415

Ўзбекистондаги қуритилган доривор ўсимликларни мультиспектриал таҳлили аутенсификацияга қобилиятини аниқлашишга қаратилган тадқиқот натижалари кўриб чиқилган. Мультиспектриал тасвирни олишдан олдин ўсимликлар маълумотлар базасини ўзгарувчанлигини ошириш ва шаротларни қайта тиклаш учун турли хил доривор ўсимликлар (тоғрайхон - herba origani tytthanthi ва жағ-жағ - capsella bursa-pastoris) турли хил қуритиш шароитлприда қуритилган. Қуритиш бўйича тажрибалар Тошкент давлат техника университети лабораториясида амалга оширилди. Доривор ўсимликларни қуритилгандан сўнг тасвирлар Videometer Lab2 қурилмаси ёрдамидаўн ўн тўққизта ёруғлик чиқарувчи диод (405 дан 1050 гача нм) ёрдамида олинган. Тасвирларнинг ўртача спектрларини чиқариш учун кубларига ишлов берилган.  Кичик квадратлар (PLSDA) усулида қисман дискреминант анализ натижалари спектрал маълумотлар асосида қайта ишлаб текширилганидан кейин доривор ўсимликлардан қатъий назар тўғри таснифларни кўрсатади. Энг кичик квадратлар усули ёрдамида қисман дискриминант таҳлили (PLSDA) натижалари қайта текширувдан сўнг қайси доривор ўсимлик таҳлили олиб борилишидан қитъий назар, 100% аниқликда тасниф олинганини кўрсатди. Ушбу натижалар визуализациянинг мультиспектриал тизим қуритиш жараёнига боғлиқ бўлмаган ҳолда, эҳтимол таркибига кирувчи элементлар ҳисобига, доривор ўсимликларни аутенсификациялаши мумкинлигини кўрсатдилар. 

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system26-02-2020
  • Read count365
  • Date of publication26-02-2019
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages25-29
Ўзбек

Ўзбекистондаги қуритилган доривор ўсимликларни мультиспектриал таҳлили аутенсификацияга қобилиятини аниқлашишга қаратилган тадқиқот натижалари кўриб чиқилган. Мультиспектриал тасвирни олишдан олдин ўсимликлар маълумотлар базасини ўзгарувчанлигини ошириш ва шаротларни қайта тиклаш учун турли хил доривор ўсимликлар (тоғрайхон - herba origani tytthanthi ва жағ-жағ - capsella bursa-pastoris) турли хил қуритиш шароитлприда қуритилган. Қуритиш бўйича тажрибалар Тошкент давлат техника университети лабораториясида амалга оширилди. Доривор ўсимликларни қуритилгандан сўнг тасвирлар Videometer Lab2 қурилмаси ёрдамидаўн ўн тўққизта ёруғлик чиқарувчи диод (405 дан 1050 гача нм) ёрдамида олинган. Тасвирларнинг ўртача спектрларини чиқариш учун кубларига ишлов берилган.  Кичик квадратлар (PLSDA) усулида қисман дискреминант анализ натижалари спектрал маълумотлар асосида қайта ишлаб текширилганидан кейин доривор ўсимликлардан қатъий назар тўғри таснифларни кўрсатади. Энг кичик квадратлар усули ёрдамида қисман дискриминант таҳлили (PLSDA) натижалари қайта текширувдан сўнг қайси доривор ўсимлик таҳлили олиб борилишидан қитъий назар, 100% аниқликда тасниф олинганини кўрсатди. Ушбу натижалар визуализациянинг мультиспектриал тизим қуритиш жараёнига боғлиқ бўлмаган ҳолда, эҳтимол таркибига кирувчи элементлар ҳисобига, доривор ўсимликларни аутенсификациялаши мумкинлигини кўрсатдилар. 

Русский

Рассматриваются результаты исследования, касающиеся способности мультиспектрального анализа к аутентификации высушенных лекарственных трав Узбекистана. Перед получением многоспектрального изображения различные лекарственные растения (трава цветного орегано (herba origani tytthianthi) и пастушья сумка (capsella bursa-pastoris) были подвергнуты различным условиям сушки, чтобы увеличить изменчивость базы данных растений и воспроизвести условия. Эксперименты по сушке проводились в лаборатории Ташкентского государственного технического университета. После сушки изображения собирали с помощью девятнадцати светоизлучающих диодов (от 405 до 1050 нм) с использованием устройства Videometer Lab2. Кубы изображения были обработаны, чтобы извлечь средние спектры изображения. Результаты частичного дискриминантного анализа методом наименьших квадратов (PLSDA) после перекрестной проверки, выполненной на спектральных данных, показывают 100% правильную классификацию независимо от лекарственного растения. PLSDA дал 100% правильной классификации. Эти результаты показали, что мультиспектральная система визуализации может аутентифицировать лекарственные растения независимо от процесса их сушки, вероятно, благодаря определенному составу входящих элементов.  

English

Discusses the results of the study concerning the ability of multispectral analysis to authentication dried medicinal herbs from Uzbekistan. Before multispectral image acquisition the different medicinal plants (oregano fine-colored grass - herba origani tytthianthi and shepherd's bag - capsella bursa-pastoris) were submitted to different drying conditions in order to increase the variability of the plant database and reproduce the conditions. The drying process experiments were carried out in the laboratory of the Tashkent State Technical University. After drying, cube images were collected with nineteen Light Emitting Diodes (405 to 1050 nm) using the Videometer Lab2 device. The image cubes were processed in order to extract image mean spectra. The results of the partial least square discriminant analysis (PLSDA) after cross-validation performed on spectral data show 100% of good classification whatever the medicinal plant. The PLSDA gave a 100% percent of correct classification whatever the medicinal plant analyzed. Those results demonstrated that multispectral imaging system can authenticate medicinal plants independently of their drying process probably due a certain composition of incoming elements.

Author name position Name of organisation
1 Safarov J.E. доктор технических наук, декан Машиностроительного факультета, ТашГТУ, Узбекистан. Тел.: +99893 569-02-88 (м.), E-mail: jasursafarov@yahoo.com; TDTU
2 Sultanova S.A. доктор философии (PhD) по техническим наукам, доцент, заведующая кафедры, ТашГТУ, Узбекистан. Тел.: +99893 506-22-00 (м.), E-mail: sh.sultanova@yahoo.com. TDTU
Name of reference
1 1. Müller J., Heindl A. Drying of medicinal plants. Volume 17. Medicinal and Aromatic Plants: Agricultural, Commercial, Ecological, Legal, Pharmacological and Social Aspects. Pages 237-252. 2. Abdollah G.P. Effect of drying methods on qualitative ànd quantitative of the essential oil of Bakhtiari savory (Saturejabachtiarica Bunge.)A comparative study of spray-dried medicinal plant aqueous extracts. Drying performance and product quality. Chemical Engineering Research and Design. Volume 104, December 2015, P. 681-694. 3. Weiguang Yi., Hazel Y. Hazel Y. WetzsteinEffects of Drying and Extraction Conditions on the Biochemical Activity of Selected Herbs. Hort Science 46(1):70-73. 2011. 4. Müller J., Heindl A. Drying of medicinal plants. Volume 17. Medicinal and Aromatic Plants: Agricultural, Commercial, Ecological, Legal, Pharmacological and Social Aspects. Pages 237-252. 5. Cuervo-Andrade S.P. and Hensel O. Stepwise drying of medicinal plants as alternative to reduce time and energy processing. IOP Conference Series: Materials Science and Engineering, Volume 138, Number 1. 2016 IOP Conf. Ser.:Mater. Sci. Eng. Р. 138. 6. Sasidharan S. Spray Drying investigations on medicinal plant based pharmaceutical products. Periodical polytechnica ser. Mech. Eng. vol. 98, (1994) Nos. 2-9, pp. 157-164. 7. Mahanom, H., Azizah A.H., Dzulkifly M.H. Effect of different drying methods on concentrations of several phytochemicals in herbal preparation of 8 medicinal plants leaves. Malaysion journal of nutrition. 1999 Dec;5(1):47-54. 8. Dattatreya M. Kadam L.K., Goyal R.K., Singh K.K., Manoj K.G. Thin layer convective drying of mint leaves.Indian council of Agricultural Research, New Delhi, January 2011, Vol.5(2), pp. 164-170. 9. Sultanova SH.A. Razrabotka konvektivnoy sushil'noy ustanovki konteynernogo tipa prednaznachennoy dlya lekarstvenny'h rasteniy. Mejdunarodny'y nauchno-tehnicheskiy jurnal «Himicheskaya tehnologiya. Kontrol' i upravlenie». -Tashkent, 2017 №1 (73). - S.36-40. 10. Sultanova SH.A. Issledovanie profiley temperaturnogo polya processa konvektivnoy sushki rastitel'nogo sy'r'ya. // Nauchno-teoreticheskiy jurnal, «Hranenie i pererabotka sel'hozsy'r'ya». -Moskva, №8, 2017. - S. 47-50. 11. Sultanova SH.A., Safarov J.E`. Issledovanie lekarstvennogo rasteniya zizifora (ziziphora) kak ob`ekta sushki. // Universum:Tehnicheskie nauki. Moskva, 2017. №12(45). S.15-18. 12. Sultanova Sh.A., Safarov J.E. Development and Application of Drying Technologies for Medicinal Plants for Use in the Food Industry. //Austrian Journal of Technical and Natural Sciences Scientific journal №11–12 2017 (November– December). Vienna - Prague 2017. - Рр.41-43. 13. Sultanova SH.A., Safarov J.E`., Azizov U.A., Tulaganov A.A. Primenenie vodonagrevatel'noy konvektivnoy sushil'noy ustanovki pri obezvojivanii lekarstvenny'h rasteniy. Tashkent, // Farmacevticheskiy jurnal 2018 №1. S.19-22. 14. Safarov J.E., Sultanova Sh.A. Development of water-heating convective drying equipment. Internation scientific conference. Gabrovo, 2017. Volume III. - p.89-90.
Waiting