37

Maqolada guruhli ketma-ket ulangan, bir xil kuchlanishli qo‘rg‘oshin kislotali  statsionar akkumulyator batareyalarining zaryadlash, zaryadsizlashda passiv va faol muvozant usullarini ko’rib chiqilgan. Akkumulyator batareyalarini faol va passiv usulda zaryadlash shuningdek akkumulyatorlarga ulangan kuchlanish va harorat datchiklarining ulanish sxemalari keltirilgan. Zaryadlanish jarayonining modeli Matlab Simulinkda tekshirilgan. Akkumulyator batareyalarining passiv va faol usulda zaradlashdagi afzalliklar va kamchiliklar tahlil qilingan. Akkumulyator batareyalarining ekspluatatsiya davridan so‘ng uning elektrotexnik parametrlarining o‘zgarishi tahlil qilingan. Faol va passiv usul bilan zaryadlanish jarayanlari solishtirilib ularning zaryadlashdagi rejimlarini optimallashtirish tomonlari o‘rganilgan. Ushbu maqolada guruhli akkumulaytolarni muvozantli kuchlanish bilan ta’minlash orqali ularning xizmat muddatini oshirish bo‘yicha Matlab simulink dasturida immitatsion natijalar aks ettirilgan. Akkumulaytorlarni muvozanatli zaryadlash bila ularning energiya samaradorligini resurs tejamkorligiga erishish masalalari aks ettirilgan.

  • Web Address
  • DOI10.24412/2181-1431-2023-4-36-39
  • Date of creation in the UzSCI system 15-03-2024
  • Read count 37
  • Date of publication 21-12-2023
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages36
Ўзбек

Maqolada guruhli ketma-ket ulangan, bir xil kuchlanishli qo‘rg‘oshin kislotali  statsionar akkumulyator batareyalarining zaryadlash, zaryadsizlashda passiv va faol muvozant usullarini ko’rib chiqilgan. Akkumulyator batareyalarini faol va passiv usulda zaryadlash shuningdek akkumulyatorlarga ulangan kuchlanish va harorat datchiklarining ulanish sxemalari keltirilgan. Zaryadlanish jarayonining modeli Matlab Simulinkda tekshirilgan. Akkumulyator batareyalarining passiv va faol usulda zaradlashdagi afzalliklar va kamchiliklar tahlil qilingan. Akkumulyator batareyalarining ekspluatatsiya davridan so‘ng uning elektrotexnik parametrlarining o‘zgarishi tahlil qilingan. Faol va passiv usul bilan zaryadlanish jarayanlari solishtirilib ularning zaryadlashdagi rejimlarini optimallashtirish tomonlari o‘rganilgan. Ushbu maqolada guruhli akkumulaytolarni muvozantli kuchlanish bilan ta’minlash orqali ularning xizmat muddatini oshirish bo‘yicha Matlab simulink dasturida immitatsion natijalar aks ettirilgan. Akkumulaytorlarni muvozanatli zaryadlash bila ularning energiya samaradorligini resurs tejamkorligiga erishish masalalari aks ettirilgan.

Ўзбек

В статье рассмотрены пассивные и активные методы равновесия при зарядке, разрядке свинцово-кислотных стационарных аккумуляторных батарей с групповым последовательным подключением, одинаковым напряжением. Зарядка аккумуляторных батарей активным и пассивным способом также представлены схемы подключения датчиков напряжения и температуры, подключенных к аккумуляторам. Модель процесса зарядки была проверена в Matlab Simulink. Проанализированы преимущества и недостатки зарядки аккумуляторных батарей как пассивным, так и активным способом. Проанализировано изменение электротехнических параметров аккумуляторных батарей после периода их эксплуатации. При сравнении процессов зарядки активным и пассивным способом изучаются аспекты оптимизации их режимов в зарядке. В этой статье представлены имитационные результаты программы Matlab Simulink по увеличению срока службы групповых аккумуляторов за счет обеспечения их сбалансированным напряжением. Отражены вопросы достижения ресурсосбережения при сбалансированной зарядке аккумуляторов, их энергоэффективности.

Ўзбек

The article discusses passive and active equilibrium methods for charging and discharging lead-acid stationary batteries with a group serial connection with the same voltage. Charging batteries in an active and passive way also provides wiring diagrams for voltage and temperature sensors connected to batteries. The charging process model has been tested in Matlab Simulink. The advantages and disadvantages of charging batteries in both passive and active ways are analyzed. The change in the electrical parameters of batteries after the period of their operation is analyzed. When comparing the charging processes in an active and passive way, aspects of optimizing their charging modes are studied. This article presents the simulation results of the Matlab Simulink program to increase the service life of group batteries by providing them with a balanced voltage. The issues of achieving resource saving with balanced charging of batteries and their energy efficiency are reflected.

Name of reference
1 Khasan Murodov and Askarbek Karshibayev, Development of the management system of technical indications of high-power charger-discharger rectifier device. // E3S Web Conf. Volume 417, 2023 III International Conference on Geotechnology, Mining and Rational Use of Natural Resources (GEOTECH-2023).
2 Муродов Хасан Шухратович, Каршибаев Аскарбек Илашевич, Норкулов Аслиддин Олимович. Анализ устройств непрерывного элекрического питания на Навойской тепловой станции. // Innovative developments and research in education International scientific-online conference
3 N. O. Ataullaev, E. A. Dziaruhina, Kh. Sh. Murodov Static Characteristics of Magnetic Modulation DC Converters with Analog Filter. // Science and Technique. International Scientific and Technical Journal. 22, № 5 (2023). ISSN 2414-0392
4 Смоленцев, Н. И. Накопители энергии в локальных электрических сетях / Н. И. Смоленцев // Ползуновский вестник. – 2013. – № 4-2. – С. 176– 181.
5 Рыкованов, А. С. Активные и пассивные системы баланса Li-ion аккумуляторных батарей / А. С. Рыкованов, С. С. Беляев // Компоненты и технологии. – 2014. – № 3. – C. 121–124.
6 Иншаков, А. П. Проблема мониторинга и балансировки аккумуляторных батарей транспортных средств / А. П. Иншаков, Ю. Б. Федотов, С. С. Десяев, Д. В. Байков // Вестник мордовского университета. – 2016. – Т. 26, № 1. – C. 40–49.
7 Ataullayev N, Ataullayev A and Karimtoshovich S M 2021 IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (UK) Journal of Physics: Conference Series, Volume 2094, Instrumentation Technology and Environmental Engineering Citation N O Ataullayev et al 2021 J. Phys.: Conf. Ser. 2094 052039 DOI 10.1088/1742-6596/2094/5/052039
8 Simulink – моделирование и симуляция динамических систем для Simulink [Электронный ресурс] / MatLab и Simulink центр компетенций компании Mathworks. М., 2019. Режим доступа: https://MatLab.ru/products/simulink. Дата доступа: 10.07.2019.
9 Зализный, Д. И. Модель фотоэлемента для библиотеки SimPowerSystems пакета MatLab/Simulink / Д. И. Зализный // Энергетика. Изв. высш. учеб. заведений и энерг.объединений СНГ. 2019. Т. 62, № 2. С. 135–145. https://doi.org/10.21122/1029-7448-2019-62-2-135- 145.
10 M. Ufert, B. Bäker, Battery Ageing as Part of the System Design of Battery Electric Urban Bus Fleets. // Ufert M., Baker B. (2020) Battery Ageing as Part of the System Design of Battery Electric Urban Bus Fleets. Science and Technique. 19 (1), 12–19.
Waiting