173

Тафаккур ва нутқ жараёнларини унификация қилиш йўли билан ту-зилган маънолар тизими Виготский ишининг марказий мавзуси бўлиб, муаллифнинг маш-ҳур бўлишига энг кўп ҳисса қўшган концепциялар асосини ташкил қилади. Бундай концеп-циялар жумласига яқин ривожланиш ҳудудлари (зоналари), фаолият медиацияси учун бел-гилардан фойдаланиш ва ундан кейин юқори психологик жараёнларнинг ривожланиши, ич-ки ва хусусий нутқ, ўйин ва ривожланишнинг ижтимоий/маданий/тарихий вазиятининг роли киради. Кўпчилик тадқиқотчилар ушбу концепциялардан ўз тадқиқотларини иккинчи тилни ривожлантириш масалаларига киритишда фойдаланадилар. Бундан ташқари, Ви-готскийнинг инсон руҳияти (психикаси)ни ўрганишда маънолар концептуал тизимидан тилдан фойдаланиш ва унинг ривожланиши билан алоқасига кўра мантиқий хотира, фаол диққат ва оғзаки нутқни қабул қилиш каби юқори психологик жараёнлардан фойдалан-ганлиги ҳам жамоатчилик учун кенг маълум эмас. Инсон онгининг келиб чиқиши ва ри-вожланиши масалаларига аниқлик киритишда ақлий тизимларни таҳлил қилиш Вигот-скийнинг бир неча ўн йиллик давом этган тадқиқотларининг марказий қисми бўлган. У онгни тизимлар тизими деб қараган ва онгни ўрганиш тадқиқотларини тафаккур ва нутқ жараёнларини унификация қилиш йўли билан олинган маънолар тизимини таҳлил қилиш билан бошлаган. Марказий ўринга эга бўлса-да, ижтимоий-маданий назария, умуман, иж-тимоий-маданий тадқиқотлар кўриб чиқилган иккинчи тил масалаларини тадқиқ қилиш-да ушбу тизим кенг ўрганилмади. Ушбу мақолада Виготский ўтказган ва тилдан фойда-ланишга асосланган, ўз навбатида, уни ривожлантирадиган тизим таҳлили тасвирланади ва ушбу таҳлил иккинчи тилни ўзлаштириш ва ривожлантиришда қатнашадиган жара-ёнларга бағишланган.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system26-12-2019
  • Read count156
  • Date of publication30-11-2018
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages28-35
Ўзбек

Тафаккур ва нутқ жараёнларини унификация қилиш йўли билан ту-зилган маънолар тизими Виготский ишининг марказий мавзуси бўлиб, муаллифнинг маш-ҳур бўлишига энг кўп ҳисса қўшган концепциялар асосини ташкил қилади. Бундай концеп-циялар жумласига яқин ривожланиш ҳудудлари (зоналари), фаолият медиацияси учун бел-гилардан фойдаланиш ва ундан кейин юқори психологик жараёнларнинг ривожланиши, ич-ки ва хусусий нутқ, ўйин ва ривожланишнинг ижтимоий/маданий/тарихий вазиятининг роли киради. Кўпчилик тадқиқотчилар ушбу концепциялардан ўз тадқиқотларини иккинчи тилни ривожлантириш масалаларига киритишда фойдаланадилар. Бундан ташқари, Ви-готскийнинг инсон руҳияти (психикаси)ни ўрганишда маънолар концептуал тизимидан тилдан фойдаланиш ва унинг ривожланиши билан алоқасига кўра мантиқий хотира, фаол диққат ва оғзаки нутқни қабул қилиш каби юқори психологик жараёнлардан фойдалан-ганлиги ҳам жамоатчилик учун кенг маълум эмас. Инсон онгининг келиб чиқиши ва ри-вожланиши масалаларига аниқлик киритишда ақлий тизимларни таҳлил қилиш Вигот-скийнинг бир неча ўн йиллик давом этган тадқиқотларининг марказий қисми бўлган. У онгни тизимлар тизими деб қараган ва онгни ўрганиш тадқиқотларини тафаккур ва нутқ жараёнларини унификация қилиш йўли билан олинган маънолар тизимини таҳлил қилиш билан бошлаган. Марказий ўринга эга бўлса-да, ижтимоий-маданий назария, умуман, иж-тимоий-маданий тадқиқотлар кўриб чиқилган иккинчи тил масалаларини тадқиқ қилиш-да ушбу тизим кенг ўрганилмади. Ушбу мақолада Виготский ўтказган ва тилдан фойда-ланишга асосланган, ўз навбатида, уни ривожлантирадиган тизим таҳлили тасвирланади ва ушбу таҳлил иккинчи тилни ўзлаштириш ва ривожлантиришда қатнашадиган жара-ёнларга бағишланган.

Русский

Система значений, созданная путем унификации мыслительного и ре-чевого процессов, явилась центральной темой работы Выготского и представляет собой основу, на которой базируются концепции, обеспечившие ему наибольшую известность, включая зону ближайшего развития, использование знаков/символов для медиации дея-тельности и последующее развитие высших психологических процессов, внутреннюю и частную речь, игру и роль социальной/культурной/исторической ситуации развития. Многие исследователи используют эти концепции для введения своих исследований в ас-пекты развития второго языка. Менее известным является тот факт, что Выготский использовал концептуальную систему значений для изучения развития человеческой пси-хики путем анализа высших психологических процессов, таких как логическая память, ак-тивное внимание и вербальное восприятие в связи с использованием и развитием языка. Анализ ментальных систем для раскрытия происхождения и развития человеческого соз-нания составлял центральную часть исследования Выготского, продолжавшегося на протяжении десятилетий. Он рассматривал сознание как систему систем, и начал свое исследование сознания путем анализа системы значений, созданной посредством унифи-кации мыслительного и речевого процессов. Несмотря на свою значимость, система зна-чений не была широко изучена в исследованиях второго языка, освещенных социокуль-турной теорией и социокультурными исследованиями в целом. Настоящая статья опи-сывает анализ системы, проведенный Выготским, который основан на использовании языка  и в свою очередь развивает этот вопрос, описывает, как такой анализ освещает процессы, вовлечённые в освоение и развитие второго языка.

English

The system of meanings created by unifying thought and speech processes was the central theme of Vygotsky's work and represents the basis on which the concepts that made him most famous, including the zone of proximal development, the use of signs/symbols for mediation of activity and the subsequent development of higher psychological processes, in-ternal and private speech, the game and the role of the social/cultural/historical development situation. Many researchers use these concepts to introduce their research into the development of the second language. Less well known is the fact that Vygotsky used a conceptual system of values ​​to study the development of the human psyche by analyzing higher psychological process-ses, such as logical memory, active attention and verbal perception in connection with the use and development of language. The analysis of mental systems for revealing the origin and deve-lopment of human consciousness was the central part of Vygotsky’s research, which lasted for a decade. He regarded consciousness as a system of systems, and began his study of consciousness by analyzing a system of values ​​created through the unification of thought and speech processes. Despite its central importance, the system of meanings was not widely studied in the studies of the second language, illuminated by sociocultural theory and sociocultural research as a whole. This article describes Vygotsky’s analysis of the system, which is based on and in turn develops the use of language, and describes how such an analysis illuminates the processes involved in mastering and developing the second language.

Author name position Name of organisation
1 Akbarov A.. Dotsent UrDU
Name of reference
1 Kozulin A. 1990. Vygotsky’s psychology: A biography of ideas. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Waiting