Annotatsiya. Respublikamizda sarimsoqni yetishtirish asosan qo‘l mehnati orqali bajarilishi hisobiga undan olinayotgan daromad eng past ko‘rsatkichlarda qolmoqda. Chunki tomorqa va kichik dehqon xo‘jaliklarida sarimsoqni ekishda dastlab ularni urug‘likka ajratish, ya’ni boshchalarga ajratish jarayoni, ularni urug‘lik uchun saralash, ekish va begona o‘tlarni o‘toq qilish hamda yig‘ishtirish jarayonlari mexanizatsiyalashmaganligi sababli uni yetishtirishda sarf harajatlar bir necha barobar yuqori bo‘lib qolmoqda. Ushbu maqolada sarimsoq kovlagichning konstruksiyasi, ishchi organlari, sarimsoq kovlagichning texnik tavsifi, sarimsoq kovlagichning asosiy parametrlari hamda takomillashtirilgan elaklash qurilmasi va almashinuvchi seksiyali lemexlar bilan jihozlangan fermerbop universal ildiz-meva kovlagich sinovlarining natijalari keltirilgan. Respublikamiz tuproq-iqlim sharoitida sarimsoq yеtishtirishda qo‘llaniladigan ekish usullari va ekish hamda yig‘ishtirish oldidan tuproqning fizik mexanik xossalarini aniqlash, sarimsoq navlariga ko‘ra uning geometrik o‘lchamlari va friksion xususiyatlarni o‘rganilib sarimsoq kovlagichning texnologik ish jarayoni va uning konstruktiv sxemalari ishlab chiqildi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra sarimsoq kovlagichda sarimsoq-tuproq aralashmasini elaklanish darajasi boshqa kovlagichning ko‘rsatgichiga nisbatan 11,1-9,8 foizga ko‘p. Takomillashtirilgan elaklash qurilmasi va almashinuvchi seksiyali lemexlar bilan jihozlangan sarimsoq kovlagichning sifat ko‘rsatgichlari mavjud kartoshka kovlagichnikiga nisbatan yuqori. Taklif etilayotgan sarimsoq kovlagich sarimsoq yig’ishtirishdagi mehnat sarfini kamaytirib beradi. Ish jarayonida hosilning yo‘qolishi va shikastlanishi darajalari ham sezilarli darajada kamayadi. Yig‘ishtiradigan hosilini kam energiya hisobiga to‘liq kovlab olinishi va ularni o‘lchamlariga ko‘ra ajratish imkonini beradi.
Annotatsiya. Respublikamizda sarimsoqni yetishtirish asosan qo‘l mehnati orqali bajarilishi hisobiga undan olinayotgan daromad eng past ko‘rsatkichlarda qolmoqda. Chunki tomorqa va kichik dehqon xo‘jaliklarida sarimsoqni ekishda dastlab ularni urug‘likka ajratish, ya’ni boshchalarga ajratish jarayoni, ularni urug‘lik uchun saralash, ekish va begona o‘tlarni o‘toq qilish hamda yig‘ishtirish jarayonlari mexanizatsiyalashmaganligi sababli uni yetishtirishda sarf harajatlar bir necha barobar yuqori bo‘lib qolmoqda. Ushbu maqolada sarimsoq kovlagichning konstruksiyasi, ishchi organlari, sarimsoq kovlagichning texnik tavsifi, sarimsoq kovlagichning asosiy parametrlari hamda takomillashtirilgan elaklash qurilmasi va almashinuvchi seksiyali lemexlar bilan jihozlangan fermerbop universal ildiz-meva kovlagich sinovlarining natijalari keltirilgan. Respublikamiz tuproq-iqlim sharoitida sarimsoq yеtishtirishda qo‘llaniladigan ekish usullari va ekish hamda yig‘ishtirish oldidan tuproqning fizik mexanik xossalarini aniqlash, sarimsoq navlariga ko‘ra uning geometrik o‘lchamlari va friksion xususiyatlarni o‘rganilib sarimsoq kovlagichning texnologik ish jarayoni va uning konstruktiv sxemalari ishlab chiqildi. Tadqiqot natijalariga ko‘ra sarimsoq kovlagichda sarimsoq-tuproq aralashmasini elaklanish darajasi boshqa kovlagichning ko‘rsatgichiga nisbatan 11,1-9,8 foizga ko‘p. Takomillashtirilgan elaklash qurilmasi va almashinuvchi seksiyali lemexlar bilan jihozlangan sarimsoq kovlagichning sifat ko‘rsatgichlari mavjud kartoshka kovlagichnikiga nisbatan yuqori. Taklif etilayotgan sarimsoq kovlagich sarimsoq yig’ishtirishdagi mehnat sarfini kamaytirib beradi. Ish jarayonida hosilning yo‘qolishi va shikastlanishi darajalari ham sezilarli darajada kamayadi. Yig‘ishtiradigan hosilini kam energiya hisobiga to‘liq kovlab olinishi va ularni o‘lchamlariga ko‘ra ajratish imkonini beradi.
| № | Author name | position | Name of organisation |
|---|---|---|---|
| 1 | Salomova M.S. | doktorant (PhD) | Qarshi davlat texnika universiteti |
| № | Name of reference |
|---|---|
| 1 | Rasmiy sayt: Lex.uz. |
| 2 | Norchayev R., Norchayev D., Norchayev J.R. Теория и расчет копателя картофеля и лука: Monografiya: - Tashkent: Fan va texnologiya, 2017. – 139 b. |
| 3 | Norchayev R., Norchayev D., Norchayev J., Rustamova N. Ildizmevalarni yig‘ishtirish mashinalarining konstruksiyasi va nazariyasi. – Toshkent: “Fan va texnologiya” MCHJ, 2019. – 104 b. |
| 4 | Petrov G.D. Картофелеуборочные машины.– М.; Машиностроение, 1984. – 320 b. |
| 5 | Didenko N.F., Xvostov V.A., Medvedev V.P. Машины для уборки овощей. – Москва: Машиностроение, 1984. – 320 b. |
| 6 | ОСТ.70.8.7-83. Машина для уборки овощных культур, испытания сельскохозяйственной техники. – М.: Сельхозтехника, 1984. – 195 b. |
| 7 | ГОСТ 34390— 2018. Машины для уборки овощных и бахчевых культур. – М.: Стандартинформ, 2019. – 77 b. |
| 8 | Qishloq xo‘jalik mahsulotlari yetishtirishda talab etiladigan mehnat va moddiy resurslar sarfi me’yorlari. – Toshkent: QXIITI, 2016. – 80 b. |
| 9 | Нормативы годовой загрузки сельскохозяйственных машин.–М.: 1989. – С.24-30. |
| 10 | Viloyat qishloq xo‘jaligi korxonalarida yangi texnikalar bilan bajariladigan ishlar uchun ishlab chiqarish va yonilg‘i sarfi meyorlari. – Namangan, 2003. – 15 b. |
| 11 | Нормы амортизaционных отчислений на тракторы, транспортные средства, мелиоративные и землеройные машины, СХМ и оборудование, используемые в сельском, водном и лесном хозяйствах и их сроки службы. – Ташкент, 2002. – 29 с. |