39

Ushbu tadqiqotda mosh (Vigna radiata L.) o‘simligida keng tarqalgan askoxitoz kasalligini qo‘zg‘atuvchi Ascochyta pisi zamburug‘iga qarshi turli kimyoviy guruhlarga mansub fungitsidlarning samaradorligini In vitro sharoitida baholashga bag‘ishlandi. Kasallikning tez rivojlanishi, yuqori moslashuvchanligi va o‘simlik to‘qimalarida keng tarqalish xususiyati uni mosh yetishtirishda eng xavfli patogenlardan biriga aylantiradi. Shuning uchun samarali fungitsidlarni aniqlash kasallikni nazorat qilish tizimini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega.
Tadqiqotda bir komponentli (azoksistrobin) hamda ikki komponentli kombinatsiyalangan fungitsidlar — tebukonazol, piraklostrobin + boskalid, karbendazim + azoksistrobin, fludioxonil + siprodinil fungitsidlarining A. pisi zamburug‘i koloniyalarining o‘sishini to‘xtatish qobiliyati solishtirildi. Natijalarga ko‘ra, barcha fungitsidlar ma’lum darajada antifungal ta’sir ko‘rsatgan bo‘lsa-da, ularning samaradorligi sezilarli farq qildi. Eng yuqori ingibitsiya fludioxonil + siprodinil (84,1 %) va piraklostrobin + boskalid (81,4 %) kombinatsiyalarida qayd etildi. Tebukonazol (77,8 %) va karbendazim + azoksistrobin (78,5 %) yuqori biologik faollik namoyon qildi, azoksistrobinning bir komponentli shakli esa nisbatan past (71,0 %) samaradorlik namoyon qildi.
Tadqiqot natijalari fludioxonil + siprodinil hamda piraklostrobin + boskalid fungitsidlarining A. pisi zamburug‘ining rivojlanishiga qarshi eng samarali vositalardan biri ekanini ko‘rsatdi. Ushbu preparatlar kasallikning dastlabki bosqichlarida yoki profilaktik qo‘llanganda mosh ekinlarida askoxitoz tarqalishini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin.

  • Ссылка в интернете
  • DOI10.63241/202559akhv
  • Дата создание в систему UzSCI 16-12-2025
  • Количество прочтений 39
  • Дата публикации 12-12-2025
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы68-75
Ўзбек

Ushbu tadqiqotda mosh (Vigna radiata L.) o‘simligida keng tarqalgan askoxitoz kasalligini qo‘zg‘atuvchi Ascochyta pisi zamburug‘iga qarshi turli kimyoviy guruhlarga mansub fungitsidlarning samaradorligini In vitro sharoitida baholashga bag‘ishlandi. Kasallikning tez rivojlanishi, yuqori moslashuvchanligi va o‘simlik to‘qimalarida keng tarqalish xususiyati uni mosh yetishtirishda eng xavfli patogenlardan biriga aylantiradi. Shuning uchun samarali fungitsidlarni aniqlash kasallikni nazorat qilish tizimini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega.
Tadqiqotda bir komponentli (azoksistrobin) hamda ikki komponentli kombinatsiyalangan fungitsidlar — tebukonazol, piraklostrobin + boskalid, karbendazim + azoksistrobin, fludioxonil + siprodinil fungitsidlarining A. pisi zamburug‘i koloniyalarining o‘sishini to‘xtatish qobiliyati solishtirildi. Natijalarga ko‘ra, barcha fungitsidlar ma’lum darajada antifungal ta’sir ko‘rsatgan bo‘lsa-da, ularning samaradorligi sezilarli farq qildi. Eng yuqori ingibitsiya fludioxonil + siprodinil (84,1 %) va piraklostrobin + boskalid (81,4 %) kombinatsiyalarida qayd etildi. Tebukonazol (77,8 %) va karbendazim + azoksistrobin (78,5 %) yuqori biologik faollik namoyon qildi, azoksistrobinning bir komponentli shakli esa nisbatan past (71,0 %) samaradorlik namoyon qildi.
Tadqiqot natijalari fludioxonil + siprodinil hamda piraklostrobin + boskalid fungitsidlarining A. pisi zamburug‘ining rivojlanishiga qarshi eng samarali vositalardan biri ekanini ko‘rsatdi. Ushbu preparatlar kasallikning dastlabki bosqichlarida yoki profilaktik qo‘llanganda mosh ekinlarida askoxitoz tarqalishini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin.

Русский

Данное исследование посвящено оценке эффективности фунгицидов различных химических групп против Ascochyta pisi — возбудителя, широко распространённого аскохитоза растения маш (Vigna radiata L.) — в условиях In vitro. Быстрое развитие заболевания, высокая адаптивность патогена и его способность активно поражать растительные ткани делают данный гриб одним из наиболее опасных при выращивании маша. В этой связи определение эффективных фунгицидов имеет важное значение для формирования надёжной системы защиты растений.
В исследовании сравнивалась способность однокомпонентного фунгицида (азоксистробин) и нескольких двухкомпонентных препаратов — тебуконазола, пираклостробина + боскалида, карбендазима + азоксистробина, флудиоксонила + ципродинила — подавлять рост колоний A. pisi. Согласно полученным результатам, все изученные препараты обладали определённой противогрибковой активностью, однако степень их эффективности существенно различалась. Наиболее высокое ингибирование отмечено у комбинаций флудиоксонил + ципродинил (84,1%) и пираклостробин + боскалид (81,4%). Тебуконазол (77,8%) и карбендазим + азоксистробин (78,5%) также показали высокую биологическую активность, тогда как однокомпонентная форма азоксистробина продемонстрировала относительно низкий уровень эффективности (71,0%).
Полученные данные свидетельствуют о том, что фунгициды флудиоксонил + ципродинил и пираклостробин + боскалид являются наиболее результативными средствами против развития A. pisi. Применение этих препаратов на ранних стадиях заболевания или в профилактических целях может значительно снизить распространение аскохитоза на посевах маша.

English

This study is dedicated to evaluating the effectiveness of fungicides from various chemical groups against the fungus Ascochyta pisi, which causes the widespread ascochytosis disease in mung bean (Vigna radiata L.) plants, under in vitro conditions. The rapid development of the disease, high adaptability, and extensive spread in plant tissues make it one of the most dangerous pathogens in mung bean cultivation. Therefore, identifying effective fungicides plays a crucial role in developing a disease control system.
The study compared the ability of single-component (azoxystrobin) and two-component combined fungicides - tebuconazole, pyraclostrobin + boscalid, carbendazim + azoxystrobin, fludioxonil + cyprodinil - to inhibit the growth of A. pisi fungal colonies. According to the results, although all fungicides exhibited antifungal effects to some degree, their effectiveness varied significantly. The highest inhibition was observed in the combinations of fludioxonil + cyprodinil (84.1%) and pyraclostrobin + boscalid (81.4%). Tebuconazole (77.8%) and carbendazim + azoxystrobin (78.5%) demonstrated high biological activity, while the single-component form of azoxystrobin showed relatively low effectiveness (71.0%).
The study results indicated that the fungicides fludioxonil + cyprodinil and pyraclostrobin + boscalid are among the most effective agents against the development of the fungus A. pisi. These preparations can significantly reduce the spread of ascochyta blight in mung bean crops when applied in the early stages of the disease or as a preventive measure.

Имя автора Должность Наименование организации
1 Sodiqov B.S. “Qishloq xo‘jaligi fitopatologiyasi” kafedrasi dotsenti, qishloq xo‘jaligi fanlari bo‘yicha falsafa doktori, dotsent Toshkent davlat agrar universiteti
2 Mamedova V.N. tayanch doktorant Termiz agrotexnologiyalar va innovatsion rivojlanish instituti
Название ссылки
1 1. Куркина Ю. Н. Чем болеет маш, или грибные болезни вигны лучистой //Овощи России. – 2022. – №. 6. – С. 113-117.
2 2. Сиддикова Н. И др. Аскохитоз у зернобобовых культур //Наука, техника и образование. – 2019. – №. 11 (64). – С. 45-48.
3 3. Chasti F. et al. Evaluation of pea (Pisum sativum L.) genotypes against Ascochyta pisi. – 2022.
4 4. Fonseka D. L. et al. Ascochyta blight in North Dakota field pea: the pathogen complex and its fungicide sensitivity //Frontiers in Plant Science. – 2023. – Т. 14. – С. 1165269.
5 5. Liu N. et al. Studies on the control of Ascochyta blight in field peas (Pisum sativum L.) caused by Ascochyta pinodes in Zhejiang Province, China //Frontiers in microbiology. – 2016. – Т. 7. – С. 481.
6 6. Rashid U. et al. Evaluation of mungbean (Vigna radiata L. Wilczek) germplasm against Boeremia exigua var. exigua. – 2023.
7 7. Sakr N. In vitro methodology to assess quantitative resistance in plant-fungus pathosystems //The Open Agriculture Journal. – 2022. – Т. 17. – №. 1.
8 8. Salam M. U. et al. G1 Blackspot Manager model predicts the maturity and release of ascospores in relation to ascochyta blight on field pea //Australasian plant pathology. – 2011. – Т. 40. – pp. 621-631.
9 9. Sodiqov B., Khamirayev U., Mamedova V., Shaymanov Sh. Ascochyta pisi zamburug‘ining rivojlanishiga haroratning ta’siri. Agro kimyo himoya va o‘simliklar karantini, maxsus son, №1, 2024. – B. 164–167.
10 10. Wise K. A. et al. Baseline sensitivity of Ascochyta rabiei to azoxystrobin, pyraclostrobin, and boscalid //Plant Disease. – 2008. – Т. 92. – №. 2. – С. 295-300.
В ожидании