21

 Hozirgi kunda ruda va ma’danlarni maydalashda foydalaniladigan 
maydalovchi po‘lat zoldirlarga talabning ortishi ushbu yo‘nalishda ilmiy tadqiqot 
ishlari olib borishni taqozo qiladi. Bu borada maydalovchi po‘lat zoldirlarni 
prokatlash usuli orqali ishlab chiqarish masalasi katta ahamiyatga ega. Mazkur 
maqolada maydalovchi po‘lat zoldirlarni issiqlayin prokatlash usuli orqali ishlab 
chiqarishda qo‘llanadigan maxsus ikki valokli ko‘ndalang vintli prokatlash 
stanlarining ish unumdorligini oshirish masalasi o‘rganilgan. Tadqiqotning 
maqsadi ishlab chiqarish sharoitidan kelib chiqqan holda, maydalovchi po‘lat 
zoldirlarni prokatlash usuli orqali ishlab chiqarishdagi ish unumdorligini oshirish 
omillarining nazariy asoslarini ishlab chiqish va amaliy tajribalar asosida zaruriy 
xulosalarni aniqlashdan iborat. Olib borilgan tadqiqotlar natijasida prokatlash 
stanining asosiy ishchi zvenolarining muhim parametrlari analitik bog‘lanishlar 
orqali ilmiy jihatdan asoslab berildi. Shuningdek, zoldir prokatlash stanining 
ish unumdorligini oshirish bilan bog‘liq asosiy parametrlar tahlil qilindi. Tahlil 
natijalari asosida zoldir prokatlash jarayonida qo‘llanadigan ko‘p kirimli 
vintli kalibrli prokatlash valoklari tayyorlandi va ularga mos yo‘naltiruvchi 
lineykalarning ishchi qismi konstruksiyalari ishlab chiqildi. Tadqiqot natijalari 
asosidagi amaliy sinov tajribalari “O‘zmetkombinat” aksiyadorlik jamiyatining 
“Zoldir prokatlash bo‘linmasi” ishlab chiqarish sharoitida amalga oshirildi va 
muhim natijalar olindi.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 12-06-2025
  • Read count 21
  • Date of publication 02-06-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages61-70
Ўзбек

 Hozirgi kunda ruda va ma’danlarni maydalashda foydalaniladigan 
maydalovchi po‘lat zoldirlarga talabning ortishi ushbu yo‘nalishda ilmiy tadqiqot 
ishlari olib borishni taqozo qiladi. Bu borada maydalovchi po‘lat zoldirlarni 
prokatlash usuli orqali ishlab chiqarish masalasi katta ahamiyatga ega. Mazkur 
maqolada maydalovchi po‘lat zoldirlarni issiqlayin prokatlash usuli orqali ishlab 
chiqarishda qo‘llanadigan maxsus ikki valokli ko‘ndalang vintli prokatlash 
stanlarining ish unumdorligini oshirish masalasi o‘rganilgan. Tadqiqotning 
maqsadi ishlab chiqarish sharoitidan kelib chiqqan holda, maydalovchi po‘lat 
zoldirlarni prokatlash usuli orqali ishlab chiqarishdagi ish unumdorligini oshirish 
omillarining nazariy asoslarini ishlab chiqish va amaliy tajribalar asosida zaruriy 
xulosalarni aniqlashdan iborat. Olib borilgan tadqiqotlar natijasida prokatlash 
stanining asosiy ishchi zvenolarining muhim parametrlari analitik bog‘lanishlar 
orqali ilmiy jihatdan asoslab berildi. Shuningdek, zoldir prokatlash stanining 
ish unumdorligini oshirish bilan bog‘liq asosiy parametrlar tahlil qilindi. Tahlil 
natijalari asosida zoldir prokatlash jarayonida qo‘llanadigan ko‘p kirimli 
vintli kalibrli prokatlash valoklari tayyorlandi va ularga mos yo‘naltiruvchi 
lineykalarning ishchi qismi konstruksiyalari ishlab chiqildi. Tadqiqot natijalari 
asosidagi amaliy sinov tajribalari “O‘zmetkombinat” aksiyadorlik jamiyatining 
“Zoldir prokatlash bo‘linmasi” ishlab chiqarish sharoitida amalga oshirildi va 
muhim natijalar olindi.

Русский

В настоящее время наблюдается рост спроса на дробильные 
стальные шары, применяемые при измельчении руд и полезных ископаемых, 
что обусловливает необходимость проведения научных исследований в 
данной области. Особую значимость приобретает вопрос производства 
дробильных стальных шаров методом прокатки. В настоящей статье 
рассматриваются вопросы повышения производительности работы 
специальных двухвалковых поперечно-винтовых станов горячей прокатки, 
используемых при производстве таких шаров. Цель исследования 
заключается в теоретическом обосновании факторов, способствующих 
повышению производительности прокатного производства в реальных 
условиях, а также в получении необходимых выводов на основе 
практических экспериментов. В результате проведённого анализа 
научно обоснованы ключевые параметры рабочих звеньев прокатного 
стана посредством аналитических зависимостей. Кроме того, были 
проанализированы основные параметры, влияющие на производительность 
шаропрокатного стана. На основе анализа разработаны многозаходные 
винтовые калиброванные валки, а также соответствующие направляющие линейки с усовершенствованной рабочей частью. Практические испытания, 
основанные на результатах исследования, были проведены в производствен-
ных условиях шаропрокатного подразделения АО «Узметкомбинат» и 
позволили получить значимые результаты.

English

The increasing demand for steel grinding balls, currently used in 
the crushing of ores and minerals, necessitates scientific research in this field. 
Consequently, obtaining steel grinding balls through the rolling method becomes 
significant. This article examines ways to enhance the productivity of special 
two-roll mills with transverse-screw rolling, employed in the production of steel 
grinding balls via hot rolling. The research aims to create a solid understanding 
of what factors can boost worker productivity in making steel grinding balls using 
the rolling method, based on how production is set up, and to draw important 
conclusions from real-world tests. As a result of the studies done, the important 
settings for the main parts of the rolling mill have been backed up with scientific 
reasoning through analytical relationships. We have also analyzed key parameters 
related to enhancing the productivity of the ball-rolling mill. Based on the analysis 
results, rolling rolls with multi-start screw calibers, used in the ball-rolling 
process, have been manufactured, and corresponding guide rail designs have been 
developed. We conducted practical tests under production conditions at the "Ball 
Rolling Division" of the joint-stock company "Uzmetkombinat," which produced 
significant results.

Author name position Name of organisation
1 Shaxobutdinov R.E. texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), “Nazariy mexanika va mashina va mexanizmlar nazariyasi” kafedrasi dotsenti Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti
2 Karimova A.R. Nazariy mexanika va mashina va mexanizmlar nazariyasi” kafedrasi katta o‘qituvchisi Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universitet
3 Nosirov T. . “Zoldir prokatlash bo‘linmasi” boshlig‘i o‘rinbosari O‘zbekiston metallurgiya kombinati” AJ
4 Xojamov .. Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Nazariy mexanika va mashina va mexanizmlar nazariyasi” kafedrasi tayanch doktoranti
Name of reference
1 Buczaj, M., & Sumorek, A. (2020). A computer system for acquisition and analysis of measurement data for a skew rolling mill in manufacturing steel balls. Informatics, Control, Measurement in Economy and Environment Protection, 47–50. https://doi.org/10.35784/ iapgos.2396SciSpace+2yadda.icm.edu.pl+2SciSpace+2
2 Filippova, M. V., Temlyantsev, M. V., Pretyatko, V. N., & Prudki, E. E. (2017). Rolling of metal balls. Steel in Translation, 47(7), 435–439. https://doi.org/10.3103/ S0967091217070038SpringerLink+2SpringerLink+2PMC+2
3 Granovskiy, S. P. (1980). Novyye tekhnologii i stany dlya prokatki izdeliy v vintovykh kalibrakh [New technologies and mills for rolling of products in screw calibers]. (In Russian). Moscow: Metallurgiya.
4 Karimov, R. I., & Shakhobutdinov, R. E. (2020). Development of a cam mechanism taking into account the loading of its links for cutting ball-rolling rolls with screw calibers with an offset center of streams on a screw-cutting machine. Modern problems of Innovative Development of Science, education and production: Proceedings of the International Scientific and Practical Conference (pp. 158–161). Andijan: AndM
5 Kotyonok, V. I., & Podobedov, S. I. (2000). Sozdaniye effektivnykh kalibrov sharoprokatnykh valkov i rasshireniye assortimenta sharov na sushchestvuyushchikh i novykh stanakh [Creation of effective calibrations of ball rolling rolls and expansion of the range of balls at existing and new mills]. (In Russian). In Trudy III Syezda rasprostraniteley [Proceedings of the III Congress of Distributors] (pp. 438–441). Moscow: Chermetinformatsiy
6 Kotenok, V. I., & Podobedov, S. I. (2001). Energoeffektivnaya konstruktsiya valkov dlya sharoprokatnykh stanov [Energy-efficient design of rolls for ball-rolling mills]. (In Russian). Metallurgiya, 363–367.
7 Kotenok, V. I., & Podobedov, S. I. (2001). Energoeffektivnaya konstruktsiya valkov dlya sharoprokatnykh stanov [Energy-efficient design of rolls for ball-rolling mills]. (In Russian). Metallurgiya, 363–367.
8 Selikov, A. I., Barbarich, M. V., & Vasilchikov, M. V. (1971). Spetsial’nyye prokatnyye stany [Special rolling mills]. (In Russian). Moscow: Metallurgiya.
9 Shakhobutdinov, R. E., Karimova, A. R., & Nosirov, T. N. (2024). Tasks of mastering the production of import-substituting steel grinding balls products. Science and Innovative Development, 36–44.
10 Shakhobutdinov, R. E., Karimova, A. R., & Nosirov, T. N. (2025). Osobennosti opredeleniya usiliy na sharoprokatnykh valkakh s sverkhnagruzhennym vintovym kalibrom pri prokatke stalenykh shlifuyushchikh sharov [Features of determining forces on ball-rolling rolls with super-road screw gauge when rolling steel grinding balls]. (In Russian). Universum: Technical Sciences, 20–25.
11 Standartinform. (2016). Shlifuyushchie stalenyye shary dlya sharovykh mel’nits [Grinding steel balls for ball mills]. (In Russian). Moscow: Standartinform.
12 Yang, H., Zhang, L., & Hu, Z. (2012). The analysis of the stress and strain in skew rolling. Advanced Materials Research, 538–541, 1650–1653. https://doi.org/10.4028/www.scientific. net/AMR.538-541.1650scientific.net
13 Yang, S. C., & Chen, C. K. (2001). The surface geometry of rollers with skew rolling of steel balls. Proceedings of the Institution of Mechanical Engineers, Part C: Journal of Mechanical Engineering Science, 215(5), 523–532. https://doi.org/10.1243/0954406011520922SAGE Journals+2Gradfiati+2Grafiati+2
14 Pater, Z., & Tomczak, J. (2018). FEM modelling of a helical wedge rolling process for axisymmetric parts. Advances in Science and Technology Research Journal, 12(1), 115–126. https://doi.org/10.12913/22998624/81767astrj.com+1SciSpace+1
15 Pater, Z., Tomczak, J., & Tomasz, B. (2018). Cavity formation in cross-wedge rolling processes. Journal of Iron and Steel Research International, 25(10), 1–10. https://doi. org/10.1007/s42243-018-0075-6ResearchGate+1SpringerLink+1
Waiting