473

Ushbu ishning asosiy maqsadi iqlim ozgarishida Markaziy Osiyo suv manbaalarining hozirgi ahvolini organish va jarayonlar rivoji moyilligini aniqlash. Markaziy Osiyodagi suv manbaalari va ularni global iqlim ozgarishi ta'siriga barqarorligini bashoratlash organilindi. Markaziy Osiyo hududida joylashgan hozirgi transchegaraviy daryolari, kollar va muzliklar ahvoli geoaxborot  ma'lumotlari yordamida organilindi. Olimlar va mutahassislarning konseptual rivojlanish zamonaviy bashoratlashi shuni korsatadiki, iqlimning jadal isishi Markaziy Osiyoning hamma erida kuzatilmoqda. Olingan hisob-kitoblar shuni korsatadiki, 2050 yilgacha Amudaryo havzasiga tushadigan suv hajmi 10-15% qisqaradi va Sirdaryo havzasiga 6-10% ga qisqaradi.

 

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system06-08-2020
  • Read count401
  • Date of publication19-05-2020
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages84-88
Tags
Ўзбек

Ushbu ishning asosiy maqsadi iqlim ozgarishida Markaziy Osiyo suv manbaalarining hozirgi ahvolini organish va jarayonlar rivoji moyilligini aniqlash. Markaziy Osiyodagi suv manbaalari va ularni global iqlim ozgarishi ta'siriga barqarorligini bashoratlash organilindi. Markaziy Osiyo hududida joylashgan hozirgi transchegaraviy daryolari, kollar va muzliklar ahvoli geoaxborot  ma'lumotlari yordamida organilindi. Olimlar va mutahassislarning konseptual rivojlanish zamonaviy bashoratlashi shuni korsatadiki, iqlimning jadal isishi Markaziy Osiyoning hamma erida kuzatilmoqda. Olingan hisob-kitoblar shuni korsatadiki, 2050 yilgacha Amudaryo havzasiga tushadigan suv hajmi 10-15% qisqaradi va Sirdaryo havzasiga 6-10% ga qisqaradi.

 

Tags
English

The primary objective of this article was to evaluate Central Asia's current water resources against the background of ongoing climate change and to determine the trend in process development. Central Asian water resources have been researched, and their resistance to the effects of global climate change has been anticipated. The current state of trans-boundary rivers, lakes, and glaciers on Central Asian territory was defined using data from geo-information. Modern forecasting of conceptual developments of scientists and specialists shows that intensive climate warming is observed throughout Central Asia. The obtained calculations showed that by 2050 the volume of river runoff in the Amudarya river basin will be reduced by 10-15% and the river will be reduced. Syrdarya River will decrease by 6-10%.

Русский

Основной целью данной работы являлась оценка современного
состояния водных ресурсов Центральной Азии на фоне происходящих климатических изменений и определение тенденции развития процесса. Представлены результаты и
сследований водных  ресурсы Центральной Азии и прогнозирование их устойчивости к влиянию глобального изменения климата. Определено текущее состояние трансграничных рек, озер и ледников на территории Центральной Азии с использованием геоинформационных данных.  Современное прогнозирование концептуальных разработок ученых и специалистов показывает, что интенсивное потепление климата отмечается во всей Центральной Азии. Полученные расчеты показали,  что к 2050 г. объем речного стока в бассейне р. Амударья сократится на 10-15 % и р. Сырдарья на 6-10%.

Tags
Author name position Name of organisation
1 Raximova L.S. доцент TDTU
2 Ponamaryova T.V. ўқитувчи TDTU
3 Abdurakhmanov K.I. magistranti TDTU
4 Gafurov A.. o’qituvchisi GFZ German Research Centre for Geosciences
Name of reference
1 Donbayeva G.Ch. // PROBLEMY’ VODNY’H RESURSOV CENTRAL’NOY AZII. Vestnik RUDN, seriya Injenerny’ye issledovaniya. – 2016.– № 2. – S.62-67.
2 Agal’ceva N.A., Borovikova L.N. // Kompleksny’y podhod k ocenke uyazvimosti vodny’h resursov v usloviyah izmeneniya klimata.– Informaciya ob ispolnenii Uzbekistanom svoih obyazatel’stv po RKIK/OON. Byulleten’ №5, Tashkent, SANIGMI, 2002. S. 26-35.
3 Yu.G. Bogomolov, S.N.Grinyaev, S.M. Nebrenchin, A.N. Fomin// Vodny’e resursy’ stran Central’noy Azii v ry’nochny’h otnosheniyah. Moskva, 2007. S. 76 .
4 Jil’cov S.S. Bor’ba za vodu / S.S. Jil’cov, I.S. Zonn // Indeks bezopasnosti. – 2008. – № 3. – S. 49-62.
5 Zonn I.S. Aral’skaya enciklopediya / I.S. Zonn, M.G. Glyanc // М.О. – 2008. – S.352
6 D Kriegel, C Mayer, W Hagg, S Vorogushyn, D.Duethmanna, A.Gafurov, D.Farinottia. Changes in glacierisation, climate and runoff in the second half of the 20th century in the Naryn basin, Central Asia. Global and planetary change, Volume 110, Part A, November 2013, Pages 51-61. https://doi.org/10.1016/j.gloplacha.2013.05.014
7 D. Duethmann et al.: Evaluation of areal precipitation estimates. Hydrol. Earth Syst. Sci., 17, 2415–2434, 2013 www.hydrol-earth-syst-sci.net/17/2415/2013/
8 AAl’fred Dibol’d, www.waterunites-ca.org, 2013
9 https://tass.ru/spec/climate
10 Chub V.E. Izmenenie klimata i ego vliyanie na gidrometeorologicheskie processy’, agroklimaticheskie i vodny’e resursy’ Respubliki Uzbekistan. Tashkent: NIGMI, «VORIS- NASHRIOT». 2007. S. 134.
11 Organizaciya Ob’edinenny’h Naciy. Kiotskiy protokol k Ramochnoy konvencii Organizacii Ob’edinenny’h Naciy ob izmenenii klimata, 1998.
12 Nordhaus W, Boyer J.G. Warming the World: the Economics of the Greenhouse Effect. Cambridge: MIT Press, 2000.
13 ESCAP. Compendium on Water-related Hazards and Extreme Weather Events in Central Asia and Neighbouring Countries. United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific. 2012. – Access mode: http://www.unescap.org/sites/default/files/ Compendium%20report.pdf. (date of treatment: 06.11.2018).
14 Ibatullin S.R., Yasinskiy V.A., Mironenkov A.P. 2009. Vliyaniye izmeneniya klimata na vodny’ye resursy’ v Centralnoy’ Azii. Otraslevoy obzor. Almaty’: Yevraziyskiy bank razvitiya.
15 Vtoroe nacional’noe soobshenie Respubliki Uzbekistan po Ramochnoy Konvencii OON ob izmenenii klimata / Uzgidromet, 2008. – Rejim dostupa: http:// unfccc.int/national_reports/non-annex_i_natcom/items/1 0124.php (dаtа obrasheniya: 04.10.2018).
Waiting