57

Maqolada O„zbekistonning janubiy-g„arbiy hududlari xususan, Buxoro va
Qashqadaryo viloyatlaridagi nasos agregatlaridan chiquvchi suv oqimlariga moslashtirilgan mikro
gidroelektr stansiyasini ishlab chiqish tadqiqot natijalari keltirilgan. Vertikal o„qli mikro
gidroelektr stansiyalarini ishlab chiqish bo„yicha ilmiy tadqiqotlar tahlillari keltirilgan. Ishlab
chiqilgan vertikal o„qli mikro gidroelektr stansiyasining foydali ish koeffitsientining suv bosimi,
sarfi o„zgarishi, suv oqimini yo„naltiruvchi va propeller tipli suv g„ildiragi parraklarning
o„rnatilish burchagining qiymatlariga bog„liqlik empirik tenglamalari keltirilgan. Suv
g„ildiraklarining optimal aylanma tezligini geometrik qonunlar asosida matematik modeli ishlab
chiqilgan. Qurilma parraklariga suv oqimining kirish burchagi β=1480 , yo„naltiruvchi apparatdan
suv oqimining chiqish burchagi α=530 bo„lganda gidroturbinaning maksimal foydali ish
koeffitsienti 75 % ni tashkil qilishi asoslangan. Shuningdek, mikro gidroelektr stansiyasining past
bosimli suv oqimlarida ishonchli ishlashini ta‟minlashda takomillashtirilgan magnitoelektrik
generator ishlab chiqilgan. Natijada, uning elektromagnit quvvati 20% miqdorida oshganligi
aniqlangan. Mikro gidroelektr stansiyasining quvvati suv sarfi va bosimiga qarab 1...50 kW gacha
ishlab chiqarish mumkinligi, ushbu stansiya atrofidagi avtonom iste‟molchilarni uzluksiz elektr
energiyasi bilan ta‟minlash imkoniyati mavjudligi asoslangan.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 15-09-2024
  • Read count 57
  • Date of publication 03-07-2023
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages56-63
Ўзбек

Maqolada O„zbekistonning janubiy-g„arbiy hududlari xususan, Buxoro va
Qashqadaryo viloyatlaridagi nasos agregatlaridan chiquvchi suv oqimlariga moslashtirilgan mikro
gidroelektr stansiyasini ishlab chiqish tadqiqot natijalari keltirilgan. Vertikal o„qli mikro
gidroelektr stansiyalarini ishlab chiqish bo„yicha ilmiy tadqiqotlar tahlillari keltirilgan. Ishlab
chiqilgan vertikal o„qli mikro gidroelektr stansiyasining foydali ish koeffitsientining suv bosimi,
sarfi o„zgarishi, suv oqimini yo„naltiruvchi va propeller tipli suv g„ildiragi parraklarning
o„rnatilish burchagining qiymatlariga bog„liqlik empirik tenglamalari keltirilgan. Suv
g„ildiraklarining optimal aylanma tezligini geometrik qonunlar asosida matematik modeli ishlab
chiqilgan. Qurilma parraklariga suv oqimining kirish burchagi β=1480 , yo„naltiruvchi apparatdan
suv oqimining chiqish burchagi α=530 bo„lganda gidroturbinaning maksimal foydali ish
koeffitsienti 75 % ni tashkil qilishi asoslangan. Shuningdek, mikro gidroelektr stansiyasining past
bosimli suv oqimlarida ishonchli ishlashini ta‟minlashda takomillashtirilgan magnitoelektrik
generator ishlab chiqilgan. Natijada, uning elektromagnit quvvati 20% miqdorida oshganligi
aniqlangan. Mikro gidroelektr stansiyasining quvvati suv sarfi va bosimiga qarab 1...50 kW gacha
ishlab chiqarish mumkinligi, ushbu stansiya atrofidagi avtonom iste‟molchilarni uzluksiz elektr
energiyasi bilan ta‟minlash imkoniyati mavjudligi asoslangan.

№ Author name position Name of organisation
1 Uzoqov G.N. t.f.d., prof. QarMII
2 Davlonov X.A. t.f.f.d., dots. QarMII
3 Safarov A.B. t.f.f.d., dots. QarMII
4 Qo'ziyev Z.E. o'qituvchi BuxMTI
№ Name of reference
1 Ardizzon, G.; Cavazzini, G.; Pavesi, G. A new generation of small hydro and pumped hydro power plants: Advances and future challenges. Renew. Sustain. Energy Rev. 2014, 31, 746– 761; doi: 10.1016/j.rser.2013.12.043.
2 O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 2023 yil 16 fevraldagi PQ-57-son qarori [https://lex.uz/uz/docs/6385716].
3 KR101256823B1 [https://patents.google.com/patent/KR101256823B1]
4 CN105240184 [https://patents.google.com/patent/CN105240184]
5 JP2009092070A [https://patents.google.com/patent/JP2009092070A]
6 US20220074381A1 [https://patents.google.com/patent/US20220074381A1]
7 Dariusz Borkowski. Analytical Model of Small Hydropower Plant Working at Variable Speed. IEEE Transactions on Energy Conversion 2018, 10, 1109; doi: 10.1109/tec.2018.2849573.
8 Dong, Z.; Tan, J.; Muljadi, E.; Nelms, R.M.; St-Hilaire, A.; Pevarnik, M.; Jacobson, M.D. Developing of Quaternary Pumped Storage Hydropower for Dynamic Studies. IEEE Trans. Sustain. Energy 2020, 11, 2870–2878; doi: 10.1109/tste.2020.2980585.
9 Zhang, J.; Leontidis, V.; Dazin, A.; Tounzi, A.; Delarue, P.; Caignaert, G.; Piriou, F.; Libaux, A. Canal lock variable speed hydropower turbine design and control. IET Renew. Power Gener. 2018, 12, 1698–1707; doi.org/10.1049/iet-rpg.2018.5312.
10 Ғ.Н. Узоқов., С.М. Хўжақулов., Й.Ғ. Узоқова. Муқобил энергиядан фойдаланиш асослари. Ўқув қўлланма. ҚарМИ, Тошкент. 2017.-159 б.
11 W. Wang., Weijun Wang., H. Mi., L. Mao., G. Zhang., Hua Liu., Y. Wen. Study and Optimal Design of a Direct-Driven Stator Coreless Axial Flux Permanent Magnet Synchronous Generator with Improved Dynamic Performance, // Energies, 2018, 11(11):3162
12 S.S. Laxminarayan., M. Singh., A.H. Saifee., A. Mittal. Design, modeling and simulation of variable speed Axial Flux Permanent Magnet Wind Generator // Sustainable Energy Technologies and Assessments, Volume 19, February 2017, pp. 114-124
Waiting