7

Ushbu maqolada “tuzoq o‘simliklar” sifatida foydalanilgan ekinlarning o‘sishi va rivojlanishiga zarar- kunandalarning ta’siri o‘rganildi. Tadqiqot davomida turli zararkunandalar turlari bilan infeksiyalangan sharoitlarda tuzoq o‘simliklarning fenologik bosqichlari, vegetativ o‘sishi, ildiz tizimi holati va umumiy biomassa o‘zgarishlari kuzatildi. Olingan natijalar asosida tuzoq o‘simliklar orqali asosiy ekinlarni himoya qilishda qo‘llaniladigan strategiyalar takomillashtirildi. Zararkunandalar bilan o‘zaro ta’sir mexanizmlari, shuningdek, biologik nazorat choralarining samaradorligi tahlil qilindi. Mazkur tadqiqot tuzoq o‘simliklardan foydalangan holda agroekotizimlarda zarar yetkazuvchi organizmlarni cheklash va ekinlarni himoya qilishning ekologik jihatdan xavfsiz usullarini ishlab chiqishda muhim ahamiyat kasb etadi.

  • Web Address
  • DOI10.63241/2025ms3akhv
  • Date of creation in the UzSCI system 25-06-2025
  • Read count 7
  • Date of publication 24-06-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages9-11
Ўзбек

Ushbu maqolada “tuzoq o‘simliklar” sifatida foydalanilgan ekinlarning o‘sishi va rivojlanishiga zarar- kunandalarning ta’siri o‘rganildi. Tadqiqot davomida turli zararkunandalar turlari bilan infeksiyalangan sharoitlarda tuzoq o‘simliklarning fenologik bosqichlari, vegetativ o‘sishi, ildiz tizimi holati va umumiy biomassa o‘zgarishlari kuzatildi. Olingan natijalar asosida tuzoq o‘simliklar orqali asosiy ekinlarni himoya qilishda qo‘llaniladigan strategiyalar takomillashtirildi. Zararkunandalar bilan o‘zaro ta’sir mexanizmlari, shuningdek, biologik nazorat choralarining samaradorligi tahlil qilindi. Mazkur tadqiqot tuzoq o‘simliklardan foydalangan holda agroekotizimlarda zarar yetkazuvchi organizmlarni cheklash va ekinlarni himoya qilishning ekologik jihatdan xavfsiz usullarini ishlab chiqishda muhim ahamiyat kasb etadi.

Русский

В этой статье изучалось влияние вредителей на рост и развитие культур, используемых в качестве “приманочных культур”. В ходе исследования наблюдались фенологические стадии, вегетативный рост, состояние корневой системы и изменения общей биомассы приманочных культур в условиях заражения различными видами вредителей. На основе полученных результатов были усовершенствованы стратегии, используемые для защиты основных культур с помощью ловушек. Проанализированы механизмы взаимодействия с вредителями, а также эффективность мероприятий биологической борьбы. Настоящее исследование имеет важное значение для разработки экологически безопасных методов ограничения вредных организмов и защиты сельскохозяйственных культур в агроэкосистемах с использованием растений-ловушек

English

This article examined the effect of pests on the growth and development of crops used as “trap crops». The study observed the phenological stages, vegetative growth, the state of the root system and changes in the total biomass of trap crops in conditions of infection with various types of pests. Based on the results obtained, the strategies used to protect the main crops with traps have been improved. The mechanisms of interaction with pests, as well as the effectiveness of biological control measures, are analyzed. The present study is important for the development of environmentally sound methods of pest control and crop protection in agroecosystems using trap plants.

Name of reference
1 1. “Respublikada o‘simliklar karantini va himoyasi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi 15.07.2021 yildagi PF-6262-son O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni
2 2. Badenes-Perez F.R., Nault B.A., Shelton A.M. Dynamics of diamondback moth oviposition in the presence of a highly preferred non-suitable host // Entomol. Exp. Appl. 2006. №120, R.23-31. https://doi.org/10.1111/j.1570-7458.2006.00416.x
3 3. Badenes-Perez F.R., Shelton A.M., Nault B.A. Using yellow rocket as a trap crop for the diamondback moth, Plutella xylostella (L.) (Lepidoptera: Plutellidae) // Journal of Economic Entomology. 2005. №98, R.884-890. https://doi.org/10.1603/0022- 0493-98.3.884
4 4. Blaauw B.R., Jones V.P., Nielsen A.L. Utilizing immunomarking techniques to track Halyomorpha halys (Hemiptera: Pentatomidae) movement and distribution within a peach orchard // PeerJ, 2016. №4, e1997. doi: 10.7717/peerj.1997
5 5. Blaauw B.R., Morrison W.R., Mathews C., Leskey T.C., Nielsen A.L. Measuring host plant selection and retention of Halyomorpha halys by a trap crop // Entomol. Exp. Appl. 2017. №163, R.197-208. https://doi.org/10.1111/eea.12571
6 6. Boucher T.J., Ashley R., Durgy R., Sciabarrasi M., Calderwood W. Managing the pepper maggot (Diptera: Tephritidae) using perimeter trap cropping // Journal of Economic Entomology. 2003. №96, R.420-432. https://doi.org/10.1093/jee/96.2.420
7 7. Buckland K.R., Alston D.G., Reeve J.R., Nischwitz C., Drost D. Trap crops in onion to reduce onion thrips and Iris yellow spot virus // Southwestern Entomologist. 2017. №42, R.73-90. https://doi.org/10.3958/059.042.0108
8 8. Бызова Ю.Б. Количественные методы в почвенной зоологии Бызова Ю.Б., Гиляров М.С. // М.: Наука, 1987. 238 с.
9 9. Кожанчиков И.В. Методы исследования экологии насекомых. – М.: Высшая школа, 1961. – 286 с.
10 10. Копанева Л.М. Определитель вредных и полезных насекомых и клещей технических культур. - Л.: Колос, 1981.- С.- 5 - 269.
11 11. Палий В.Ф. Методика изучения фауны и фенологии насекомых. - Воронеж, 1970.- 189 с
12 12. Палий В.Ф. Методика фенологических исследований насекомых. – Фрунзе: Изд.АН Кирг. ССР, 1966. – 177 с
13 13. Пересыпкин В.Ф., Коваленко С.Н., Шелестова В.С. Асатур М.К. Практикум по методике опытного дела в защите растений. – М.: Агропромиздат, 1989. – 175 с
14 14. Посыпанов Г.С. Методы изучения биологической фиксации азота воздуха: Справочное пособие. - М.: Агропромиздат, 1991. С. 120 - 300.
15 15. Попов В. Статистическая обработка результатов полевых и лабораторных опытов. – Москва, 1967. – 134
16 16. Поляков И.Я., Пресов М.С., Смирнов В.П. Прогноз развития вредителей и болезней сельскохозяйственных культур (с практикумом) Л. «Колос». 1984. 47-59 с
17 17. Танский В.И. Агротехника и фитосанитарное состояние посевов полевых культур. – С.П.: ВИЗР: Иннов. Центр защит. Раст, 2008. –76 c
18 18. Танский В.И. Биологические основы вредоносности насекомых. – М.: ВО Агропромиздат, 1988. – 182 c
19 19. Танский В.И. Вредоносность насекомых и методы ее изучения. –М.: ВНИИТЭИСХ, 1975. – 68 c
20 20. Фасулати К. К. Полевое изучение наземных беспозвоночных. - М.: Высшая школа, 1971.- C. 40- 424.
21 21. Фасулати К.К. Экология и хозяйственное значение насекомых. – Л., 1961. – 231 с
22 22. Khudoykulov A, Anorbaev A., Norova M., Abdiev J. “Development characteristics of underground pests of root vegetable and potato crops”. E3S Web of Conferences 421, 02015 (2023) SERBEMA-2023. https://doi.org/10.1051/e3sconf/202342102015
23 23. Xakimov A., Xusenova N., Xudoyqulov A. O‘simlıklarnı himoya qilishda “tuzoq ekin” ekish tızıminıng roli va uni qo‘llashning o‘ziga xos xususiyatlari. «Internauka» Nauchnыy jurnal. № 46(316) Dekabr 2023 g. Chast 5.
24 24. Khudoykulov Azamjon Mirzokulovich, Hakimov Albert Akhmetovich, Norova Malika Nurillayevna, Gazieva Dilnoza Komiljonovna. A varıety of trap crops, dıstractıng from the maın vegetable crops. Scıence and ınnovatıon ınternatıonal scıentıfıc journal volume 3 ıssue 3 march 2024.
25 25. Xudoykulov A.M., Norova M.N. Rasprostranenie, vred i stepen vstrechaemosti vrediteley v agrobiotsenoze ovoщnыx kultur i «trop crop». Aktualnыe problemы sovremennoy nauki® 2025 g. Nomer-2
26 26. Khudoykulov A, Tursunov K. Chemıcal tools to control the potato moth (Phthorimaea operculella Zell.) efficiency. International scientific journal science and innovation issue dedicated to the 80 th anniversary of the academy of sciences of the Republic of Uzbekıstan
Waiting