221

Мақолада мониторинг ва қарор қабул қилиш гибрид интелллектуал тизимнинг бошланғич
компонентлари – норавшан нейрон тўрлар, Такаги–Сугено–Канга тўри, Ванга–Мендел тўри, ўзи
ташкилланувчи норавшан тўрлар, C-means норавшан ўзи ташкилланувчи алгоритм ва
классификация, кластеризация ва башоратлаш масаласини ечувчи ўқитишнинг гибрид алгоритми
кўриб чиқилган. Кўрсатилган турдаги ечиладиган масалаларнинг фарқли хусусиятлари: катта
ўлчамлилиги, кўп мезонлилиги, дастлабки ахборотда ноаниқликларнинг мавжудлиги ҳисобланади.
 

  • Ссылка в интернете
  • DOI
  • Дата создание в систему UzSCI14-02-2020
  • Количество прочтений210
  • Дата публикации22-03-2018
  • Язык статьиO'zbek
  • Страницы60-69
Русский

В статье рассмотрены базовые компоненты гибридных интеллектуальных систем
мониторинга и приняти решений, такие как нечеткие нейронные сети, сеть Такаги–Сугено–Канга,
сеть Ванга–Менделя, нечеткие сети с самоорганизацией, алгоритм нечеткой самоорганизации Cmeans и гибридный алгоритм обучения, с помощью которых решаются задачи классификации,
кластеризации и прогнозирования. Обосновано что, отличительными особенностями решаемых
задач указанных типов являются большая размерность, многокритериальность, наличие
неопределенностей в исходной информации.
 

Ўзбек

Мақолада мониторинг ва қарор қабул қилиш гибрид интелллектуал тизимнинг бошланғич
компонентлари – норавшан нейрон тўрлар, Такаги–Сугено–Канга тўри, Ванга–Мендел тўри, ўзи
ташкилланувчи норавшан тўрлар, C-means норавшан ўзи ташкилланувчи алгоритм ва
классификация, кластеризация ва башоратлаш масаласини ечувчи ўқитишнинг гибрид алгоритми
кўриб чиқилган. Кўрсатилган турдаги ечиладиган масалаларнинг фарқли хусусиятлари: катта
ўлчамлилиги, кўп мезонлилиги, дастлабки ахборотда ноаниқликларнинг мавжудлиги ҳисобланади.
 

English

The article describes the basic components of hybrid intelligent systems for monitoring and
decision-making, such as the fuzzy neural network, a network of Takagi–Sugeno–Kang Wang–Mendel
network, fuzzy network with self-organizing algorithm of fuzzy self-C-means and hybrid learning
algorithm by which solved classification problems, clustering, and forecasting. Distinctive features of
these types of tasks are the following: large dimensionality multicriteriality, the uncertainties in the
original information.

 

Имя автора Должность Наименование организации
1 Primova H.A. “Ахборот-таҳлилий тизимлар” лабораторияси докторанти ТАТУ қошидаги АКТ ИИМ
Название ссылки
1 Wang N., Qiu C., Niu X., Xue Z. A novel Online Self-organizing Fuzzy Neural Network for function approximation. Proceedings of the 9th IEEE International Conference on Cognitive Informatics. 2010. Art. no. 5599680. Р. 550–555.
2 Cheu E.Y., Quek C., Ng S.K. Time series forecasting with appetitive rewardbased pseudo-outer-product fuzzy neural network// Proceedings of the International Joint Conference on Neural Networks. 2010.Art. no. 5596738,
3 Liu K., Wei B., Liu B. Analysis model of slope deformation time series based on the genetic-adaptive neuron-fuzzy inference system// Journal of Beijing Jiaotong University. 2012. №36 (1). Р. 56–62.
4 Zadeh L., Neshat N., Kazemi A., Saberi M. Predictive control of drying process using an adaptive neuro-fuzzy and partial least squares approach. International Journal of Advanced Manufacturing Technology. 2012.№58 (5–8). Р.585–596.
5 Malek H., Ebadzadeh M.M., Rahmati M. Three new fuzzy neural networks learning algorithms based on clustering, training error and genetic algorithm. Applied Intelligence, 2011. Р. 1–10.
6 Jin C., Chang G., Cheng W., Jiang H. Improved particle swarm optimization for fuzzy neural network training. Proceedings of the 5th International Conference on Genetic and Evolutionary Computing, ICGEC. 2011. Art. no. 6042785. Р. 299– 302.
7 Ye Y.-L. Structure and parameters optimization of fuzzy rough neural network. Systems Engineering and Electronics. 2009. № 31 (12). Р. 2988–2993.
8 Lovassy R., Kóczy L.T., Gál L., Rudas I.J. Fuzzy neural networks stability in terms of the number of hidden layers. Proceedings of the 12th IEEE International Symposium on Computational Intelligence and Informatics. CINTI. 2011. Art. no. 6108523. Р. 323–328.
9 Ярушкина Н.Г. Основы теории нечетких и гибридных систем. М.: Финансы и статистика, 2004. – 320 с.
10 Мухамедиева Д.Т. Норавшан ахборотларни қайта ишлаш асосида суст шаклланган жараёнларни башоратлаш ва муқобиллаштириш моделлари. Т.: «Фан ва технология», 2012. – 376 бет.
11 Мухамедиева Д.Т. Разработка нечетких моделей задач прогнозирования и оптимизации. Т.: «Фан ва технология», 2012. –346 с.
12 Бекмуратов Т.Ф., Мухамедиева Д.Т. Методы и алгоритмы синтеза нечетко-нейронных моделей принятия решений. Издательство «Palmarium Academic Publishing». AV Akademikerverlag GmbH&Co.KG HeinrichBöcking-Str. 6-8, 66121 Saarbrucken, Germany, 2013. –164 с.
13 Мухамедиева Д.Т. Разработка нечетких моделей задач принятия решений. Издательство «Palmarium Academic Publishing». AV Akademikerverlag GmbH&Co.KG Heinrich-Böcking-Str. 6-8, 66121 Saarbrucken, Germany, 2014. – 190с.
14 Мухамедиева Д.Т. Применение методов мягких вычислений в слабоформализуемых системах. Издательство «Palmarium Academic Publishing». AV Akademikerverlag GmbH&Co.KG Heinrich-Böcking-Str. 6-8, 66121 Saarbrucken, Germany, 2014. –181с.
15 Мухамедиева Д.Т., Мирзарахмедова А.Х. Аналитическое исследование и оценка социально-экономического развития региона. Collective monographie “Mechanismus der nachhaltigen entwicklung des wirtschafts systems formation” . Vol. 2. Verlag SWG imex GmbH Nurnberg, Deutschland, 2014. Р. 91–107.
16 Мухамедиева Д.Т. Алгоритмы построения гибридных интеллектуальных систем, основанные на эволюционном механизме. Т.:Издательство «Навруз», 2014. –304 с.
17 Мухамедиева Д.Т. Эволюционные алгоритмы решения многокритериальных задач оптимизации. Издательство «Palmarium Academic Publishing». AV Akademikerverlag GmbH&Co.KG Heinrich-Böcking-Str. 6-8, 66121 Saarbrucken, Germany, 2015. –262 с.
18 Бекмуратов Т.Ф., Мухамедиева Д.Т. Нечетко-множественные модели принятия слабоструктурированных решений. Издательство «Palmarium Academic Publishing». AV Akademikerverlag GmbH&Co.KG HeinrichBöcking-Str. 6-8, 66121 Saarbrucken, Germany, 2015. –172 с.
19 Мухамедиева Д.Т. Yumshoq hisoblashlar yordamida muqobillashtirish masalalarini yеchish. Т.: Издательство «Навруз», 2015. –281 с.
В ожидании