107

Zamonaviy tilshunoslikning turli sohalari tadqiqot obyekti, metodologik masalalari bilan bir-biridan farqlanadi, ayni damda bir-birini taqozo etadi. XX asr oxirlaridan boshlab antroposentrik paradigma to‘g‘risidagi qarashlarning ustuvorligi bir qator fanlararo sohalar, jumladan, lingvopragmatikaning paydo bo‘lishi uchun zamin hozirladi. Dunyo tilshunosligida ikki til imkoniyatlarini o‘rganish, bir tildan ikkinchi tilga tarjima jarayonida yuzaga keladigan fikriy ifoda, uning shakliy tuzilishi, ichki nutq imkoniyatlarini va aniq struktur xususiyatlarini tahlil qilishga qaratilgan tadqiqotlar yaratilmoqda. Diskurs jarayoni, verbal va noverbal komponentlarning nutq vaziyatidagi o‘rni, adresat va adresant lisoniy ongi, madaniyatlararo munosabat belgilari, baho va talqin muammolari tadqiqi til birliklarining nutqda reallashuv imkoniyatlarini yoritishga xizmat qiladi. Dramatik diskursda verbal va noverbal komponentlar munosabatini o‘zbek va ingliz tillari aspektida tadqiq etish tilshunoslik sohasidagi dolzarb mavzulardan biridir. Maqolada ingliz va o‘zbek dramalarida qo‘llanilgan verbal va noverbal vositalar munosabati, mazkur vositalarning diskursiv, lingvokultrologik hamda sotsiolingvistik tahlili keltirilgan.

  • O'qishlar soni 107
  • Nashr sanasi 20-02-2024
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar17-27
Ўзбек

Zamonaviy tilshunoslikning turli sohalari tadqiqot obyekti, metodologik masalalari bilan bir-biridan farqlanadi, ayni damda bir-birini taqozo etadi. XX asr oxirlaridan boshlab antroposentrik paradigma to‘g‘risidagi qarashlarning ustuvorligi bir qator fanlararo sohalar, jumladan, lingvopragmatikaning paydo bo‘lishi uchun zamin hozirladi. Dunyo tilshunosligida ikki til imkoniyatlarini o‘rganish, bir tildan ikkinchi tilga tarjima jarayonida yuzaga keladigan fikriy ifoda, uning shakliy tuzilishi, ichki nutq imkoniyatlarini va aniq struktur xususiyatlarini tahlil qilishga qaratilgan tadqiqotlar yaratilmoqda. Diskurs jarayoni, verbal va noverbal komponentlarning nutq vaziyatidagi o‘rni, adresat va adresant lisoniy ongi, madaniyatlararo munosabat belgilari, baho va talqin muammolari tadqiqi til birliklarining nutqda reallashuv imkoniyatlarini yoritishga xizmat qiladi. Dramatik diskursda verbal va noverbal komponentlar munosabatini o‘zbek va ingliz tillari aspektida tadqiq etish tilshunoslik sohasidagi dolzarb mavzulardan biridir. Maqolada ingliz va o‘zbek dramalarida qo‘llanilgan verbal va noverbal vositalar munosabati, mazkur vositalarning diskursiv, lingvokultrologik hamda sotsiolingvistik tahlili keltirilgan.

English

Various aspects of modern linguistics differ in the object of study and methodological issues.. Since the late 20th century, the dominance of views on the anthropocentric paradigm has paved the way for the emergence of several interdisciplinary fields, including linguo-pragmatics. Studies in world linguistics are being conducted to explore the possibilities of two languages, analyzing the intellectual expression that arises in the process of translation from one language to another, its formal structure, the possibilities of internal speech, and specific structural features. . The discursive process, the role of verbal and non-verbal components in the speech situation, the linguistic consciousness of the addressee and the speaker, indicators of intercultural relations, evaluation, and interpretation issues, serve to illuminate the possibilities of linguistic units in speech. The study of the relationship between verbal and non-verbal components in dramatic discourse, using Uzbek and English languages as examples, is one of the current topics in linguistics. The article discusses the relationship of verbal and non-verbal means used in English and Uzbek dramas. It presents the discourse, linguo-cultural, and sociolinguistic analysis of these means.

Русский

Различные области современной лингвистики отличаются друг от друга по объекту исследования и методологическим проблемам и в то же время связаны друг с другом. С конца XX века господство взглядов на антропоцентрическую парадигму подготовило почву для возникновения ряда междисциплинарных направлений, в том числе лингвопрагматики. В мировой лингвистике создаются исследования, направленные на изучение возможностей двух языков, анализ интеллектуального выражения, возникающего в процессе перевода с одного языка на другой, его формальной структуры, возможностей внутренней речи и специфических структурных особенностей. Дискурсивный процесс, роль вербального и невербального компонентов в речевой ситуации, языковое сознание адресата и адресанта, признаки межкультурных отношений, проблемы оценки и интерпретации служат исследованию возможностей языковых единиц в речи. Исследование соотношения вербальных и невербальных компонентов в драматическом дискурсе на примере узбекского и английского языков является одной из актуальных тем в области языкознания. В статье представлено соотношение вербальных и невербальных средств, используемых в английских и узбекских драматических произведениях, дискурсивный, лингвистический и социолингвистический анализ этих средств.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Xursanov N.I. Filologiya fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent v.b. Pedagogika-filologiya kafedrasi Renessans ta’lim universiteti
Havola nomi
1 Alain Mignault and Avi Chaudhuri. The Many Faces of a Neutral Face: Head Tilt and Perception of Dominance and Emotion, .Journal of Nonverbal Behavior, 27 (2), Summer 2003, Human Sciences Press, Inc. available at: https://link.springer.com/article/10.1023/A:1023914509763
2 Argyle M. Bodily Communication, 2nd ed., New York, NY: Methuen. 1988, 363 p.
3 Boshbekov Sh. Temir khotin. Komediya (Iron wife. Comedy), www.ziyonet.uz
4 Centorrino, S., Djemai, E., Hopfensitz, A., Milinski, M., & Seabright, P. Honest signaling in trust interactions: Smiles rated as genuine induce trust and signal higher learning opportunities, Evolution and Human Behavior, 2015, No. 36 (1), 8–16, available at: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S109051381000026
5 Davletnazarova L.B. Some Reviews on Mathematic Linguistics, 2022, No 1, pp. 226–231, available at: http://compling.navoiyuni.uz/index.php/conferences/ article/view/84
6 Davletnazarova L. B. Characteristics of Compound Sentences and Ways to Teach Them, Pedagogicheskie nauki: Voprosy teorii i praktiki. 2021, No. 1, pp. 73-75.
7 Depica Phutela. The Importance of Non-Verbal Communication. Phutela, Deepika, IUP Journal of Soft Skills, 2015, No. 4, pp. 43-49.
8 Dibble J. L., & Rosaen, S. F. Parasocial interaction as more than friendship: Evidence for parasocial interactions with disliked media figures, Journal of Media Psychology, 2011, No. 23 (3), pp. 122–132, available at: https://doi.org/10.1027/1864-1105/a000044
9 Khursanov N. I. Types of Semantic Transference in Dramatic Discourse (on the Example of Uzbek and English Texts), Academicia: An International Multidisciplinary Research Journal, 2022, Vol.12, No.4., pp. 152–158, available at: https://www.indianjournals.com/ijor.aspx?target=ijor:aca&volume=12&iss ue=4&article=b025
10 Khursanov N. I. The Ratio of Verbal and Non-verbal Components in Dramatic Discourse (on the Example of Works in Uzbek and English), Abstract of Dissertation for PhD, Andijan, Andijan State University, 2022, 26 p.
11 Khursanov N. Discourse and pragmatics: phenomena in linguistics. Uzbekistan: Language and Culture. 2023 Oct 4; 1(1).
12 Khursanov N.I. International Journal of Word Art, 2023, No.6 (1), pp. 33-41, available at: https://zenodo.org/records/7680567
13 Khursanov NI. Linguopragmatic Characteristics of Stylistic Units Used in Uzbek and English Dramas. UzA-National Information Agency of Uzbekistan, 2022, No 4(4), 2022.
14 Knapp M. L. Nonverbal Communication in Human Interaction, New York: Holt, Rinehart and Winston, 1972, 213 p
15 Michael Argyle. The Psychology of Interpersonal Behaviour, U.S.A.: Penguin Group. 1994, available at: https://www.amazon.com/PsychologyInterpersonal-Behaviour-Penguin-November/dp/B00ENKMHG8
16 Niyozova G. & Raupova, The American Journal of Social Science and Education Innovations, 2021, No.3 (02), pp. 210–215.
17 Nurmonov A. Tanlangan asarlar, 3 jildli (Selected works. 3 volumes), Tashkent: Akademnashr, 2012, 263 p.
18 Osborne J. Look Back in anger, London: Faber and Faber, 1996, 103 p.
19 Pinter H., & Cohen, H. The homecoming, Karnac: Curwen, 1968, available at: https://www.tooveys.com/lots/418204/pinter-harold-haroldcohen-illustrator-the-homecoming-london-h
20 Raupova L., Khursanov N., Khursanova L., Polatova S. Development of world modern linguistics and discourse interpretation in it, In E3S Web of Conferences 2023, available at: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202341303023
21 Richmond V. P., McCroskey J. C., & Payne, S. K. Nonverbal Behavior in Interpersonal Relations. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall. 1987. Available at: https://lib.ugent.be/catalog/rug01:000240361
22 Saidxonov M. Noverbal vositalar va ularning uzbek tilida ifodalanishi (Nonverbal means and their expression in uzbek), candidate’s thesis, Tashkent, 1993,161 p.
23 Шарипова, С., & Раупова, Л. Проблема литературного языка в первой половине написанных источников XIX века. Общество и инновации, 2(4/S). 2021. С. 890-898. – Sharipova S., & Raupova L. Obshchestvo i innovatsii, 2021, No.2 (4/ S), pp. 890–898.
24 Zellig S. Harris. The structure of science information. Journal of Biomedical Informatics, Volume 35, Issue 4, August 2002, pp. 215-221, available at: https://doi.org/10.1016/S1532-0464(03)00011-X
Kutilmoqda