19

Mazkur maqolada moyli kungaboqarning Dilbar va Buzuluk navlari turli ekish muddatlari hamda
me’yorlarida ekilib, ularning rivojlanish fazalari - maysalash, yulduzchalash, shonalash, gullash, urug‘ to‘lishish va
to‘la pishish bosqichlari bo‘yicha kuzatuv natijalari bayon etilgan. Olingan natijalar shuni ko‘rsatdiki, ekish muddatlari
va me’yorlari o‘simliklarning fenologik rivojlanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatdi. Erta (1-aprel) ekilgan variantlarda
o‘simliklarning vegetatsiya davri nisbatan cho‘zilib, rivojlanish fazalarining davomiyligi 113 kungacha yetdi. Aksincha,
kech (1-may) ekilgan variantlarda bu davr 97-101 kun bilan cheklangan bo‘lib, qisqaroq amal davri kuzatildi. Shuningdek,
70-80 mln dona/ga me’yorida ekilgan variantlarda rivojlanish bosqichlari biroz tezlashgani aniqlandi. Tadqiqot natijalari
moyli kungaboqar navlarining agrotexnologik xususiyatlarini aniqlash, optimal ekish muddat va me’yorlarini belgilashda
muhim ahamiyat kasb etadi.

  • Web Address
  • DOI10.63241/2025433akhv
  • Date of creation in the UzSCI system 05-10-2025
  • Read count 19
  • Date of publication 26-09-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages96-98
Ўзбек

Mazkur maqolada moyli kungaboqarning Dilbar va Buzuluk navlari turli ekish muddatlari hamda
me’yorlarida ekilib, ularning rivojlanish fazalari - maysalash, yulduzchalash, shonalash, gullash, urug‘ to‘lishish va
to‘la pishish bosqichlari bo‘yicha kuzatuv natijalari bayon etilgan. Olingan natijalar shuni ko‘rsatdiki, ekish muddatlari
va me’yorlari o‘simliklarning fenologik rivojlanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatdi. Erta (1-aprel) ekilgan variantlarda
o‘simliklarning vegetatsiya davri nisbatan cho‘zilib, rivojlanish fazalarining davomiyligi 113 kungacha yetdi. Aksincha,
kech (1-may) ekilgan variantlarda bu davr 97-101 kun bilan cheklangan bo‘lib, qisqaroq amal davri kuzatildi. Shuningdek,
70-80 mln dona/ga me’yorida ekilgan variantlarda rivojlanish bosqichlari biroz tezlashgani aniqlandi. Tadqiqot natijalari
moyli kungaboqar navlarining agrotexnologik xususiyatlarini aniqlash, optimal ekish muddat va me’yorlarini belgilashda
muhim ahamiyat kasb etadi.

Русский

В данной статье изложены результаты наблюдений по фазам развития сортов масличного подсолнеч-
ника Дилбар и Бузулук при различных сроках и нормах посева - всходы, звездочка, бутонизация, цветение, наполнение
семян и полная спелость. Полученные результаты показали, что сроки и нормы посева оказали существенное влияние
на фенологическое развитие растений. В вариантах с ранним посевом (1 апреля) вегетационный период растений
относительно удлинялся, а продолжительность фаз развития достигала 113 дней. Напротив, в вариантах с поздним
посевом (1 мая) этот период был ограничен 97-101 днями, и наблюдался более короткий вегетационный период. Также
установлено, что в вариантах с нормой высева 70-80 млн.шт/га стадии развития несколько ускорились. Результаты
исследований имеют важное значение при определении агроте.

English

This article presents the results of observations on the developmental stages of oilseed sunflower (Dilbar and
Buzuluk cultivars) sown at different planting dates and seeding rates. The main phenological stages -seedling emergence, star
stage, budding, flowering, seed filling, and full maturity -were studied. The findings showed that both sowing dates and seeding
rates significantly influenced the phenological development of the plants. Early sowing (April 1) extended the growing season,
with the duration of developmental phases reaching up to 113 days. In contrast, late sowing (May 1) shortened this period
to 97-101 days, indicating a reduced growth cycle. It was also established that higher seeding rates slightly accelerated the
progression through phenological stages. The results of this study are of great scientific and practical importance for identifying
the agro-technological characteristics of oilseed sunflower and for determining the optimal sowing dates and seeding rates.

Author name position Name of organisation
1 Yuldasheva Z.K. q.x.f.n., professor Toshkent davlat agrar universiteti
2 Ergasheva N.X. assistent Toshkent davlat agrar universiteti
Name of reference
1 1. Давлятов, И.Я. Влияние норм высева и фонов питания на урожайност гибрида подсолнечника Принтасол / И.Я. Давлятов // Известия Оренбургского государственного аграрного университета. – 2006. – Т. 4, № 12–1. – С. 72–73.
2 2. Жеряков, Э.В. Продуктивност гибридов подсолнечника в зависимо сти от норм высева / Э.В. Жеряков, С.Ф. Пронкин, Э.С. Пуцкина // Молодой уче ный. – 2012. – № 10. – С. 421–424
3 3. Карпова, Л.В. Влияние плотности агроценоза и удобрений на урожай подсолнечника / Л.В. Карпова // Зерновое хозяйство. – 2006. – № 6. – С. 10–13
4 4. Конуров С.Г. Значение площади питания подсолнечника на обыкновенном черноземе // культура земледелия и урожай: Труды ВСХИ. – Волгоград, 1972. – Т. 44. – С. 69-73.
5 5. Малай, Н.Ф. Разработка основных элементов технологии возделывания новых сортов и гибридов подсолнеч- ника в Приазовской зоне Ростовской области: автореф. дис. канд. с.-х. наук: 06.01.09 / Малай Николай Федорович. – Персиановка, 2008. – 24 с.
6 6. Мелников, А.В. Сравнителная оценка продуктивности сортов и гибридов подсолнечника в зоне южных черно- земов Волгоградской области / Автореферат дис. кандидата с.-х. наук. – Волгоград, 2001. – 27 с.
7 7. Олексюк, А.Н. Влияние способов посева и густоты стояния растений на урожайност гибридов подсолнечни- ка в северной части Степи Украины : авто реф. дис. канд. с.-х. наук : 06.01.09 / А.Н. Олексюк. – Днепропетровск, 2000. – 16 с.
8 8. Пищева, З.М. Густота стояния и урожайност подсолнечника / З.М. Пищева // Масличные културы. – 1986. – № 5. – С. 23
9 9. Семихненко, П.Г. Дифференциация питания подсолнечника / П.Г. Семихненко // Зерновое хозяйство. – 1975. - №4. – С. 36-37.
10 10 .Утученков, В.С. Продуктивност гибридов подсолнечника в зависи мости от норм высева и применения флор- гумата, мастер-с и бишофита на южных черноземах Волгоградской области: автореф. дис. канд. с.-х.:06.01.01 / В.С. Утученков. – Волгоград, 2009. – 24 с.
Waiting