Mazkur maqola Markaziy Osiyo mintaqasidagi islom arxitekturasining axloqiy va estetik jihatlarini o„rganishga bag„ishlangan. Islomiy me‟moriy obidalar nafaqat diniy markazlar, balki axloqiy qadriyatlar va madaniy merosning ifodasi sifatida talqin etiladi. Axloqiy jihatlar masjidlar, madrasalar va maqbaralardagi kamtarlik, poklik va ruhiy yuksalishga undovchi me‟moriy yechimlarda namoyon bo„ladi. Estetik jihatlar esa koshin va mozaikalar, geometrik naqshlar, arabiy yozuvlar, shuningdek, rang-baranglik va tabiat bilan uyg„unlikda o„z ifodasini topadi.
Maqola islom arxitekturasining ushbu mintaqadagi o„ziga xosligini yoritib, uning jamiyatni ma‟naviy va madaniy jihatdan rivojlantirishdagi rolini tahlil qiladi. Buxoro, Samarqand va Xiva kabi tarixiy shaharlarda joylashgan me‟moriy obidalar asosida axloqiy va estetik qadriyatlarning diniy hamda ijtimoiy hayotdagi ahamiyati ko„rsatilgan. Ushbu tadqiqot arxitektura san‟ati orqali o„tmishdan kelajak avlodga yetkazilgan ma‟naviy merosni anglash va qadrlashga qaratilgan.
This article explores the ethical and aesthetic aspects of Islamic architecture in the Central Asian region. Islamic architectural monuments are analyzed not only as religious centers but also as representations of moral values and cultural heritage. Ethical aspects are reflected in the architectural solutions of mosques, madrasas, and mausoleums, emphasizing modesty, purity, and the encouragement of spiritual elevation. Aesthetic aspects are expressed through intricate tilework and mosaics, geometric patterns, Arabic calligraphy, vibrant color schemes, and harmony with nature.
The article highlights the uniqueness of Islamic architecture in this region and its role in the spiritual and cultural development of society. Using examples from historic cities such as Bukhara, Samarkand, and Khiva, the study demonstrates the significance of ethical and aesthetic values in religious and social life. This research emphasizes the importance of understanding and appreciating the spiritual legacy passed down to future generations through the art of architecture.
Mazkur maqola Markaziy Osiyo mintaqasidagi islom arxitekturasining axloqiy va estetik jihatlarini o„rganishga bag„ishlangan. Islomiy me‟moriy obidalar nafaqat diniy markazlar, balki axloqiy qadriyatlar va madaniy merosning ifodasi sifatida talqin etiladi. Axloqiy jihatlar masjidlar, madrasalar va maqbaralardagi kamtarlik, poklik va ruhiy yuksalishga undovchi me‟moriy yechimlarda namoyon bo„ladi. Estetik jihatlar esa koshin va mozaikalar, geometrik naqshlar, arabiy yozuvlar, shuningdek, rang-baranglik va tabiat bilan uyg„unlikda o„z ifodasini topadi.
Maqola islom arxitekturasining ushbu mintaqadagi o„ziga xosligini yoritib, uning jamiyatni ma‟naviy va madaniy jihatdan rivojlantirishdagi rolini tahlil qiladi. Buxoro, Samarqand va Xiva kabi tarixiy shaharlarda joylashgan me‟moriy obidalar asosida axloqiy va estetik qadriyatlarning diniy hamda ijtimoiy hayotdagi ahamiyati ko„rsatilgan. Ushbu tadqiqot arxitektura san‟ati orqali o„tmishdan kelajak avlodga yetkazilgan ma‟naviy merosni anglash va qadrlashga qaratilgan.
В данной статье рассматриваются этические и эстетические аспекты исламской архитектуры в регионе Центральной Азии. Исламские архитектурные памятники анализируются не только как религиозные центры, но и как представления моральных ценностей и культурного наследия. Этические аспекты отражены в архитектурных решениях мечетей, медресе и мавзолеев, подчеркивая скромность, чистоту и поощрение духовного возвышения. Эстетические аспекты выражаются через сложную плитку и мозаику, геометрические узоры, арабскую каллиграфию, яркие цветовые схемы и гармонию с природой.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | Norov J.. | o‘qituvchi | Shahrisabz davlat pedagogika institute Shahrisabz, O‘zbekiston |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | 1. Yangi O„zbekistonning taraqqiyot strategiyasi. Toshkent, 2022. |
| 2 | O„zbekiston obidalaridagi bitiklar – Qashqadaryo”, Toshkent, “Uzbekistan today”, 2016. |
| 3 | 3. Hillenbrand, R. Islamic Architecture: Form, Function, and Meaning. Columbia University Press, 1994. |
| 4 | 4. Blair, S., Bloom, J. The Art and Architecture of Islam 1250–1800. Yale University Press, 1995. |
| 5 | 5. Allworth, E. Central Asia: A Historical Overview. Duke University Press, 1994. |
| 6 | 6. O„zbekiston Respublikasi Madaniy meros agentligi. Markaziy Osiyo arxitektura obidalari. Toshkent, 2020. |
| 7 | 7. Burkhanov, R. Islom madaniyati va san‟ati. Toshkent, 2018. |
| 8 | 8. Nasr, S. H. Islamic Science and the Making of the European Renaissance. MIT Press, 2007. |
| 9 | 9. Klavixo. R.G., “Samarqandga – Amir Temur saroyiga sayohat kundaligi”, Toshkent, “O„zbekiston”, 2010. |
| 10 | 10. Boltaev, A. Samarqandning tarixiy obidalari. Toshkent, 2021. |
| 11 | 11. UNESCO. World Heritage in Central Asia. UNESCO Publications, 2010. |
| 12 | 12. Temuriylar tarixi davlat muzeyi nashri. Xiva va uning arxitektura obidalari. Toshkent, 2019. |
| 13 | 13. Ettinghausen, R., Grabar, O. The Art and Architecture of Islam 650–1250. Yale University Press, 1987. |