159

Ушбу мақолада Республиканинг марказий минтақаси Самарқанд вилоятининг ўтлоқи бўз тупроқлари шароитида эгатлаб ва томчилатиб суғориш технологияларида ғўзани анъанавий ўғитлаш ва сувда эрувчан ўғитлар билан озиқлантиришнинг ўсимлик қуруқ масса тўплашига таъсири бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари келтирилган. Тажрибада тезпишарлиги турлича бўлган икки хил С-8286 ва Бухоро-102 ғўза навлари ўрганилган. Бунда анъанавий ўғитлаш тизими орқали тупроққа ўғит қўлланилган ва сувда эритиб ўғитларни қўллаш орқали тажрибалар олиб борилган. Минерал ўғитларнинг икки хил N200 P140 K100 ва N150 P105 K75 кг/га меъёрлари тадқиқ қилинган. Ғўзани сувда эрувчан ўғитлар билан озиқлантирилганда энг кўп қуруқ масса тўплаши эгатлаб суғорилган вариантларда кузатилиб, С-8286 ғўза навида умумий қуруқ масса 101,9-154,6 г, Бухоро-102 ғўза навида 121,1-180,5 г ни ташкил этган бўлса, энг кўп пахта хом ашёси томчилатиб суғорилган вариантларда С-8286 ғўза навида 51,54 г, Бухоро-102 ғўза навида 54,07 г ни ташкил этган. Навлар ўртасида ўсимликнинг қуруқ масса тўплашидаги фарқлар ўрганилган ва тезпишар С-8286 ғўза навига нисбатан бирмунча ўртапишар бўлган Бухоро-102 ғўза нави кўпроқ қуруқ масса тўплаганлиги аниқланган. Бу эса ғўза навларининг биологик хусусиятлари турлича эканлиги билан изоҳланади. Глобал иқлим ўзгариши шароитида томчилатиб суғориладиган ғўзани сувда эрувчан ўғитлар билан N200 P140 K100 кг/га меъёрда мавсум давомида 3-4 чинбарг даврида 1 марта, шоналашда 2 марта ва гуллаш даврида 4 маротаба кичик меъёрларда озиқлантириш тавсия этилади.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system25-07-2022
  • Read count159
  • Date of publication28-06-2022
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages56-61
Ўзбек

Ушбу мақолада Республиканинг марказий минтақаси Самарқанд вилоятининг ўтлоқи бўз тупроқлари шароитида эгатлаб ва томчилатиб суғориш технологияларида ғўзани анъанавий ўғитлаш ва сувда эрувчан ўғитлар билан озиқлантиришнинг ўсимлик қуруқ масса тўплашига таъсири бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари келтирилган. Тажрибада тезпишарлиги турлича бўлган икки хил С-8286 ва Бухоро-102 ғўза навлари ўрганилган. Бунда анъанавий ўғитлаш тизими орқали тупроққа ўғит қўлланилган ва сувда эритиб ўғитларни қўллаш орқали тажрибалар олиб борилган. Минерал ўғитларнинг икки хил N200 P140 K100 ва N150 P105 K75 кг/га меъёрлари тадқиқ қилинган. Ғўзани сувда эрувчан ўғитлар билан озиқлантирилганда энг кўп қуруқ масса тўплаши эгатлаб суғорилган вариантларда кузатилиб, С-8286 ғўза навида умумий қуруқ масса 101,9-154,6 г, Бухоро-102 ғўза навида 121,1-180,5 г ни ташкил этган бўлса, энг кўп пахта хом ашёси томчилатиб суғорилган вариантларда С-8286 ғўза навида 51,54 г, Бухоро-102 ғўза навида 54,07 г ни ташкил этган. Навлар ўртасида ўсимликнинг қуруқ масса тўплашидаги фарқлар ўрганилган ва тезпишар С-8286 ғўза навига нисбатан бирмунча ўртапишар бўлган Бухоро-102 ғўза нави кўпроқ қуруқ масса тўплаганлиги аниқланган. Бу эса ғўза навларининг биологик хусусиятлари турлича эканлиги билан изоҳланади. Глобал иқлим ўзгариши шароитида томчилатиб суғориладиган ғўзани сувда эрувчан ўғитлар билан N200 P140 K100 кг/га меъёрда мавсум давомида 3-4 чинбарг даврида 1 марта, шоналашда 2 марта ва гуллаш даврида 4 маротаба кичик меъёрларда озиқлантириш тавсия этилади.

Русский

В данной статье приведены результаты исследований по изучению влияния традиционного внесения удобрении и подкормки хлопчатника водорастворимыми удобрениями на накопление сухой массы растений в условиях капельного орошения на лугово-сероземных почвах Самаркандской области, центральной зоны Республики Узбекистан. В полевых опытах изучались два сорта хлопчатника С-8286 и в Бухара-102 с разной скороспелостью. Удобрения вносились в почву с использованием традиционной агротехники и водорастворимой форме. Изучены две разные нормы минеральных удобрений N200 P140 K100 и N150 P105 K75 кг/га. Наибольшее накопление сухой массы хлопчатника при подкормке водорастворимыми удобрениями наблюдалось в вариантах, где сухая масса хлопчатника сорта С-8286 составила 101,9-154,6 г, а сорта Бухара-102 - 121,1- 180,5 г. Наибольшее накопление хлопка-сырца на одном кусте составило 51,54 г у сорта хлопчатника С-8286 и 54,07 г у сорта Бухара-102. Изучены различия в накопленых сухой массы растений у сортов и установлено, что сорт хлопчатника Бухара-102, являющийся среднеспелым, набрал больше сухой массы, чем скороспелый сорт хлопчатника С-8286. Это объясняется тем, что биологические особенности сортов хлопчатника различны. В условиях глобального изменения климата при применении капельного орошения рекомендуется подкармливать хлопчатник водорастворимыми удобрениями с нормой N200 P140 K100 кг/га дробнимы дозами 1 раз в фазу 3-4 настоящих листочков, 2 раза во время бутонизации и 4 раза во время цветения.

Ўзбек

The article presents the results of a research work on the influence of conventional fertilizer application and application of water-soluble fertilizers with drip irrigation on plant dry mass accumulation in the condition of meadow sierozem soils of Samarkand province of the central zone of the Republic of Uzbekistan. In the experiment, two cotton varieties C-8286 and Bukhara-102 with different maturation period were studied. Fertilizers were applied using a conventional fertilizer application and water-soluble forms. Two different mineral fertilizer application rates N200 P140 K100 and N150 P105 K75 kg ha-1 were studied. The highest dry mass accumulation of cotton was observed in furrow irrigation by application of water soluble fertilizers with irrigation water when the total dry mass of C-8286 cotton equaled to 101.9-154.6 g, in Bukhara-102 cotton variety it was 121.1-180.5 g, the highest raw material of cotton was 51.54 g in C-8286 and 54.07 g in Bukhara-102 variety. Differences in the dry mass accumulation of the plant between varieties were studied and it was found that the Bukhara-102 cotton variety gained higher dry mass in comparison with early maturing cotton variety C-8286. This is explained by the fact that the biological characteristics of cotton varieties are different. In the condition of global climate change, it is recommended to apply water-soluble fertilizers with drip irrigation at the rate of N200 P140 K100 kg ha-1 in fractional doses 1 time during 3-4 true leaves phase, 2 times during squaring phase and 4 times during flowering and boll formation phase.

Name of reference
1 Белоусов М.А., Жукова М.И. Вопросы агрохимии и применении удобрений в хлопководстве. Тошкент, 1972. С.135.
2 Дала тажрибаларини ўтказиш услублари. ЎзПИТИ, Тошкент, 2007. – б. 1-146.
3 Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. - М., Агропромиздат, 1985. – Стр. 1-112.
4 Жумаев Ш., Орипов Р. “Бухоро-102” ғўза навининг фотосинтетик кўрсаткичларига маҳаллий калий ўғитини таъсири. //Агрокимё ҳимоя ва ўсимликлар карантини журнали. Тошкент, 2020. №3. -Б. 26-27.
5 Исаев С.Х., ва бошқалар. Тупроқдаги фосфор заҳирасидан унумли фойдаланиш усуллари. //Хоразм Маъмун академияси ахборотномаси: илмий журнал. Хива - 2020 й. № 9. (66) -Б.236-239.
6 Методика полевых и вегетационных опытов с хлопчатником в условиях орошения. – Издательство “Узбекистан”. - Ташкент, 1969. - Стр. 1-193.
7 Ben-Gal, A., & Dudley, L. M. (2003). Phosphorus availability under continuous point source irrigation. Soil Science Society of America Journal, 67(5), 1449-1456.
8 http://www.cacilm.org/docs/Recommendation%20on%20impoving%20irrigated%20land_uz.pdf
Waiting