141

Мақолада Республикамизнинг шимолий минтақаси Хоразм вилоятининг деградацияга учраган ўтлоқи аллювиал тупроқ шароитларида парваришланган ноанъанавий дуккакли экин кроталярия (Crotalaria juncea L.) ўсимлигининг аҳамияти ҳамда етиштириш технологияси элементларидан экиш муддат ва меъёрларини кроталярия пичани таркибидаги хом протеин миқдорига таъсири ёритилган. Кроталярия апрел ойининг 20-25 саналарида турли меъёрларда экилганда хом протеин миқдори 17,78-20,23% ни ташкил этиб, гектарига 10 кг уруғ экилганда -20,23%; 14 кг экилганда – 18,31% ва 18 кг экилганда -17,78% бўлиб, экиш меъёрлари 10 кг дан 18 кг гача ошиб бориши билан хом протеин миқдори 1,92 - 2,45% гача ҳамда эрта муддатда экилганда кроталярия пичанининг таркибидаги хом протеин 10-20 кун кеч экилган вариантларга нисбатан 1,2-2,0% гача камайиши кузатилиб, кроталяриянинг эрта муддатда юқори меъёрларда экилганида пичани таркибидаги хом протеин
миқдорининг камайишига ҳарорат ва ўсув даври давомийлигининг салбий таъсири илмий асослаб берилган.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 05-01-2023
  • Read count 141
  • Date of publication 10-08-2022
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages56-60
Ўзбек

Мақолада Республикамизнинг шимолий минтақаси Хоразм вилоятининг деградацияга учраган ўтлоқи аллювиал тупроқ шароитларида парваришланган ноанъанавий дуккакли экин кроталярия (Crotalaria juncea L.) ўсимлигининг аҳамияти ҳамда етиштириш технологияси элементларидан экиш муддат ва меъёрларини кроталярия пичани таркибидаги хом протеин миқдорига таъсири ёритилган. Кроталярия апрел ойининг 20-25 саналарида турли меъёрларда экилганда хом протеин миқдори 17,78-20,23% ни ташкил этиб, гектарига 10 кг уруғ экилганда -20,23%; 14 кг экилганда – 18,31% ва 18 кг экилганда -17,78% бўлиб, экиш меъёрлари 10 кг дан 18 кг гача ошиб бориши билан хом протеин миқдори 1,92 - 2,45% гача ҳамда эрта муддатда экилганда кроталярия пичанининг таркибидаги хом протеин 10-20 кун кеч экилган вариантларга нисбатан 1,2-2,0% гача камайиши кузатилиб, кроталяриянинг эрта муддатда юқори меъёрларда экилганида пичани таркибидаги хом протеин
миқдорининг камайишига ҳарорат ва ўсув даври давомийлигининг салбий таъсири илмий асослаб берилган.

Русский

В статье описывается значение нетрадиционной зернобобовой культуры кроталярии (Crotalaria juncea L.), возделываемой в условиях деградированных лугово-аллювиальных почв северного района Республики Хорезм, а также влияние возделывания технологии элементов по сроков и норм высева на содержания сырого протеина в сене кроталярии. При посеве кроталярии 20-25 апреля разными нормами количество сырого протеина составло 17,78-20,23%, а при 10 кг семян на 1 га -20,23%; при 14 кг - 18,31% и при 18 кг -17,78%, при увеличении норм высева с 10 кг до 18 кг количество сырого протеина на 1,92-2,45% и при посеве в ранний срок наблюдается снижение содержания сырого протеина в сене кроталярии на 1,2-2,0% по
сравнению с вариантами поздней посадки, а также научно доказано отрицательное влияние вегетационного снижение температуры и продолжительности периода при посеве кроталярии в ранние сроки высокой нормой на снижение содержания сырого белка в сене.

English

The article describes the significance of crotalaria (Crotalaria juncea L.), a non-traditional leguminous crop cultivated in the conditions of the degraded meadow alluvial soil of the northern region of the Republic of Khorezm, as well as the influence of the cultivation technology on the crude protein content of crotalaria hay. When Crotalaria is planted in different rates on April 20-25, the amount of crude protein is 17.78-20.23%, and when 10 kg of seeds are planted per hectare, it is -20.23%; When planting 14 kg/ha - 18.31% and when planting 18 kg -17.78%, with the increase of planting rates from 10 kg/ha to 18 kg/ha, the amount of crude protein is up to 1.92 - 2.45% and in the early term when planted, the crude protein content of crotalaria hay is observed to decrease by 1.2-2.0% compared to the options planted late, and the negative effect of temperature and the length of the period of operation on the decrease of the amount of crude protein in hay when crotalaria is planted in the early term at high standards is scientifically proven.

Name of reference
1 Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ–4243-сон 2019 йил 18 мартдаги “Чорвачилик тармоғини янада ривожлантириш ва қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори
2 Ўзбекистон Республикаси Президентининг ПҚ-5017-сонли 2021 йил 3 мартдаги “Чорвачилик тармоқларини давлат томонидан янада қўллаб-қувватлашга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори.
3 Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 8 февралдаги ПҚ-120-сон “Ўзбекистон Республика- сида чорвачилик соҳаси ва унинг тармоқларини ривожлантириш бўйича 2022−2026 йилларга мўлжалланган дастурни тасдиқлаш тўғрисида” ги қарори.
4 ГОСТ 13979.3–68. Метод определения суммарного содаржания растворимых протеинов по методу Кьель- даля, Междугосударственный стандарт. М. 1968. стр. 15-17
5 Дала тажрибаларини ўтказиш услублари. Тошкент, 2007. Б. 16-22.
6 Аллашов Б.Д., Жамолов С.Ғ. “Cуғориладиган майдонларда озуқабоп экинларни етиштириш” Ўқув услубий қўлланма – Тошкент, 2019. Б. 21
7 Массино И.В ва бошқалар. Ем-хашак экинлари уруғчилигини суғориладиган ерларда ташкил этиш бўйича билдиргич. Тошкент: 2014. Б. 120.
8 Негматова С.Т. Қишлоқ хўжалигида ерни экологик тозаловчи ноанъанавий экин- кроталярия (Сrotalaria JUNCEA L.). Бутун жаҳон атроф муҳит кунига бағишланган “Экологик стартапларни ҳаётга тадбиқ этиш” мав- зусидаги республика илмий-амалий конференцияси материаллари. Тошкент-2022, 34-35 б.
9 Юливаси З. Ем-хашак ўсимлик Crotalaria alata L.-такрорий экин сифатида қўлланилиш имкониятлари. // Ўзбекистон аграр фани хабарномаси. Тошкент-2012. № 1-2 (47-48), 7-9. Б.
10 Balkcom K. S., Massey J. M., Mosjidis J. A., Price A. J. and Enloe S. F. “Planting date and seeding rate effects on sunn hemp biomass and nitrogen production for a winter cover crop,” International Journal of Agronomy, 2011, 8 pages.
11 Braz G. B. P., Oliveira R. S., Crow W. T. and Chase C. A. Susceptibility of different accessions of Crotalaria juncea to Belonolaimus longicaudatus. Nematropica 46: 2016. Рр. 31–37.
12 Cherr. C.M., Scholberg J.M. and McSorley R. Green manure approaches to crop production: a synthesis. 2006. РР. 302-319.
13 Jose Dubeux, João Vendramini, Garcia L., Jaramillo D., Santos E., van Cleef F. Sunn Hemp: A Fast Growing Annual Forage Legume. UF/IFAS Agronomy Department. May 3, 2019.
14 Mosjidis J.A., J.M. Burke, and J.B. Hess. The facts about sunn hemp toxicity. Crop Sci. 52: 2012. Рр.1469-1474
15 Obeid J. A., Gomide J. A., Cruz M. E., Zago C. P., Andrade M. A. S. Silagem consorciada de milho (Zea mays, L.) com leguminosas: Producao e composicao bromatologica. Rev. Soc. Bras. Zootec., 1992. 21 (1): 33-38 Рр.
16 Tripathi M. K., Chaudhary B., Sarkar S. K., Singh S. R., Bhandari H. R., Mahapatra B. S. Performance of sunn hemp (Crotalaria juncea L.) as a summer season crop for fibre. J. Agric. Sci., 5 (3): 2013. РР. 236-242.
Waiting