71

Ушбу тадқиқотда буғдой навларининг сариқ занг касаллигига чидамлилигини аниқлаш мақсадида
молекуляр маркерлар қўлланилди. Чидамли Avocet изоген линиялари ҳосилдор навлар билан чатиштирилиб, ҳосил
қилинган беккросс авлодлар фенотипик ва генотипик жиҳатдан баҳоланди. Тадқиқот натижаларига кўра, Xpsp3000 ва
Barc008 SSR маркерлари мос равишда Yr10 ва Yr15 чидамлилик генлари билан яқин боғлиқликка эга экани тасдиқланди.
Ушбу натижалар селекция жараёнида маркерга асосланган танлов (МАС) технологиясини қўллаш орқали сариқ зангга
чидамли янги навларни яратишда самарали ёндашув эканлигини кўрсатди.

  • Ссылка в интернете
  • DOI10.63241/2025453akhv
  • Дата создание в систему UzSCI 06-10-2025
  • Количество прочтений 71
  • Дата публикации 26-09-2025
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы152-155
Ўзбек

Ушбу тадқиқотда буғдой навларининг сариқ занг касаллигига чидамлилигини аниқлаш мақсадида
молекуляр маркерлар қўлланилди. Чидамли Avocet изоген линиялари ҳосилдор навлар билан чатиштирилиб, ҳосил
қилинган беккросс авлодлар фенотипик ва генотипик жиҳатдан баҳоланди. Тадқиқот натижаларига кўра, Xpsp3000 ва
Barc008 SSR маркерлари мос равишда Yr10 ва Yr15 чидамлилик генлари билан яқин боғлиқликка эга экани тасдиқланди.
Ушбу натижалар селекция жараёнида маркерга асосланган танлов (МАС) технологиясини қўллаш орқали сариқ зангга
чидамли янги навларни яратишда самарали ёндашув эканлигини кўрсатди.

Русский

В данном исследовании для определения устойчивости сортов пшеницы к жёлтой ржавчине были
применены молекулярные маркеры. Устойчивые изогенные линии Avocet скрещивали с высокоурожайными сортами, и
полученные беккросс-поколения оценивали фенотипически и генотипически. Результаты исследования подтвердили,
что SSR-маркеры Xpsp3000 и Barc008 имеют тесную связь с генами устойчивости Yr10 и Yr15 соответственно. Эти
результаты показали, что применение технологии маркер-ассоциированной селекции (MAS) в селекционном процессе
является эффективным подходом к созданию новых сортов, устойчивых к жёлтой ржавчине.

English

In this study, molecular markers were employed to determine the resistance of wheat varieties to yellow rust. Resistant
isogenic lines of Avocet were crossed with high-yielding varieties, and the resulting backcross generations were evaluated
both phenotypically and genotypically. The research findings confirmed that SSR markers Xpsp3000 and Barc008 are closely
linked to the resistance genes Yr10 and Yr15, respectively. These results demonstrated that the application of marker-assisted
selection (MAS) technology in the breeding process is an effective approach for developing new varieties resistant to yellow rust.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Ochilov B.O. б.ф.ф.д. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти
2 To'raqulov X.S. б.ф.н. Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти
3 Chinikulov B.X. б.ф.н., Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти
4 Meliev S.K. б.ф.ф.д Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти
5 Aytenov I.S. б.ф.ф.д Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти
6 Ibragimova S.O. doktorant Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти
7 Asranova M.Q. kichik ilmiy hodim Тошкент Давлат Аграр Университети
8 Holiqova M.A. б.ф.ф.д Чирчиқ давлат Педагогика университети
Название ссылки
1 1. Marchal C, Zhang J, Zhang P, Fenwick P, Steuernagel B, Adamski NM, Boyd L, McIntosh R, Wulff BBH, Berry S, Lagudah E, Uauy C (2018) BED-domain-containing immune receptors confer diverse resistance spectra to yellow rust. Nature Plants 4(9):662–668.
2 2. Meliev, S., Chinikulov, B., Ochilov, B., Nurmetov, K.H., Bakhodirov, U., Buzurukov, S., Matkarimov, F., Sobirov, F., Turakulov, K.H. and Bozorov, T., 2025. Wheat resistance to yellow rust based on morphophysiological and yield characteristics. Sabrao j. Breed. Genet, 57(2), pp.403-413
3 3. Wellings CR (2011) Global status of stripe rust: A review of historical and current threats. Euphytica 179:129–141; Chen XM (2020) Pathogens which threaten food security: Puccinia striiformis, the wheat stripe rust pathogen. Food Security 12:239–251
4 4. Awais, M., Ma, J., Chen, W., Zhang, B., Turakulov, K.S., Li, L., Egamberdieva, D., Karimjonovich, M.S., Kang, Z. and Zhao, J., 2025. Molecular genotyping revealed the gene flow of Puccinia striiformis f. sp. tritici clonal lineage from Uzbekistan of Central Asia to Xinjiang of China. Phytopathology Research, 7(1), p.2.
5 4. Komugi (2023) Wheat Genetic Resources Database. https://shigen.nig.ac.jp/wheat/komugi/genes/symbolListPageAction. do?page=-1. Accessed 24 Mar 2023
6 6. Liu W, Frick M, Huel R, Nykiforuk CL, Wang X, Gaudet DA, Eudes F, Conner RL, Kuzyk A, Chen Q, Kang Z, Laroche A (2014) The stripe rust resistance gene Yr10 encodes an evolutionary-conserved and unique CC-NBS-LRR sequence in wheat. Mol Plant 7:1740–1755
7 7. Klymiuk V, Yaniv E, Huang L, Raats D, Fatiukha A, Chen S, Feng L, Frenkel Z, Krugman T, Lidzbarsky G, Chang W (2018) Cloning of the wheat Yr15 resistance gene sheds light on the plant tandem kinase-pseudokinase family. NatCommun 9(1):3735
8 8. Krattinger SG, Lagudah ES, Spielmeyer W, Singh RP, Huerta-Espino J, McFadden H, Bossolini E, Selter LL, Keller B (2009) A putative ABC transporter confers durable resistance to multiple fungal pathogens in wheat. Science 323:1360–1363
9 9. Moore JW, Herrera-Foessel S, Lan C, Schnippenkoetter W, Ayliffe M, Huerta-Espino J, Lillemo M, Viccars L, Milne R, Periyannan S, Kong XY, Spielmeyer W, Talbot M, Bariana H, Patrick JW, Dodds P, Singh R, Lagudah E (2015) A recently evolved hexose transporter variant confers resistance to multip le pathogens in wheat. Nature Genet 47:1494–1498
10 10. Fu D, Uauy C, Distelfeld A, Blechl A, Epstein L, Chen X, Sela H, Fahima T, Dubcovsky J (2009) A kinase-START gene confers temperature-dependent resistance to wheat stripe r ust. Science 323:1357–1360
11 11. Peterson R. F., Campbell A. B., Hannah A. E. A diagrammatic scale for estimating rust intensity on leaves and stems of cereals //Canadian journal of research. – 1948. – V. 26. – №. 5. – P. 496-500
12 12. Ben Bubner, Klaus Gase, and Lan T Baldwin (2004). Two-fold differences are the detection limit for determining transgene copy numbers in plants by real-time PCR. BMC Biotechn ol. 4: 14. doi: 10.1186/1472-6750-4-14
13 13. Doyle J. J. and Doyle J. L. 1990. Isolation of plant DNA from fresh tissue. Focus, 12: 13-15
14 14. Evanno G., Regnaut S., Goudet J. Detecting the number of clusters of individuals using the software STRUCTURE: a simulation study //Molecular ecology. – 2005. – V. 14. – №. 8. – P. 2611-2620
15 15. Pritchard J. K., Stephens M., Donnelly P. Inference of population structure using multilocus genotype data //Genetics. – 2000. – V. 155. – №. 2. – P. 945-959
В ожидании