104

Organoproteksiya masalasi har doim kardioxirurgiya amaliyotida alohida ahamiyatga ega bo‘lishi operatsiya vaqtida sun'iy qon aylanish (SQA)
dan foydalanish bilan bog‘liq. SQA ko‘pgina yurak operatsiyalarining zaruriy qismi bo‘lishiga qaramasdan bemorning organlari va tizimlari
faoliyati uchun eng katta xavf tug‘diradi. Miya turli xil patologik ta'sirlarga juda sezgir bo‘lganligi sababli, SQA sharoitidagi jarrohlik aralashuvlar
ko‘pincha uning shikastlanishiga va qisqa yoki uzoq vaqt davomida normal ishlashining buzilishiga olib keladi. Ushbu maqolada yuqoridagi
buzilishlar va ularning paydo bo‘lishi, uchrash soni tasvirlangan. Bundan tashqari, miyaning neyrovaskulyar birligiga urg‘u berilib, SQA ta'sirida
miya shikastlanishining patofiziologik mexanizmlariga e'tibor qaratilgan. Bunday zararli omillarga miya qon tomirlari mikroemboliyasi, miya
oksigenasiyasining yetarli emasligi, intraoperativ transfuziya va tizimli yallig‘lanish reaksiyasi (TYaR) bo‘lib, etiologiyasi yuqoridagi barcha
omillarni va maqolada aytib o‘tilgan boshqa ko‘plab omillarni o‘z ichiga oladi. Bunday asoratlarni zamonaviy nazorat qilish usullari va
profilaktikasi ko‘rsatib o‘tilgan.

  • O'qishlar soni 104
  • Nashr sanasi 15-12-2022
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar15-20
Ўзбек

Organoproteksiya masalasi har doim kardioxirurgiya amaliyotida alohida ahamiyatga ega bo‘lishi operatsiya vaqtida sun'iy qon aylanish (SQA)
dan foydalanish bilan bog‘liq. SQA ko‘pgina yurak operatsiyalarining zaruriy qismi bo‘lishiga qaramasdan bemorning organlari va tizimlari
faoliyati uchun eng katta xavf tug‘diradi. Miya turli xil patologik ta'sirlarga juda sezgir bo‘lganligi sababli, SQA sharoitidagi jarrohlik aralashuvlar
ko‘pincha uning shikastlanishiga va qisqa yoki uzoq vaqt davomida normal ishlashining buzilishiga olib keladi. Ushbu maqolada yuqoridagi
buzilishlar va ularning paydo bo‘lishi, uchrash soni tasvirlangan. Bundan tashqari, miyaning neyrovaskulyar birligiga urg‘u berilib, SQA ta'sirida
miya shikastlanishining patofiziologik mexanizmlariga e'tibor qaratilgan. Bunday zararli omillarga miya qon tomirlari mikroemboliyasi, miya
oksigenasiyasining yetarli emasligi, intraoperativ transfuziya va tizimli yallig‘lanish reaksiyasi (TYaR) bo‘lib, etiologiyasi yuqoridagi barcha
omillarni va maqolada aytib o‘tilgan boshqa ko‘plab omillarni o‘z ichiga oladi. Bunday asoratlarni zamonaviy nazorat qilish usullari va
profilaktikasi ko‘rsatib o‘tilgan.

Havola nomi
1 1. Bakker EWM, Visser K. An in vivo comparison of bubble elimination in Quadrox and Capiox oxygenators. Evidence-Based ClinicalDecision Support at the Point of Care. 2011;1:20-27. 2. Bilotta F, Gelb AW, Stazi E, Titi L, Paoloni FP, Rosa G. Pharma- cological perioperative brain neuroprotection: a qualitativereview of randomized clinical trials. British Journal of anaesthesia. 2013;110:113-120.https://doi.org//10.1093/bja/aet059 3. Brown C, Laflam A, Max L, Lymar D, Neufeld KJ, Tian J, ShahAS, Whitman GJ, Hogue CW. The impact of delirium after cardiac surgical procedures on postoperative resource use. Annals ofThoracic Surgery. 2016;101:1663- 1669.https://doi.org/10.1016/j.athoracsur.2015.12.074 4. Cerejeira J, Firmino H, Vaz-serra A, Mukaetova-ladinska EB. Theneuroinflammatory hypothesis of delirium. ActaNeuropathologica.2010;119:737-754. https://doi.org/10.1007/s00401-010-0674-1 5. Closure. Journal of Artificial Organs. 2016;40(5):470-479.https://doi.org/10.1111/aor.12587 GholampourDehaki M, Niknam S, Azarfarin R, Bakhshandeh H, Mahdavi M. Zero-Balance Ultrafiltration of Priming Blood Attenuates Procalcitonin and Improves the Respiratory Function in Infants After Cardiopulmonary Bypass: A Randomized ControlledTrial. Journal of Artificial Organs. 2019;43(2):167-172.https://doi.org/10.1111/aor.13325 6. Coppola S, Caccioppola A, Chiumello D. Internal clock and thesurgical ICU patient. CurrOpinAnaesthesiol. 2020;33(2):177- 84.https://doi.org/10.1097/ACO.0000000000000816. 7. Denes A, Vidyasagar R, Feng J, Narvainen J, McColl BW, Kauppinen RA, Allan SM J. Proliferating resident microglia after focalcerebral ischaemia in mice. Journal of Cerebral Blood Flow & Metabolism. 2007;27(12):1941-1953. https://doi.org/10.1038/sj.jcbfm.9600495 8. Engelman R, Baker RA, Likosky DS, et al. The Society of Thoracic Surgeons, The Society of Cardiovascular Anesthesiologists,and The American Society of Extra Corporeal Technology: Clinical Practice Guidelines for Cardiopulmonary Bypass — Temperature Management during Cardiopulmonary Bypass. Journal of Extra Corporal Technology. 2015;47(3):145-154. PMID: 26543248. 9. Federico A, Tamburin S, Maier A. Multifocal cognitive dysfunctionin high-dose benzodiazepine users: a cross-sectional study. Neurology Science. 2017;38(1):137-142.https://doi.org/10.1007/s10072-016-2732-5 10. Fudickar A, Peters S, Stapelfeldt C, Serocki G, LeiendeckerJ, Meybohm P. Postoperative cognitive deficit after cardiopulmonary bypass with peserved cerebral oxygenation: a rospective observational pilot study. BMC Anesthesiology.2011;11:7.https://doi.org/10.1186/1471- 2253-11-7 11. Gottesman RF, Grega MA, Bailey MM, Pham, Zeger SL,Baumgartner WA, Selnes OA, McKhann GM. Delirium after coronary artery bypass graft surgery and late mortality. Annals of Neurology. 2010;67(3):338-344.https://doi.org/10.1002/ana.21899 12. Grigore AM, Murray CF, Ramakrishna H, Djaiani G. A core review of temperature regimens and neuroprotection during pulmonary bypass: does rewarming rate matter? Anesthesia and analgesia. 2009;109(6):1741-1751.https://doi.org/10.1213/ANE.0b013e3181c04fea 13. Guenther U, Theuerkauf N, Frommann I, Brimmers K, Malik R,Stori S, Scheidemann M, Putensen C, Popp J. Predisposing and precipitating factors of delirium after cardiac surgery. A prospective observational cohort study. Annals of Surgery. 2013;257:1160-1167. https://doi.org/10.1097/sla.0b013e318281b01c 14. Hirata Y. Cardiopulmonary bypass for pediatric cardiac surgery.General Thoracic and Cardiovascular Surgery. 2018;66(2):65- 70.https://doi.org/10.1007/s11748-017-0870-1 15. Hori D, Max L, Laflam A, Brown C, Neufeld KJ, Adachi H, Sciortino C, Conte JV, Cameron DE, Hogue CW, Mandal K. Bloodpressure deviations from optimal mean arterial pressure during cardiac surgery measured with a novel monitor of cerebral blood flowand risk for perioperative delirium: a pilot study. Journal of Cardiothoracic and Vascular Anesthesia. 2016;30:606- 612.https://doi.org/10.1053/j.jvca.2016.01.012 16. Järvelä K, Porkkala H, Karlsson S, Martikainen T, Selander T,Bendel S. Postoperative Delirium in Cardiac Surgery Patients. Jouranal Cardiothoracic Vascular Anesthesia. 2018;32(4):1597-1602.https://doi.org/10.1053/j.jvca.2017.12.030 17. Kaushal V, Schlichter LC. Mechanisms of microglia-mediated neurotoxicity in a new model of the stroke penumbra. Journal of Neuroscience. 2008;28(9):2221-2230. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.5643-07.2008 18. Kazmierski J, Kowman M, Banach M, Fendler W, Okonski P,Banys A, Jaszewski Y, Mikhailidis DP, Sobow T, Kloszewska I.Incidence and predictors of delirium after cardiac surgery: results from the IPDACS study. Journal of Psychosomatic Research. 2010;69(2):179-185.https://doi.org/10.1016/j.jpsychores.2010.02.009 19. Lang SM, Syed MA, Dziura J, Rocco E, Kirshbom P, Bhandari V,John S Giuliano Jr. The Effect of Modified Ultrafiltration on Angiopoietins in Pediatric Cardiothoracic Operations. The Annals ofThoracic Surgery. 2014;98(5):1699-1704. https://dx.doi.org/10.1016/j.athoracsur.2014.06.053 20. Lei L, Katznelson R, Fedorko L, Carroll J, Poonawala H, Machina M, Styra R, Rao V, Djaiani G. Cerebral oximetry and postoperative delirium after cardiac surgery: a randomised, controlled trial. Anaesthesia. 2017;72(12):1456-1466.https://doi.org/10.1111/anae.14056 21. Lin Y, Chen J, Wang Z. Meta-analysis of factors which influencedelirium following cardiac surgery. Journal of Cardiac Surgery.2012;27:481-492. https://doi.org/10.1111/j.1540-8191.2012.01472.x 22. Mansur Muratovich Matlubov, Jasur Tolibovich Yusupov, & Nigina Ulugbekovna Mukhamedieva. (2020). Preoperative Preparation Of Elderly Patients With Concomitant Hypertension In The Practice Of Ophthalmic Surgery. The American Journal of Medical Sciences and Pharmaceutical Research, 2(11), 8–15. https://doi.org/10.37547/TAJMSPR/Volume02Issue11-02 23. Marcantonio ER, Juarez G, Goldman L, et al. The relationshipof postoperative delirium with psychoactive medications. Jama.1994;272:1518-1522.https://doi.org/10.1001/jama.1994.03520190064036
Kutilmoqda