Мақолада кибермаконга христиан динининг кириб келиши, мазкур динга оид илк виртуал форумлар, гуруҳлар, тармоқ ва веб-сайтлар тарихи тўғрисида сўз юритилган. Бу жараёнларни тадқиқ этган олимларнинг дин, хусусан, христианликнинг Интернетда кенг ёйилиши ва бунинг ўзига хос жиҳатлари борасидаги нуқтаи назарлари очиб берилган. Эътиборлиси, бу жараёнларнинг гувоҳи бўлган ёхуд шахсан иштирок этган АҚШлик, Канада ва англиялик олимларнинг шахсий кузатувларидан мисоллар келтирилган. Дин ва интернет мавзусидаги тадқиқотлар уч давр (тўлқин)га бўлиниши ҳисобга олинган ҳолда ҳар бир даврнинг етакчи намояндалари тадқиқотларига тўхталиб ўтилган. Ушбу изланишлар натижасида қандай хулосаларга келингани баён этилган. ХХ асрнинг иккинчи ярмида онлайн эълонлар доскаси (BBS)да фақат пост ёзиб қолдиришдан бошланган мазкур жараён тез суръатларда ривожланди. Диний қарашлар баён қилинадиган алоҳида форумлар (масалан, “Origins”, 1983 й.) ва айнан христианларга мўлжалланган виртуал гуруҳлар (“net.religion.christian”, 1984 й.) юзага келди. Муаллиф томонидан бу гуруҳларга нафақат оддий аҳоли, балки черковлар ҳам қизиқиш билан қарагани ва фаол иштирок этганининг замирида қандай омиллар борлиги таҳлил қилинган. Мақолада диний мулоқот олиб бориш учун очилган дастлабки тармоқ – “Ecunet” ҳамда унда шаклланган виртуал жамоалар томонидан оммавий ва хусусий (тўлов асосида кириш мумкин бўлган) суҳбатларда қандай мавзулар муҳокамасига кўпроқ эътибор қаратилгани баён қилинган. 1986 йилда христианлик тарихида биринчи марта онлайн ўтказилган қайси диний маросим — “Challenger” космик кемасида бедарак кетган фазогирлар хотираси ёд олиб, сўнгги йўлга кузатилгани тўғрисида маълумот берилган.
Гиперматн билан ишлаш, веб-сайтлар очиш имкониятининг яратилиши билан бир вақтда “World wide web” (Бутундунё ўргимчак тўри)нинг барча учун бепул жорий этилиши христианликнинг кибермакондаги ривожланиш динамикасига қай тарзда таъсир этгани кўрсатиб берилган. Бунда киберкоммуникация технологияларининг олдинги сафида бўлган веб-сайтлар ҳамда улар қайси оқим ва черковларга тегишли бўлгани тўғрисида маълумотлар келтирилган.
Мақолада кибермаконга христиан динининг кириб келиши, мазкур динга оид илк виртуал форумлар, гуруҳлар, тармоқ ва веб-сайтлар тарихи тўғрисида сўз юритилган. Бу жараёнларни тадқиқ этган олимларнинг дин, хусусан, христианликнинг Интернетда кенг ёйилиши ва бунинг ўзига хос жиҳатлари борасидаги нуқтаи назарлари очиб берилган. Эътиборлиси, бу жараёнларнинг гувоҳи бўлган ёхуд шахсан иштирок этган АҚШлик, Канада ва англиялик олимларнинг шахсий кузатувларидан мисоллар келтирилган. Дин ва интернет мавзусидаги тадқиқотлар уч давр (тўлқин)га бўлиниши ҳисобга олинган ҳолда ҳар бир даврнинг етакчи намояндалари тадқиқотларига тўхталиб ўтилган. Ушбу изланишлар натижасида қандай хулосаларга келингани баён этилган. ХХ асрнинг иккинчи ярмида онлайн эълонлар доскаси (BBS)да фақат пост ёзиб қолдиришдан бошланган мазкур жараён тез суръатларда ривожланди. Диний қарашлар баён қилинадиган алоҳида форумлар (масалан, “Origins”, 1983 й.) ва айнан христианларга мўлжалланган виртуал гуруҳлар (“net.religion.christian”, 1984 й.) юзага келди. Муаллиф томонидан бу гуруҳларга нафақат оддий аҳоли, балки черковлар ҳам қизиқиш билан қарагани ва фаол иштирок этганининг замирида қандай омиллар борлиги таҳлил қилинган. Мақолада диний мулоқот олиб бориш учун очилган дастлабки тармоқ – “Ecunet” ҳамда унда шаклланган виртуал жамоалар томонидан оммавий ва хусусий (тўлов асосида кириш мумкин бўлган) суҳбатларда қандай мавзулар муҳокамасига кўпроқ эътибор қаратилгани баён қилинган. 1986 йилда христианлик тарихида биринчи марта онлайн ўтказилган қайси диний маросим — “Challenger” космик кемасида бедарак кетган фазогирлар хотираси ёд олиб, сўнгги йўлга кузатилгани тўғрисида маълумот берилган.
Гиперматн билан ишлаш, веб-сайтлар очиш имкониятининг яратилиши билан бир вақтда “World wide web” (Бутундунё ўргимчак тўри)нинг барча учун бепул жорий этилиши христианликнинг кибермакондаги ривожланиш динамикасига қай тарзда таъсир этгани кўрсатиб берилган. Бунда киберкоммуникация технологияларининг олдинги сафида бўлган веб-сайтлар ҳамда улар қайси оқим ва черковларга тегишли бўлгани тўғрисида маълумотлар келтирилган.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | NIYAZOVA S.. | basic doctoral student of the UNESCO chair on religious studies and the comparative study of world religions | INTERNATIONAL ISLAMIC ACADEMY ОF UZBEKISTAN, |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | 1. Abdullayeva, M. (2018). Approaches for studying religious process in cyberspace. The Light of Islam, Vol. 2018 : Iss. 1 , Article 13. 2. Безнюк Д., Цыбульская Н. (2019). Религиозные практики онлайн: опыт Беларуси. Logos et Рraxis. 2019. Vol. 18. No. 2. Ст. 39-47. 3. Campbell, H. (2005). Spiritualising the internet: Uncovering discourses and narratives of religious internet usage. Online-Heidelberg Journal of Religions on the Internet, 1(1), 1-26. 4. Campbell, H. (2006). Religion and the internet. Communication Research Trends, 26(1), 1-24. 5. Campbell, H. (2007).Who’s got the power? Religious authority and the internet. Journal of Computer-Mediated Communication, 12(3), 1043-1062. 6. Catiane Rocha Passos de SOUZ, Dr. Rita de Cassia de Aragao MATOS. (2007). Between no churched and cyber Pentecostals: religious modus vivendi in the society under mediatization. Journal for Communication Studies, 33-51. 7. Díez, M., Micó, J.L., Carbonell, J.M., Sànchez, J. and Sabaté, A. (2017). Open Wall Churches. Catholic Construction of Online Communities. Prisma Social, 19, pp. 298-323. 8. Dixon, P. C. (1997). Cyberchurch, Christianity and the Internet. Kingsway Publications. 9. Gilmore, К. (2009). A Church without Walls: Finding Community in Central Christian Church’s Online Campus. A thesis for the Master of Arts Degree. Greenspun College of Urban Affairs. 10. Helland, C. (2004). Religion on the internet: a sociological inquiry into participation and community online. A Thesis for the degree of Doctorate of Philosophy. University of Toronto. 11. Helland, C. (2007). Diaspora on the electronic frontier: Developing virtual connections with sacred homelands. Journal of Computer-Mediated Communication, 959. 12. Lochhead, D. (1997). Shifting realities: Information technology and the church. Geneva, Switzerland: WCC Publications. 13. Mullins, T. (2011). Online church: a biblical community. A Thesis for the degree doctor of ministry. Palm Beach Gardens, Florida. 14. Nesbit, J. (2000). Virtual church as a site for cyberfaith: A uses and gratifications analysis of two home church discussion lists. ProQuest Dissertations Publishing. The University of New Mexico. 15. O’Leary, S. (1996). Cyberspace as Sacred Space: Communicating Religion on Computer Networks. Journal of the American Academy of Religion, 64(4), 794. 16. Rheingold, H. (1993). The virtual community: Homesteading on the electronic frontier. Cambridge: The MIT Press. 2000 (second addition). 17. ru.wikipedia.org/wiki/Всемирная паутина – мурожаат санаси: 02.02.2021 й. (n.d.). Retrieved 2021 йил 02-02 18. Свиридова Н. (2011). Религия онлайн. Философские проблемы информационных технологий и киберпространства, № 2. С. 238-247. 19. Wyndham, M. (1996). Cyberchurch: christian community in cyberspace. A Dissertation for the Degree Doctor of Philosophy. The Southern Baptist Theological Seminary. 20. Young, G. (2004). Reading and praying online: The continuity in religion online and online religion in internet Christianity. New York: Routledge. 21. Zaleski, J. (1997). The Soul of Cyberspace: How New Technology is Changing our Spiritual Lives. . New York: HarperCollins Publishers. |