96

Суть данной работы заключается в изучении микроструктуры и механических свойств смешанных солей щелочных металлов, таких как натрий и калий, и фосфоритов Центрального Кызылкума различного состава. Это сырье с низким содержанием фосфора и богатым содержанием карбоната и хлора не подходит для кислотной обработки. Чтобы получить из сырья качественные фосфорные удобрения, его необходимо предварительно обогатить. На Кызылкумском фосфатном заводе проводится многоступенчатое обогащение: дробление, сухое обогащение, отмывка от хлора, спекание для удаления СО2. Одним из перспективных направлений переработки фосфатного сырья такого типа является термическая обработка, основанная на разрушении неусвояемой растениями кристаллической структуры минерала при термической активации. Исследовательская работа направлена на получение термофосфатного удобрения, которое нерастворимо в воде при различных температурах и во времени, в оптимальных пропорциях с хлоридом натрия, сульфатом, карбонатом калия, хлоридом, сульфатными солями, сильвинитом и оксидом кремния/углем, которые более активны. Показана закономерность влияния температуры и весовых соотношений минерализованной массы из фракций фосфоритовой руды Центральных Кызылкумов оксид кремния/уголь: натриевая соль на усвояемый фосфор в термофосфатном удобрении, а также то, что усвояемость фосфоритовой руды 2-го пласта выше, чем у другого сырья. Обосновано увеличение содержания усвояемого фосфора в синтезируемых первичных фосфорных термофосфатных удобрениях с увеличением температуры и времени при равных весовых соотношениях фосфоритовой руды 2-го пласта: оксид кремния/уголь: натриевая соль.

  • O'qishlar soni24
  • Nashr sanasi15-08-2023
  • Asosiy tilRus
  • Sahifalar6-14
Ўзбек

Ушбу ишнинг моҳияти натрий ва калий каби ишқорий металлар тузларини Марказий Қизилқум фосфоритларининг турли таркибли намуналарига аралаштириб, микроструктураси ва механик хоссалари ўзгаришини ўрганишдан иборат. Маълумки, бу турдаги хомашёда фосфор миқдори кам, карбонатлар ва хлор миқдори юқори бўлганлиги учун унга кислотали ишлов бериб бўлмайди. Хомашёдан юқори сифатли фосфорли ўғит олиш учун эса уни, аввало, бойитиш керак. Қизилқум фосфорит заводида кўп босқичли бойитиш ишлари амалга оширилади: майдалаш, қуруқ усулда бойитиш, хлордан ювиш, СО2 ни чиқариб юбориш учун куйдириш. Ушбу турдаги фосфат хомашёсини қайта ишлашнинг истиқболли йўналишларидан бири унга термик ишлов бериш орқали минерал таркибидаги ўсимликлар ўзлаштира олмайдиган ҳолатда бўлган кристалл панжарани парчалашдир. Мақолада турли хил ҳарорат ва вақт оралиғида натрий ва калийнинг хлорид, сульфат, карбонатли тузлари ва силвинит минералини кремний оксиди/кўмир билан оптимал нисбатларда аралаштириб олинган ўғитларнинг физик-кимёвий хоссалари таҳлили келтирилган.

Русский

Суть данной работы заключается в изучении микроструктуры и механических свойств смешанных солей щелочных металлов, таких как натрий и калий, и фосфоритов Центрального Кызылкума различного состава. Это сырье с низким содержанием фосфора и богатым содержанием карбоната и хлора не подходит для кислотной обработки. Чтобы получить из сырья качественные фосфорные удобрения, его необходимо предварительно обогатить. На Кызылкумском фосфатном заводе проводится многоступенчатое обогащение: дробление, сухое обогащение, отмывка от хлора, спекание для удаления СО2. Одним из перспективных направлений переработки фосфатного сырья такого типа является термическая обработка, основанная на разрушении неусвояемой растениями кристаллической структуры минерала при термической активации. Исследовательская работа направлена на получение термофосфатного удобрения, которое нерастворимо в воде при различных температурах и во времени, в оптимальных пропорциях с хлоридом натрия, сульфатом, карбонатом калия, хлоридом, сульфатными солями, сильвинитом и оксидом кремния/углем, которые более активны. Показана закономерность влияния температуры и весовых соотношений минерализованной массы из фракций фосфоритовой руды Центральных Кызылкумов оксид кремния/уголь: натриевая соль на усвояемый фосфор в термофосфатном удобрении, а также то, что усвояемость фосфоритовой руды 2-го пласта выше, чем у другого сырья. Обосновано увеличение содержания усвояемого фосфора в синтезируемых первичных фосфорных термофосфатных удобрениях с увеличением температуры и времени при равных весовых соотношениях фосфоритовой руды 2-го пласта: оксид кремния/уголь: натриевая соль.

English

The essence of this work is to study the microstructure and mechanical properties of mixed salts of alkali metals, such as sodium and potassium, phosphorites of the Central Kyzylkum of various compositions. This raw material, low in phosphorus and rich in carbonate and chlorine, is not suitable for acid treatment. To obtain high-quality phosphate fertilizers from raw materials, it must first be enriched. At the Kyzylkum Phosphate Plant, multi-stage enrichment is carried out: crushing, dry enrichment, chlorine removal, sintering to remove CO2. One of the promising areas for the processing of phosphate raw materials of this type is heat treatment, based on the destruction of the crystalline structure of the mineral, which is indigestible by plants, during thermal activation. The work is aimed at obtaining a thermophosphate fertilizer, which is insoluble in water at different temperatures and times in optimal proportions with sodium chloride, sulfate, potassium carbonate, chloride, sulfate salts, sylvinite and silicon oxide/coal, which are more active. The regularity of the influence of temperature and weight ratios of the mineralized mass from the fractions of phosphorite ore of the Central Kyzylkum: silicon oxide/coal: sodium salts on the assimilable phosphorus in thermophosphate fertilizer is shown, as well as the fact that the digestibility of phosphorite ore of the II-layer is higher than that of other raw materials. An increase in the content of assimilable phosphorus in synthesized primary phosphorus thermophosphate fertilizers with an increase in temperature and time is substantiated at equal weight ratios of phosphorite ore of the II layer: silicon oxide/coal: sodium salt.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Axtamova M.Z. texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (RhD), “Kimyoviy texnologiya” kafedrasi katta o‘qituvchisi Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti
Havola nomi
1 Akhtamova, M. (2021). Thermal Activation of Phosphate Raw Materials in the Presence of Alkaline Salts. International journal on orange technology, 3(9). Retrieved from https://journals.researchparks. org/index.php/IJOT
2 Akhtamova, M. (2022). Study of the solubility of fertilizers obtained from low-grade phosphorites by heat treatment. NX-A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal, 8(3), 58–63. doi:10.17605/OSF.IO/AU8PG
3 Akhtamova, M., & Rakhimova, G. (2021). Application of Modern Spectrophotometers for Determining the Amount of Phosphorus (V) Anhydride in Phosphoric Compounds. Middle European Scientific Bulletin(18), 340-345. Retrieved from https://cejsr.academicjournal.io/index.php/journal/ article/view/895/825
4 Akhtamova, M., & Shukurov, A. (2022). The results of studies of thermophosphates obtained from phosphorites of the Central Kyzylkum. Universum: technical sciences, 12(105). Retrieved from https://7universum.com/ru/tech/archive/item/14813
5 Akhtamova, M., Nurmurodov, T., & Rakhimova, G. (2020). Description of the results of thermogravimetric analyzes of thermophosphates obtained from phosphorites of the Central Kyzylkum. Universum: technical sciences, 12(81). Retrieved from https://7universum.com/ru/tech/archive/ item/11137
6 Akhtamova, M., Nurmurodov, T., Temirov, U., Samadova, M., & Toshnazarov, V. (2019). R-spectroscopic analysis of low-grade phosphorite ore of Central Red Sand after acid treatment. Composite materials(3), 65-67.
7 Eleshev, R. (1984). Phosphorus fertilizers and harvest (phosphate regime of irrigated arable land). Alma-Ata: Kainar.
8 Huang, R., Li, X., Pan, C., Li, D., & Guo, E. (2014). Kinetics of the decomposition reaction of phosphorite concentrate. Chemical Industry & Chemical Engineering Quarterly, 20(2), 215-221.
9 Jalota, S., & Bhaduri, S. (2006). A New Rhenanite (-NaCaPO4) and Hydroxyapatite Biphasic Biomaterial for Skeletal Repair. CuneytTas School of Materials Science and Engineering (pp. 304-316). Clemson, South Carolina: Clemson University.
10 Kang, S.-J., & Sintering, L. (2005). Densification, Grain Growth, and Microstructure. Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann Linacre House.
11 Khurramov, N., Akhtamova, M., & Turdiyeva, O. (2022). Synthesis phosphorous-potassium containing products by thermal method. Journal of Integrated Education and Research(2). Retrieved from https://ojs.rmasav.com/index.php/ojs/article/view/132
12 La Iglesia, A. (2009). Estimating the thermodynamic properties of phosphate mineral sathighand low temperature from the sum of constituent units. E studios Geolugicos, 65(2), 109-119. doi:10.3989/ egeol.39849.060
13 Maruta, M., Arahira, T., Tsuru, K., & Matsuya, S. (2019). Characterization and thermal decomposition of synthetic carbonate apatite powders prepared using different alkali metal salts. Dental Materials Journal, 38(5), 750-755.
14 Minh, D., Martinez, M., Nzihou, A., & Sharrock, P. (2013). Thermal behaviour of apatitic calcium phosphates synthesized from calcium carbonate and orthophosphoric acid or potassium dihydrogen orthophosphate. Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, 112(3), 1145-1155. doi:10.1007/s10973- 012-2695-6ff. hal-01632397
15 Nurmurodov, T., Akhtamova, M., Karimov, O., & Umarov, S. (2020). Full Describing Of Microstructural Analysis of Low Grade Central Kyzylkum Phosphorites. Solid State technology, 63(5), 10457-10461 . Retrieved from http://solidstatetechnology.us/index.php/JSST/article/view/9252
16 Pozin, M. (1989). Technology of mineral fertilizers. Leningrad: Chemistry.
17 Rabinovich, V., & Khavin, Z. (1991). Brief chemical reference book (3rd ed.). Leningrad: Chemistry.
18 Rai, M. (2015). Hand book of Agriculture. New Deli.
19 Shapkin, M., Ziyana, K., & Dmitrevsky, B. (2019, May 18). Synthesis of thermophosphates from Syrian phosphorites and alkali metal carbonates. News of the St. Petersburg Institute of Technology, 1-3.
Kutilmoqda