155

Инсоният ХХI асрда юксак тараққий этаётган информацион технологиялар асрига қадам қўйди. Эндиликда дунёнинг исталган нуқтасида содир бўлаётган
ҳар қандай янгилик яшин тезлигида бутун дунёга тарқалади. Инсониятнинг энг қадимий тафаккур шаклларидан бири бўлган бадиий ижод ҳам бу юксак
технологиялар асрида жуда жиддий синовларни бошидан ўтказмоқда. Турли халқлар ўртасидаги адабий алоқалар, адабий таъсир ҳам ўзига хос кўриниш олди. Жаҳон адабиётининг энг сара намуналари нашр қилиниши билан жуда тезликда шарқ тилларига таржима қилинмоқда. Бунинг натижасида ғарб ёзувчиларининг ёзиш услуби, уларга хос тафаккур тарзи ҳам секин-аста миллий адабиётларга ҳам ўз таъсирини кўрсатмоқда. Шундай жараёнлардан бири бу шарқ халқлари адабиётига ғарбда кенг тарқалган модернизм, постмодернизм, сюрреализм сингари адабий оқимларнинг кириб кела бошлаганлигидир. Бу оқимларнинг таъсири турли оқибатларга олиб келади. Улар маълум бир халқ адабиётидаги миллийлик хусусиятларига путур етказиши ҳам мумкин. Агар ижодкорлар бу оқимларни кўр кўрона ўзлаштирсалар, унда тақлидчилик руҳидаги асарлар дунёга келиши табиий. Аксинча, бу оқимларнинг усусиятларидан ижодий фойдаланилса, улардаги бадиийлик мезонлари миллийлик билан уйғунлаширилса бетакрор бадиий асар дунёга келади. Мазкур мақолада ХХI аср
дастлабки ўнйиллигида Эрон ёзувчиларининг романларида постмодерн йўналишига хос белгиларнинг намоён бўлиши сабаблари ва омиллари таҳлил
этилади.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 03-02-2020
  • Read count 144
  • Date of publication 21-11-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages51-58
Ўзбек

Инсоният ХХI асрда юксак тараққий этаётган информацион технологиялар асрига қадам қўйди. Эндиликда дунёнинг исталган нуқтасида содир бўлаётган
ҳар қандай янгилик яшин тезлигида бутун дунёга тарқалади. Инсониятнинг энг қадимий тафаккур шаклларидан бири бўлган бадиий ижод ҳам бу юксак
технологиялар асрида жуда жиддий синовларни бошидан ўтказмоқда. Турли халқлар ўртасидаги адабий алоқалар, адабий таъсир ҳам ўзига хос кўриниш олди. Жаҳон адабиётининг энг сара намуналари нашр қилиниши билан жуда тезликда шарқ тилларига таржима қилинмоқда. Бунинг натижасида ғарб ёзувчиларининг ёзиш услуби, уларга хос тафаккур тарзи ҳам секин-аста миллий адабиётларга ҳам ўз таъсирини кўрсатмоқда. Шундай жараёнлардан бири бу шарқ халқлари адабиётига ғарбда кенг тарқалган модернизм, постмодернизм, сюрреализм сингари адабий оқимларнинг кириб кела бошлаганлигидир. Бу оқимларнинг таъсири турли оқибатларга олиб келади. Улар маълум бир халқ адабиётидаги миллийлик хусусиятларига путур етказиши ҳам мумкин. Агар ижодкорлар бу оқимларни кўр кўрона ўзлаштирсалар, унда тақлидчилик руҳидаги асарлар дунёга келиши табиий. Аксинча, бу оқимларнинг усусиятларидан ижодий фойдаланилса, улардаги бадиийлик мезонлари миллийлик билан уйғунлаширилса бетакрор бадиий асар дунёга келади. Мазкур мақолада ХХI аср
дастлабки ўнйиллигида Эрон ёзувчиларининг романларида постмодерн йўналишига хос белгиларнинг намоён бўлиши сабаблари ва омиллари таҳлил
этилади.

Русский

Человечество вступило в 21 век – век передовых информационных технологий. Новости о событиях, происходящих в любой точке мира,
распространяются с молниеносной скоростью. Художественное творчество,являющееся одной из древнейших форм мышления, в нашу эпоху высоких
технологий подвергается серьезным испытаниям. Литературные связи между различными народами, а также их литературное взаимовлияние изменяются в духе времени. Литературные произведения, ставшие образцами мировой литературы, почти сразу переводятся на восточные языки. В результате
ускорения и расширения этих процессов стиль письма и образ мышления западных писателей постепенно влияет на национальную литературу. Один из таких процессов – появление в литературе восточных народов таких распространенных на Западе литературных течений, как модернизм, постмодернизм и сюрреализм. Эти течения имеют как положительные, так и отрицательные последствия. Они могут нанести урон национальному характеру определенной литературы. Если литераторы слепо воспримут эти тенденции, естественно, что будет создано произведение – подражание, произведение - копия.  апротив, при творческом подходе к использованию элементов, при гармонизации их с национальными элементами уникальное произведение
искусства.Данная статья посвящена именно вышеназванным процессам, в ней анализируются причины и факторы появления признаков постмодерна в романах писателей Ирана в первом десятилетии XXI века.

English

Human being entered the period of information technologies development in XXI century. Any event happening at any place of our planet can be spread out with
high speed over the world. Artistic creative writing which is one of the ancient shape of people's thinking is also encountering serious challenges in this high technology era. Relationships on literature and literature affect among various nations are also taking special place. As soon as the best works of the world literature have been published, they are being translated into oriental languages. In result of it western writers' writing style, their thinking way are influencing in national literatures. For instance, literary flows named modernism, postmodernism, surrealism which is famous for Western literature started entering Eastern literature. The influence of those flows has various effects. They can damage national characters of particular nations' literature. If the 53 literature creators digest these flows blindly, then it is obvious that the works by imitation will be created. On the contrary, if they use the characters of these flows for creating works, if they harmonize western artistic norms with national features, a unique work can will be formed. In this article the reasons and factors of appearing the signs of postmodernism in Iranian novels of XXI century's first decade will be discussed and analyzed.

Name of reference
1 Аппиньянези Р. (2004). Знакомтесь: Постмодернизм/ При участии З.Сардара и П.Карри/Спб.: Академический проект. – С.3
2 Можейко М.А. (2001). Постмодернизм// Постмодернизм. Энциклопедия. Минск: Интерпрессервис; Книжный дом. - С.601
3 Сулейманова А.С. (2010). Постмодернизм: История термина и его толкования/В книге: Постмодернизм в литературах Азии и Африки. Очерки. СпбГУ. – С.9
4 Холбеков М. (2015). “Постмодернизм назарияси”/”ХХ аср модерн адабиёти манзаралари” китобида. Т., “Мумтоз сўз”. – Б.311
5 Qasemi R., Hӓmnӓvaye şӓbaneye arkestere çubi. “Ӓkhtӓran”, Tehran. 1384
Waiting