10

Maqolada ekologik sof sifatli barg olish, tut daraxti novdasi va bargini kasallik va zararkunandalardan himoyalash hamda hosildorligini 
oshirish bo‘yicha elektrotexnologik usullardan foydalanib o‘tkazilgan tadqiqot natijalari keltirilgan. Tut daraxti ipakchilikning asosiy oziqa manbasi hisoblanadi. Uning barglari nafaqat ipak qurti boqish, balki farmatsevtika va chorvachilikda ham katta ahamiyatga ega. Shuning uchun yuqori sifatli va ekologik toza barg yetishtirish masalasi bugungi kunda dolzarb sanaladi. An’anaviy agrotexnik usullar bilan bir qatorda zamonaviy elektrotexnologik yechimlardan foydalanish hosildorlikni oshirishda samarali natijalar bermoqda. Elektrotexnologik ishlovning asosiy vositalari sifatida ultrabinafsha nur va elektr faollashgan suv qo‘llanadi. Tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, ma’lum to‘lqin uzunligidagi ultrabinafsha nur tut bargidagi fotosintez jarayonlarini faollashtiradi, mikroorganizmlarni zararsizlantiradi hamda barglarning oziqaviy qiymatini oshiradi. Shu bilan birga, elektr faollashgan suvning anolit va katolit eritmalari dezinfeksiyalovchi hamda 
o‘sishni rag‘batlantiruvchi xususiyatlarga ega. Ularni sug‘orish va barglarga purkash natijasida daraxt kasalliklarga chidamliroq bo‘ladi, barg massasi ortadi va hosil sifati yaxshilanadi. Tajriba natijalariga ko‘ra, 60 W quvvatli UBN lampasi va elektr faollashgan suv birgalikda qo‘llanganda, eng yuqori samaradorlik kuzatilgan. Nazorat guruhiga nisbatan novda uzunligi 63 foizga ortib, barglarning umumiy og‘irligi sezilarli darajada ko‘paygan. Bu esa ipak qurti boqishda oziqa bazasini kengaytirish va yuqori sifatli pilla olish imkonini beradi. Tut daraxtiga elektrotexnologik ishlov berish – ekologik sof, iqtisodiy jihatdan samarali va sermahsul yechim bo‘lib, ipakchilikda oziqa barqarorligini ta’minlashda muhim omil hisoblanadi.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 15-12-2025
  • Read count 10
  • Date of publication 03-12-2025
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages42-52
Ўзбек

Maqolada ekologik sof sifatli barg olish, tut daraxti novdasi va bargini kasallik va zararkunandalardan himoyalash hamda hosildorligini 
oshirish bo‘yicha elektrotexnologik usullardan foydalanib o‘tkazilgan tadqiqot natijalari keltirilgan. Tut daraxti ipakchilikning asosiy oziqa manbasi hisoblanadi. Uning barglari nafaqat ipak qurti boqish, balki farmatsevtika va chorvachilikda ham katta ahamiyatga ega. Shuning uchun yuqori sifatli va ekologik toza barg yetishtirish masalasi bugungi kunda dolzarb sanaladi. An’anaviy agrotexnik usullar bilan bir qatorda zamonaviy elektrotexnologik yechimlardan foydalanish hosildorlikni oshirishda samarali natijalar bermoqda. Elektrotexnologik ishlovning asosiy vositalari sifatida ultrabinafsha nur va elektr faollashgan suv qo‘llanadi. Tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, ma’lum to‘lqin uzunligidagi ultrabinafsha nur tut bargidagi fotosintez jarayonlarini faollashtiradi, mikroorganizmlarni zararsizlantiradi hamda barglarning oziqaviy qiymatini oshiradi. Shu bilan birga, elektr faollashgan suvning anolit va katolit eritmalari dezinfeksiyalovchi hamda 
o‘sishni rag‘batlantiruvchi xususiyatlarga ega. Ularni sug‘orish va barglarga purkash natijasida daraxt kasalliklarga chidamliroq bo‘ladi, barg massasi ortadi va hosil sifati yaxshilanadi. Tajriba natijalariga ko‘ra, 60 W quvvatli UBN lampasi va elektr faollashgan suv birgalikda qo‘llanganda, eng yuqori samaradorlik kuzatilgan. Nazorat guruhiga nisbatan novda uzunligi 63 foizga ortib, barglarning umumiy og‘irligi sezilarli darajada ko‘paygan. Bu esa ipak qurti boqishda oziqa bazasini kengaytirish va yuqori sifatli pilla olish imkonini beradi. Tut daraxtiga elektrotexnologik ishlov berish – ekologik sof, iqtisodiy jihatdan samarali va sermahsul yechim bo‘lib, ipakchilikda oziqa barqarorligini ta’minlashda muhim omil hisoblanadi.

Русский

 В статье представлены результаты исследований, проведённых с использованием электротехнологических методов для  получения экологически чистой, высококачественной листвы, защиты ветвей и листьев тутового дерева от болезней и вредителей, а также для повышения урожайности. Тутовое дерево является основным источником корма в шелководстве; его листья также имеют высокую ценность в фармацевтике и животноводстве. Поэтому задача выращивания качественных и экологически безопасных листьев является крайне актуальной. Наряду с традиционными агротехническими методами, применение современных электротехнологических решений демонстрирует высокую эффективность в повышении урожайности. Основными средствами электротехнологической обработки являются ультрафиолетовое излучение и электроактивированная вода. Исследования показывают, что ультрафиолетовое излучение определённой длины волны активизирует процессы фотосинтеза в листьях тутового дерева, обезвреживает микроорганизмы и повышает питательную ценность листьев. В то же время анолит и католит электроактивированной воды обладают дезинфицирующими стимулирующими рост свойствами. Их применение при поливе и опрыскивании листьев повышает устойчивость деревьев к болезням, увеличивает листовую массу и улучшает качество урожая. По результатам экспериментов, наибольша эффективность наблюдалась при совместном применении УФ-лампы мощностью 60 Вт и электроактивированной воды. По сравнению с контрольной группой длина побегов увеличилась на 63 %, а общая масса листьев значительно возросла. Это способствует расширению кормовой базы для шелководства и получению высококачественных коконов. Электротехнологическая обработка тутового дерева является экологически чистым, экономически эффективным и высокопродуктивным решением, обеспечивающим устойчивость кормовой базы в отрасли шелководства.

English

This article presents the results of research conducted using electrotechnological methods to obtain environmentally clean, high-quality leaves; to protect mulberry branches and foliage from diseases and pests; and to increase overall productivity. The mulberry tree is the primary source of feed in sericulture, and its leaves also play an important role in pharmaceuticals and livestock farming. Therefore, producing high-quality, ecologically safe leaves is an urgent task. Alongside traditional agrotechnical methods, the application of modern 
electrotechnological solutions has demonstrated high efficiency in increasing yield.The main electrotechnological tools used are ultraviolet radiation and electroactivated water. Research indicates that ultraviolet radiation of a specific wavelength activates photosynthetic processes in mulberry leaves, neutralizes microorganisms, and enhances the nutritional value of the foliage. At the same time, anolyte and catholyte solutions of electroactivated water possess disinfecting and growth-stimulating properties. Their application in irrigation and foliar spraying increases the tree’s resistance to diseases, enhances leaf mass, and improves overall crop quality. According to experimental results, the highest efficiency was observed when a 60 W UV lamp was used in combination with electroactivated water. Compared to the control group, shoot length increased by 63%, and the total weight of leaves rose significantly. This expands the feed base for sericulture and enables the production of higher-quality cocoons. Electrotechnological treatment 
of mulberry trees is an environmentally friendly, economically efficient, and highly productive solution that ensures feed stability in sericulture.

Author name position Name of organisation
1 Yuldashev R.R. tayanch doktorant Qishloq xо‘jaligini mexanizatsiyalash ilmiy- tadqiqot instituti
Name of reference
1 Ashurov, M., & Kholmurodov, S. (2019). Influence of ultraviolet irradiation on the growth and yield of mulberry plantations in Uzbekistan. Journal of Agro-Ecological Research, 12(3), 45–51.
2 Hasanov, U., & Yuldashev, R. (2020). Application of electrically activated water in agriculture to improve plant resistance. Agroengineering Science, 27(4), 60–67.
3 Karimov, B., & Juraev, A. (2022). The effect of UV-C irradiation on silkworm (Bombyx mori L.) feeding activity and cocoon productivity. Uzbek Journal of Biology, 4(2), 73–81.
4 Mukhamadiev, A., Rosaboyev, A., & Usmanov, I. (2023). Qovun urugʻiga bosqichli elektrotexnologik ishlov berish [Stepwise electrotechnological processing of melon seeds]. Namangan: Arjumand Media.
5 Mukhamadiev, A., Yusupov, D. R., Ismatullaeva, D. A., Abdullaev, M. T., & Khayitov, B. A. (2021a, January 21). Method for disinfecting and revitalizing silkworm eggs (Patent No. IAP 07267). Intellectual Property Agency of Uzbekistan.
6 Mukhamadiev, A., Yusupov, D., & Ismatullaeva, D. (2021b). Development of sericulture through the use of environmentally friendly electrotechnologies in technological processes, 3, 84–92.
7 Park, J., & Kim, S. (2017). Electrolyzed water application in agriculture: Effects on plant growth and pathogen control. Agricultural Engineering Review, 25(3), 101–110.
8 Rakhmatullaev, N., & Toirov, S. (2021). Modern methods of protecting mulberry plantations from fungal diseases using eco-technologies. Proceedings of the National Conference on Agroecology, 5(1), 112–118.
9 Singh, R., & Srivastava, P. (2016). Mulberry leaf quality and its influence on cocoon production in Bombyx mori L. Indian Journal of Sericulture, 55(1), 34–40.
10 Timiryazev, K. A. (n.d.). Trudy po fotosintezu i fiziologii rasteniy [Works on photosynthesis and plant physiology]. Moscow: Nauka.
11 Usmonov, I. I. (2022). Qovun urugʻiga bosqichli elektrotekhnologik ishlov berishning parametrlarini asoslash [Justification of parameters of stepwise electrotechnological processing of melon seeds] [PhD dissertation]. Gulbahor.
12 Wang, L., & Chen, X. (2020). Impact of ultraviolet radiation on plant secondary metabolites: Case study on mulberry (Morus alba L.) leaves. Plant Physiology Reports, 25(4), 223–230.
13 Yusupov, D. R. (2021). Disinfection and intensification of silkworm eggs using environmentally friendly electrotechnological methods [PhD dissertation]. Namangan Engineering-Construction Institute
14 Yusupov, D. R., & Mukhamadiev, A. (2022). Electrotechnological methods for improving mulberry leaf productivity in sericulture. Journal of Silk Science and Technology of Uzbekistan, 2(1), 55–63.
15 Zhou, Y., & Li, H. (2018). Effects of UV-B radiation on mulberry leaf physiology and silkworm growth. International Journal of Sericulture Research, 56(2), 89–95.
Waiting