31

 So‘nggi yillarda dunyоda qаzib оlinishi qiyin bо‘lgan gaz zaxiralari 
soni ortmoqda. Shu bilan birga, mаhsuldоr quduqlаrning suvlаnishi va murаkkab 
shаrоitlarda ularni samarali ishlаtish masalalari tobora dolzarb bo‘lib bormoqda. 
Gaz va gazkоndensat quduqlаrining suvlanishi ularni qаzib chiqаrish jarаyоnida 
jiddiy muammоlarni yuzaga keltiradi. Gaz va gazkondensat konlarida quduqlarni 
ishlatishning yakuniy bosqichida qatlam bosimi va oqim tezligining pasayishi 
natijasida quduqlar tubida suyuqlik to‘planishi sodir bo‘ladi. Bu esa bosim 
yo‘qotishlarining ortishi, quduqlar debitining kamayishi va uglevodorodlarning 
komponent bera oluvchanligining pasayishiga olib keladi. Bugungi kunda 
ushbu muammoni bartaraf etish uchun produvkа usulidаn foydаlanilmоqda. 
Gazning bevosita atmosferaga chiqarilishi orqali amalga oshiriladigan ushbu 
usul gaz yo‘qotilishiga sabab bo‘ladi, bu esa atrof-muhit va quduqning yaqin 
zonalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi gaz 
va gazkondensat konlarida quduq tubida yig‘ilgan suyuqliklarni yer yuzasiga 
chiqarish uchun qo‘llangan produvka usuli, shuningdek, gaz va gazkondensat 
konlari quduqlarining o‘z-o‘zidan tiqilishi natijasida yo‘qotilayotgan tabiiy gaz 
miqdori tahlil qilingan. 

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 12-06-2025
  • Read count 31
  • Date of publication 02-06-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages8-16
Ўзбек

 So‘nggi yillarda dunyоda qаzib оlinishi qiyin bо‘lgan gaz zaxiralari 
soni ortmoqda. Shu bilan birga, mаhsuldоr quduqlаrning suvlаnishi va murаkkab 
shаrоitlarda ularni samarali ishlаtish masalalari tobora dolzarb bo‘lib bormoqda. 
Gaz va gazkоndensat quduqlаrining suvlanishi ularni qаzib chiqаrish jarаyоnida 
jiddiy muammоlarni yuzaga keltiradi. Gaz va gazkondensat konlarida quduqlarni 
ishlatishning yakuniy bosqichida qatlam bosimi va oqim tezligining pasayishi 
natijasida quduqlar tubida suyuqlik to‘planishi sodir bo‘ladi. Bu esa bosim 
yo‘qotishlarining ortishi, quduqlar debitining kamayishi va uglevodorodlarning 
komponent bera oluvchanligining pasayishiga olib keladi. Bugungi kunda 
ushbu muammoni bartaraf etish uchun produvkа usulidаn foydаlanilmоqda. 
Gazning bevosita atmosferaga chiqarilishi orqali amalga oshiriladigan ushbu 
usul gaz yo‘qotilishiga sabab bo‘ladi, bu esa atrof-muhit va quduqning yaqin 
zonalariga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ushbu maqolada O‘zbekiston Respublikasi gaz 
va gazkondensat konlarida quduq tubida yig‘ilgan suyuqliklarni yer yuzasiga 
chiqarish uchun qo‘llangan produvka usuli, shuningdek, gaz va gazkondensat 
konlari quduqlarining o‘z-o‘zidan tiqilishi natijasida yo‘qotilayotgan tabiiy gaz 
miqdori tahlil qilingan. 

Русский

В последние годы в мире увеличивается количество 
трудноизвлекаемых запасов газа. Одновременно всё более актуальными 
становятся вопросы обводнения и эффективной эксплуатации в сложных 
условиях продуктивных скважин. Обводнение газовых и газоконденсатных 
скважин вызывает серьёзные проблемы в процессе их эксплуатации. 
На заключительном этапе разработки газовых и газоконденсатных 
месторождений вследствие снижения пластового давления и скорости 
притока происходит накопление жидкости в призабойной зоне скважин. 
Это, в свою очередь, приводит к увеличению потерь давления, снижению 
дебита скважин и уменьшению способности пласта отдавать 
углеводородные компоненты. В настоящее время для устранения данной 
проблемы используется метод продувки. Этот метод, основанный на 
непосредственном выбросе газа в атмосферу, приводит к потерям газа, 
что оказывает негативное воздействие на окружающую среду и зоны, 
прилегающие к скважине. В статье проанализирован метод продувки, 
применяемый для удаления жидкости, скопившейся на забое скважин 
газовых и газоконденсатных месторождений Республики Узбекистан, 
а также объёмы потерь природного газа, происходящих вследствие 
самопроизвольного закрытия скважин.

English

Recently, the number of hard-to-recover gas reserves has been 
increasing worldwide. At the same time, issues related to water encroachment 
and the efficient operation of productive wells under complex conditions have 
become increasingly relevant. Water influx in gas and gas condensate wells causes 
serious operational challenges. In the final stages of development of gas and gas 
condensate fields, due to declining in reservoir pressure and inflow rates, fluid 
accumulates in the bottomhole zone of wells. This, in turn, leads to increased 
pressure loss, reduced well flow rates, and decreased reservoir capacity to yield 
hydrocarbon components. Currently, the blowdown method is used to address 
this issue. This method, based on the direct release of gas into the atmosphere, 
results in gas losses and has a negative impact on the environment and areas 
surrounding the well. This article analyzes the blowdown method used to remove 
fluid accumulation from the bottom of gas and gas condensate wells in the 
Republic of Uzbekistan, as well as the volume of natural gas losses resulting from 
the spontaneous shutdown of wells.

Author name position Name of organisation
1 Oripova .K. texnika fanlari boʻyicha falsafa doktori (PhD), dotsent v. b. “Iqtisodiyot va pedagogika universiteti” NTM
Name of reference
1 Bilyanskiy, K. V. (2020). Borʹba s obvodneniyem skvazhin [Combatting well water invasion]. Molodoy Uchyonyy – Young Scientist, 7(297), 16–18.
2 Chernov, I. V. (2016). Geologicheskaya izuchennostʹ mestorozhdeniy Yugo-Zapadnogo Uzbekistana [Geological study of the deposits of South-Western Uzbekistan]. Territoriya Neftegaz – Oil and Gas Territory, (6), 40–47.
3 Chernova, V. V., Verzhbitskiy, V. V., & Maslyukov, R. S. (2018). Effektivnostʹ primeneniya tsiklicheskoy produvki gazokondensatnykh skvazhin na mestorozhdeniyakh Bolʹshogo Urengoya [Ef�iciency of applying cyclic blowdown at gas condensate wells of the Bolshoy Urengoy �ield]. In Aktualnye problemy neftegazovoy otrasli Severo-Kavkazskogo federalʹnogo okruga – Topical Issues of the Oil and Gas Industry of the North Caucasus Federal District (pp. 267–271). Stavropol.
4 Gasumov, E. R. (2020). Prognozirovaniye vremeni obvodneniya i samozadavlivaniya gazovykh skvazhin (na primere Senomanskoy zalezhi) [Forecasting water breakthrough and self-kill of gas wells (example of Cenomanian reservoir)]. Yevraziyskiy Soyuz Uchyonykh – Eurasian Union of Scientists, 8(77), 19–22.
5 Ibragimov, L. Kh. (2000). Intensifikatsiya dobychi gaza i kondensata [Intensification of gas and condensate production]. Nauka.
6 Kharitonov, A. N. (2021). Problemy ekspluatatsii gazovykh skvazhin zrelykh mestorozhdeniy Zapadnoy Sibiri i puti ikh resheniya [Problems of operating mature gas fields in Western Siberia and solutions]. Neftyanaya Provintsiya – Oil Province, 4(28), Special Issue Part 1, 155–185.
7 Khujamurodov, S. O. (2023). Complications in the operation of gas and gas condensate wells. In Proceedings of the International Conference of Academic Sciences, February 7, 42–48. https://doi. org/10.5281/zenodo.7614100
8 Mirzadzhanzade, A. Kh., Kuznetsov, O. L., Basniyev, K. S., & Aliyev, Z. S. (n.d.). Osnovy tekhnologii dobychi gaza [Fundamentals of gas production technology]. Nedra.
9 Mulyavin, S. F., & Oblekov, G. I. (2015). Proyektirovaniye razrabotki gazovykh i gazokondensatnykh mestorozhdeniy [Designing the development of gas and gas condensate fields]. Tyumen: TyumGNGU.
10 Oripova, S. A. (2024). Selecting lift column drop depth and diameter to provide liquid extraction conditions. Innovatsion Texnologiyalar – Innovative Technologies, 55(03), 7–13. https://ojs.qmii.uz/ index.php/it/article/view/903
11 Oripova, S., Adizov, B., & Akramov, B. (2023). Analysis of the results of gas hydrodynamic studies of wells at Alan gas condensate fields. Universum: Tekhnicheskiye nauki – Universum: Technical Sciences, 4–8(109), 38–40. https://cyberleninka.ru/article/n/anal
12 Prakhova, M. Yu., Krasnov, A. N., & Khoroshavina, Ye. A. (2016). Sposob diagnostirovaniya obvodnennosti gazovykh skvazhin [Method for diagnosing water influx in gas wells]. SOCAR Proceedings, (3), 19–26.
13 Sigankov, M. S. (2018). Ekspluatatsiya obvodnyayushchikhsya gazovykh skvazhin na mestorozhdenii [Operation of watering gas wells in a field]. Mezhdunarodnyy Studencheskiy Nauchnyy Vestnik – International Student Scientific Bulletin, (2), 111–118.
14 Ten, V. V. (2020). Prichiny obvodneniya gazovykh skvazhin i ikh metody ustraneniya [Causes of water breakthrough in gas wells and methods of elimination]. In Proceedings of the II International Scientific Conference (pp. 67–69).
15 Vasilyev, V. G., Ermakov, V. I., Zhabrev, I. P., Lvov, M. S., Mironchev, Yu. P., Orel, V. E., Staroselsky, V. I., & Stupakov, V. P. (1983). Gazovye i gazokondensatnye mestorozhdeniya [Gas and gas condensate fields] (2nd ed., rev. & enl., Ed. by Zhabrev, I. P.). Nedra.
Waiting