50

Мақолада  интервал  алгоритмлар  учун  ҳисоблаш дастурларини  яратиш  муаммолари  тадқиқ  қилинган.  Бунда  интервал ҳисоблашларни  ташкил  қилишнинг  ўзига  хос  жиҳатлари,  соҳада  мавжуд дастурий  маҳсулотларнинг  имкониятлари  асосан  иккита  йўналишда,  яъни интервал ҳисоблашлар учун яратилган махсус дастурлаш тиллари ва мавжуд дастурлаш  муҳитлари  учун  интервал  кутубхоналар  яратиш  соҳасида ўрганилди.  Шунингдек,  чизиқли  интервал  тенгламалар  системаларининг мумкин бўлган ечимлар тўпламини 3D ҳамда 2D визуаллаштириш дастурий таъминоти имкониятлари аниқ мисолларда кўрсатиб берилди.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 19-02-2024
  • Read count 50
  • Date of publication 30-03-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages4-22
Ўзбек

Мақолада  интервал  алгоритмлар  учун  ҳисоблаш дастурларини  яратиш  муаммолари  тадқиқ  қилинган.  Бунда  интервал ҳисоблашларни  ташкил  қилишнинг  ўзига  хос  жиҳатлари,  соҳада  мавжуд дастурий  маҳсулотларнинг  имкониятлари  асосан  иккита  йўналишда,  яъни интервал ҳисоблашлар учун яратилган махсус дастурлаш тиллари ва мавжуд дастурлаш  муҳитлари  учун  интервал  кутубхоналар  яратиш  соҳасида ўрганилди.  Шунингдек,  чизиқли  интервал  тенгламалар  системаларининг мумкин бўлган ечимлар тўпламини 3D ҳамда 2D визуаллаштириш дастурий таъминоти имкониятлари аниқ мисолларда кўрсатиб берилди.

Русский

В статье исследуется проблемы создания вычислительных программ  для  интервальных  алгоритмов.  При  этом  изучались  особенности организации  интервальных  вычислений,  возможности  существующих программных  продуктов,  созданных  в  области  интервального  анализа,  в основном  по  двум  направлениям:  специальные  языки  программирования, разработанные  для  интервальных  вычислений  и  интервальные  библиотеки для  существующих  программных  сред.  Также,  показаны  возможности программных  продуктов  для  3D  и  2D  визуализации  допусковых  множеств решений интервальных линейных систем уравнений в конкретных примерах.

English

The  article  examines  the  problems  of  creating  computational programs for interval algorithms. At the same time, the features of the organization of  interval  calculations,  the  possibilities  of  existing  software  products  created   in the  field  of  interval  analysis  were  studied,  mainly  in  two  directions:  special 
programming  languages  developed  for  interval  calculations  and  interval  libraries for existing software environments. Also, the possibilities of software products for 3D and  2D visualization of tolerance sets of solutions of interval linear systems of equations in specific examples are shown.

Name of reference
1 Шарый С.П. Конечномерный интервальный анализ. ИВТ СО РАН – Новосибирск: Издательство «XYZ», 2019, http://www.nsc.ru/interval/?page=Library/InteBooks.
2 Kearfott R.B., Nakao M.T., Neumaier A., Rump S.M., Shary S.P., Hentenryck P. Standardized notation in interval analysis.// Computational technologies. 2010. – Т.15. – №1. – С. 7–13.
3 Новосибирск давлат университети “Математик моделлаштириш” кафедраси профессори С.П.Шарый ва унинг шогирдлари томонидан яратилган “Интервальный анализ и его приложения” номли вебсайт http://www.nsc.ru/interval.
4 Ибрагимов А.А. Интервально–аналитические методы в математическом моделировании: Дис. … канд. физ.–мат. наук.– Ташкент: НУУз., 2003. –141с.
5 Klatte R., Kulish U., Neaga M., Ratz D. and Ullrich C. Pascal -XSC – Language References with Examples, -New-York: Springer-Verlag, 1992.
6 Klatte R., Kulish U., Wieth A., Lawo C. and Rauch M. C-XSC: A C++ Class Library For Extended Scientific Computing. –Berlin, Germany: SpringerVerlag, 1993.
7 V.Kreynovich website of the “Interval Computations” http://www.cs.utep.edu/interval-comp/intsoft.html and http://www.cs.utep.edu/interval-comp/intlang.html.
8 Jinterval лойиҳаси http://github.com/jinterval/jinterval.
9 С++ дастурлаш тилида IEEE 1788 стандарти асосида ишлаб чиқилган интервал кутубхона сайти https://github.com/nehmeier/libieeep1788.
10 L.Jaulin, M.Kieffer, O.Didrit, E.Walter Applied Interval Analysis. Copyring © Springer-Verlag London Limited 2001.
11 Е.Р.Алексеев, О.В.Чеснокова, Е.А.Рудченко. Scilab (Решение инженерных и математических задач) М.: ALT Linux; БИНОМ. Лаборатория знаний, 2008. – 260 с.
12 S. M. Rump. INTLAB — INTerval LABoratory. In Tibor Csendes, editor, De- velopments in Reliable Computing, pages 77–105. Kluwer, Dordrecht, Netherlands, 1999.
13 G. I. Hargreaves Interval Analysis in MATLAB Numerical Analysis Report No. 416 December 2002.
14 Lohner R. On the ubiquity of the wrapping effect in the computation of the error bounds // Perspectives of Enclosure Methods / Kulisch U., Lohner R. and Facius A., eds. – Wien-New York: Springer, 2001. – P. 201–217.
15 Corliss G.F. Proposal for a basic interval arithmetic subroutines library (BIAS), Technical Report, Department of Mathematics, Statistics, and Computer Science, Marquette University, Milwaukee, W1.
16 Шарая И.А. Руководство пользователя по пакету IntLinIncR3. Институт вычислительных технологий СО РАН, г. Новосибирск, 2014 г., 26 с. http://www.nsc.ru/interval/Programing/MCodes/IntLinIncR3.pdf.
17 Ибрагимов А.А., Базаров М.Б., Шокин Ю.И., Юлдашев З.Х. Математическое моделирование интервальными методами. –Т.: Фан, 2013, -160 с.
18 http://www.math.kth.se/4ecm/prizes.ecm.html.
Waiting