165

Ушбу макола, асосан француз ва узбек тилларида дипломатик терминлар ясалишининг бир неча усули мавжудлиги урганибгина колмай, балки унинг
косил булишда бир канча омиллар ёрдамида кенг куламли турли изланиш олиб борилганлигини урганишга кам багишланган. Биринчидан, француз ва узбек тилларида дипломатик терминлар калька усули ёрдамида кам косил булиши ва уни замонавий узбек тилининг дипломатик терминларини бойитиш тизимида алокида урин тутишини баъзи бир олимларнинг тадкикот ишлари мисолида ёритиб берилган. Иккинчидан, морфологик усул булиб, улар ёрдамида янги шакл ва мазмунга эга булган терминологик бирликлар косил булади. Бунга турли суз ясовчи морфемалар ёрдамида эришиш мумкин, масалан, француз тилида бу жараён асосан кушимчалар ва олд кушимчалар ёрдамида, узбек тилида эса тилнинг типологик тузилишига мувофик, аффикслар ёрдамида амалга оширилади. Бундан ташкари, турли сокаларнинг терминологик тизимини бойитишда терминларни косил килишнинг синтактик усули алокида ахамиятни касб этиши, ва ушбу усул ёрдамида асосан мураккаб тузилишга эга булган терминлар иборалар шаклида косил булиши,  унингдек,улар замонавий узбек адабий тилининг лугат бойлигини янада ривожлантиришга ёрдам бериши камда жамиятнинг замонавий ривожланиш боскичида ушбу турдаги куп компонентли терминларсиз буни амалга ошириш мумкин эмаслиги какида кам алокида таъкидлаб утилган. Шунингдек маколада, дипломатик терми нл арн ин г косил булиши ва
солиштирилган тилларни бойитишда аббревиатура (кискартирилган сузлар) яъни сузларни алокида терминологик тизимларда сакдаш кам жуда муким акамиятга эга эканлиги какида айтиб утилган.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 04-02-2020
  • Read count 156
  • Date of publication 20-12-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages67-72
Ўзбек

Ушбу макола, асосан француз ва узбек тилларида дипломатик терминлар ясалишининг бир неча усули мавжудлиги урганибгина колмай, балки унинг
косил булишда бир канча омиллар ёрдамида кенг куламли турли изланиш олиб борилганлигини урганишга кам багишланган. Биринчидан, француз ва узбек тилларида дипломатик терминлар калька усули ёрдамида кам косил булиши ва уни замонавий узбек тилининг дипломатик терминларини бойитиш тизимида алокида урин тутишини баъзи бир олимларнинг тадкикот ишлари мисолида ёритиб берилган. Иккинчидан, морфологик усул булиб, улар ёрдамида янги шакл ва мазмунга эга булган терминологик бирликлар косил булади. Бунга турли суз ясовчи морфемалар ёрдамида эришиш мумкин, масалан, француз тилида бу жараён асосан кушимчалар ва олд кушимчалар ёрдамида, узбек тилида эса тилнинг типологик тузилишига мувофик, аффикслар ёрдамида амалга оширилади. Бундан ташкари, турли сокаларнинг терминологик тизимини бойитишда терминларни косил килишнинг синтактик усули алокида ахамиятни касб этиши, ва ушбу усул ёрдамида асосан мураккаб тузилишга эга булган терминлар иборалар шаклида косил булиши,  унингдек,улар замонавий узбек адабий тилининг лугат бойлигини янада ривожлантиришга ёрдам бериши камда жамиятнинг замонавий ривожланиш боскичида ушбу турдаги куп компонентли терминларсиз буни амалга ошириш мумкин эмаслиги какида кам алокида таъкидлаб утилган. Шунингдек маколада, дипломатик терми нл арн ин г косил булиши ва
солиштирилган тилларни бойитишда аббревиатура (кискартирилган сузлар) яъни сузларни алокида терминологик тизимларда сакдаш кам жуда муким акамиятга эга эканлиги какида айтиб утилган.

Русский

Данная статья посвящена не только изучению существования нескольких методов оброзовании дипломатических терминов, в основном на французском и узбекском
языках, но и изучению широкого спектра исследований с использованием нескольких факторов при ее формировании. Прежде всего, на примере исследовательских работ ряда ученых подчеркивается формирование дипломатических терминов на французском и узбекском языках с использованием метода кальки и его особая роль в системе обогащения
дипломатических терминов современного узбекского языка. Во-вторых, это морфологический метод, с помощью которого формируются новые терминологические единицы, имеющие новую форму и значение. Это может быть достигнуто с помощью различных словообразовательных морфем, например, во французском языке этот процесс осуществляется в основном с помощью суффиксов и приставок, а в узбекском языке с помощью аффиксов в соответствии с типологической структурой языка. Кроме того, подчеркивается, что синтаксический метод образования терминов при обогащении терминологической системы различных сфер приобретает особое значение, и с помощью этого метода термины, имеющие достаточно сложную структуру, формируются в виде словосочетаний, а также могут способствовать дальнейшему развитию словарного богатства современного узбекского языка. Также в статье отмечается, что при формировании дипломатических терминов и обогащении сравниваемых языков большое значение имеет также аббревиатура (сокращенные слова), то есть хранение слов в отдельных терминологических системах.

English

This article is devoted not only to the study of the existence of several ways of forming diplomatic terms in French and Uzbek, but also to the fact that awide range
of studies were conducted on their formation. First, the formation of diplomatic terms in French and Uzbek using the tracing method and its special role in the enrichment system of diplomatic terms of the modern Uzbek language are emphasized by the example of research works by a number of scientists. Secondly, it is a morphological method with the help of which new terminological  units with a new form and meaning are formed. This can be achieved using various wordbuilding morphemes, as well as using prepositions in the French language and in the
Uzbek language using verbs in accordance with the typological structure of the language. Besides that, among various fields, the syntactic method of generating terminology
and comparing to this method form predominantly complex terms in terms of expressions is particular vital, as well as to further the vocabulary richness of the modern Uzbek
literary language and the modern development of the society. It is also emphasized that this is impossible without the multi-component terms of this type. In addition, this article also recorded that the using of abbreviations (abbreviated words; short form of the words), that is, to keep words in divading terminological systems, is too crucial in the formation of diplomatic terms and enrichment of comparable languages.

Name of reference
1 1.Носирова С.А. Хитой тили дипломатик терминларининг та^лили //Ж . Шаркшунослик. - Т.,2005- № 2. . 2. В.П.Даниленко, Л.И.Скворцов "Нормативные основы унификации терминологии-Культура речи в технической документации", М.1982,с8
2 3.Сафарова Р. Лексик - семантик муносабатларнинг турлари.- Т.: Укитувчи, 1996.- 116 б.
3 4.Bourciez Е. Elements de linguistique romaine. P., 1956, 657 p.
4 5.Махортых В.М. С уф ф и к с ал ьн о е о б р а зо в ан и е аб с тр а к тны х имен существительных во французском языке. - Дис. Канд. Филол. Наук., Л., АТУ, 1967, 432 л.
5 6.Щелок Е.А., Комарев Д. Пособие по французской лексикологии. - М., 1970. - 263 с.
Waiting