Ushbu maqolada Buxoro viloyati sho‘rlangan o‘tloqi-allyuvial tuproqlar
unumdorligini saqlash va oshirish yo‘li bilan kuzgi bug‘doydan yuqori, sifatli hosil olishni
ta’minlaydigan maqbul o‘tmishdosh takroriy ekinlarni tanlash va ishlab chiqarishga tavsiyalar
berish maqsad qilib qo‘yilgan. Tadqiqotni olib borish va fenologik kuzatuvlar umumqabul qilingan
uslublar asosida olib borildi. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat: ilk bor Buxoro
viloyatining kuchsiz sho‘rlangan o‘tloqi-allyuvial tuproqlar sharoitida nisbatan ko‘proq ekiladigan
tariq, makkajo‘xori (silos uchun), loviya, mosh, oqjo‘xori (silos uchun) takroriy ekinlar tanlab olinib,
kuzgi bug‘doy uchun o‘tmishdosh sifatida olingan; Buxoro viloyati sharoitida loviya, mosh o‘simligi
turli o‘tmishdoshlarga nisbatan qiyosiy baholangan va ta’siri ijobiyligi aniqlangan; Tajribalar
natijalari tahlil qilinib yakunida xulosalar berilgan.
Ushbu maqolada Buxoro viloyati sho‘rlangan o‘tloqi-allyuvial tuproqlar
unumdorligini saqlash va oshirish yo‘li bilan kuzgi bug‘doydan yuqori, sifatli hosil olishni
ta’minlaydigan maqbul o‘tmishdosh takroriy ekinlarni tanlash va ishlab chiqarishga tavsiyalar
berish maqsad qilib qo‘yilgan. Tadqiqotni olib borish va fenologik kuzatuvlar umumqabul qilingan
uslublar asosida olib borildi. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat: ilk bor Buxoro
viloyatining kuchsiz sho‘rlangan o‘tloqi-allyuvial tuproqlar sharoitida nisbatan ko‘proq ekiladigan
tariq, makkajo‘xori (silos uchun), loviya, mosh, oqjo‘xori (silos uchun) takroriy ekinlar tanlab olinib,
kuzgi bug‘doy uchun o‘tmishdosh sifatida olingan; Buxoro viloyati sharoitida loviya, mosh o‘simligi
turli o‘tmishdoshlarga nisbatan qiyosiy baholangan va ta’siri ijobiyligi aniqlangan; Tajribalar
natijalari tahlil qilinib yakunida xulosalar berilgan.
| № | Имя автора | Должность | Наименование организации |
|---|---|---|---|
| 1 | Bobomirzaev P.X. | professor | Samarqand agroinnovatsiyalar va tadqiqotlar instituti |
| 2 | Turayev U.U. | mustaqil izlanuvchi | TIQXMMI MTU Buxoro tabiiy resurslarni boshqarish instituti |
| № | Название ссылки |
|---|---|
| 1 | [1] Nurmatov va boshqalar. Dala tajribalarini o‘tkazish uslublari. Uslubiy qo‘llanma. O‘zPITI– T.2007. -B.146. [2] Доспехов Б.A. Meтодика полевого опыта. – M: «Koлoс», 1985. - 317 с.[3] Xalilova L.N. Zarafshon vodiysi sug‘oriladigan yerlarida kuzgi bug‘doy va takroriy ekinlar yetishtirishni ilmiy asoslash. Qishloq xo‘jaligi fanlari bo‘yicha falsafa doktori (RhD) ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya avtoreferati.Toshkent. 2019.-45 b. [4] Ostonaqulov T.E, Xalilov, N.X. va boshq. Takroriy ekinlar farovonlik manbai. Samarqand: 2017.- 115 b. [5] Oripov R., Bo‘riev A – Tuproq unumdorligi va sideratsiya.// O‘zbekiston tuproqlari va yer resurslari: ulardan oqilona foydalanish va muhofaza qilish. Toshkent. 2008 yil. B. 123-125. [6] Xalilov N., Qilichev A. Kuzgi bug‘doy hosili va don sifatining shakllanish xususiyatlari// Agrar fan xabarnomasi.-Toshkent, 2008.- 1 (31).-B.7-10. [7] Каршиев, А. Э., & Бобомирзаев, П. Х. (2023, January). Влияние сроков и норм высева на рост, развитие, урожайность и качество зерна новых сортов твёрдой пщеницы в условиях богарных землях на юге Узбекистана. In Proceedings of International Conference on Educational Discoveries and Humanities (Vol. 2, No. 2, pp. 163-169). [8] Халилов, Н., & Бобомирзаев, П. Х. Селекция, семеноводства и технология возделывания пшеницы в Узбекистане, Самарканд 2014. Б.-432. [9] Bobomirzaev, P. X. (2017). O‘zbekistonning janubiy mintaqasida qattiq bug‘doy yetishtirish texnologiyasini maqbullashtirish. Qishloq xo‘jaligi fanlari doktori (Doctor of Science) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiya. Toshkent-2017, 23, 72-74. [10] Qodirov B. Kuzgi bug‘doy ekish me’yorlarini urug‘lik sifati va hosildorlikka ta’siri. // “Yosh olimlar – qishloq xo‘jalik Fani va amaliyotini yuksaltirishda yetakchi kuch”, O‘zbekiston Respublikasi qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi tizimidagi ilmiy va oliy ta’lim muassasalari magistrlari, aspirantlari, tadqiqotchilari va doktorantlarining ilmiy amliy konferensiyasi ilmiy maqolalar to‘plami, II Jildlik, - I jild. Toshkent.: 2008.-B.148-152. [11] Zaurov E.I, Ibragimov G‘. А, Rasulov А. А. Dehqonchilik, T, 1977, 295 bet. [12] Gorelov Ye. P, Yormatova D, Xalilov N. X. Sug‘oriladigan yerlarda kuzgi bug‘doy agrotexnikasi (tavsiyanoma). Samarqand 1981, 12-bet. [13] Xasanova F.M, Karabaev I.T va Mavlyanov D. “O‘simlik qoldig‘ini iqdorlari hamda ishlov berish usullarini tuproqning unumdorligiga hamda ekinlarning hosildorligiga taʼsiri” //“G‘o‘za selektsiyasi, urug‘chiligi va agrotehnologiyalarining dolzarb muammolari hamda uni rivojlantirish istiqbollari”mavzusida Respublika ilmiy-amaliy konferentsiyasi materiallari to‘plami. PSUEАITI. Toshkent-2017. B. 248-251. [14] Tillaev R, Mansurov А “Kuzgi bug‘doydan keyin takroriy ekinlar ekish samaradorligi” // “O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi” jurnalining “Аgro ilm” ilmiy ilovasi. Toshkent, 2012. №2 (22)- son. B. 28. [15] Аbduraxmonov I. Takroriy ekinlarning paxta hosildorligiga taʼsiri. Tuproq unumdorligini oshirish, g‘o‘za va g‘o‘za majmuidagi ekinlarni parvarishlashda manba tejovchi agrotexnologiyalarni amaliyotga joriy etishning ahamiyati mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman maʼruzalar toʼplami // Toshkent, 2012. – B. 236-237. |