28

Qoraqalpog‘iston qorako‘lchilik bo‘yicha O‘zbekistonning yetakchi mintaqalaridan biri bo‘lib, original rangbaranglikdagi sur qorako‘l qo‘ylarini yetishtirish bo‘yicha asosiy naslchilik bazasi hisoblanadi. Shu jihatdan ushbu rangdagi qo‘ylar avlodlarida seleksion belgilarning namoyon bo‘lish darajasini o‘rganish dolzarb hisoblanadi. Ushbu ishda turli rang tipidagi naslli qo‘zilarni gomogen va geterogen tanlash natijasida olingan qo‘zilarda gullarning rangbarangligi va uzunligini baholash bo‘yicha tadqiqot natijalari keltirilgan. Naslni baholash «Qorako‘lchilikda naslchilik ishlarini olib borish va qorako‘l qo‘zilarini baholash (bonitirovkalash) bo‘yicha yo‘riqnoma»ga muvofi q amalga oshirildi.Olingan ma’lumotlar ota-onalar tanlovi turiga qarab rangning ifodalanish darajasi sezilarli darajada o‘zgarishini ko‘rsatadi.
«Shamchiroq» rangbaranglikdagi qo‘ylarni gomogen tanlash yorqin ifodalangan rangbaranglikdagi qo‘zilarning eng yuqori chiqishini (90,0±3,0%) ta’minlab, boshqa tanlash variantlariga nisbatan 22,0%, 35,0% va 51,0% ga yuqori bo‘lishi aniqlandi. Bundan tashqari, gul uzunligi va ota-ona rangbarangligi o‘rtasida ma’lum bir bog‘liqlik aniqlandi: «Shamchiroq × Shamchiroq» kombinatsiyasidan olingan qo‘zilar gul uzunligi bo‘yicha boshqa guruhlarga qaraganda sezilarli darajada ustunlik qildi (60,0±4,89%; P<0,001). Tanlashning boshqa variantlarida gul uzunligi o‘rtacha bo‘lgan qo‘zilar ustunlik qildi (52,0-58,0%).
Olingan natijalar qoraqalpoq sur qo‘ylarida seleksion sifatlarni shakllantirishda rangbaranglik belgisi bo‘yicha gomogen tanlashning yuqori samaradorligini ko‘rsatadi.

  • O'qishlar soni 28
  • Nashr sanasi 18-08-2025
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar28-29
Ўзбек

Qoraqalpog‘iston qorako‘lchilik bo‘yicha O‘zbekistonning yetakchi mintaqalaridan biri bo‘lib, original rangbaranglikdagi sur qorako‘l qo‘ylarini yetishtirish bo‘yicha asosiy naslchilik bazasi hisoblanadi. Shu jihatdan ushbu rangdagi qo‘ylar avlodlarida seleksion belgilarning namoyon bo‘lish darajasini o‘rganish dolzarb hisoblanadi. Ushbu ishda turli rang tipidagi naslli qo‘zilarni gomogen va geterogen tanlash natijasida olingan qo‘zilarda gullarning rangbarangligi va uzunligini baholash bo‘yicha tadqiqot natijalari keltirilgan. Naslni baholash «Qorako‘lchilikda naslchilik ishlarini olib borish va qorako‘l qo‘zilarini baholash (bonitirovkalash) bo‘yicha yo‘riqnoma»ga muvofi q amalga oshirildi.Olingan ma’lumotlar ota-onalar tanlovi turiga qarab rangning ifodalanish darajasi sezilarli darajada o‘zgarishini ko‘rsatadi.
«Shamchiroq» rangbaranglikdagi qo‘ylarni gomogen tanlash yorqin ifodalangan rangbaranglikdagi qo‘zilarning eng yuqori chiqishini (90,0±3,0%) ta’minlab, boshqa tanlash variantlariga nisbatan 22,0%, 35,0% va 51,0% ga yuqori bo‘lishi aniqlandi. Bundan tashqari, gul uzunligi va ota-ona rangbarangligi o‘rtasida ma’lum bir bog‘liqlik aniqlandi: «Shamchiroq × Shamchiroq» kombinatsiyasidan olingan qo‘zilar gul uzunligi bo‘yicha boshqa guruhlarga qaraganda sezilarli darajada ustunlik qildi (60,0±4,89%; P<0,001). Tanlashning boshqa variantlarida gul uzunligi o‘rtacha bo‘lgan qo‘zilar ustunlik qildi (52,0-58,0%).
Olingan natijalar qoraqalpoq sur qo‘ylarida seleksion sifatlarni shakllantirishda rangbaranglik belgisi bo‘yicha gomogen tanlashning yuqori samaradorligini ko‘rsatadi.

English

 Karakalpakstan is one of the leading regions in Uzbekistan for Karakul sheep breeding and serves as a primary breeding base for the Sur Karakalpak type with original coat color variations. In this context, studying the expression of breeding traits in off spring of this color type is considered relevant. This paper presents research fi ndings on the expression of coat color and curl length in lambs obtained through homogeneous and heterogeneous pairings of sheep with diff erent color types. Evaluation of the off spring was conducted in accordance with the “Instruction for Breeding Work and Appraisal of Karakul Lambs.”
The results demonstrated signifi cant variation in color expression depending on the parents’ coat color and the type of mating. The “Shamchirak × Shamchirak” pairing showed a clear advantage, producing 90.0±3.0% of lambs with strong color expression, which exceeded the results of the second, third, and fourth mating variants by 22.0%, 35.0%, and 51.0%, respectively. A correlation between curl length and the color of the breeding pair was also established. Off spring from the “Shamchirak × Shamchirak” combination signifi cantly outperformed other groups in terms of producing lambs with long curls (60.0±4.89%; P<0.001). In the remaining variants, most lambs had medium-length curls (52.0–58.0%).These fi ndings confi rm the high eff ectiveness of homogeneous mating by color in shaping desirable breeding traits in Sur Karakalpak sheep

Ўзбек

Каракалпакстан является одним из ведущих регионов Узбекистана по каракулеводству и служит основной племенной базой по разведению каракульских овец сур каракалпакского породного типа с оригинальными расцветками. В связи с этим актуальным считается изучение степени проявления селекционных признаков у потомства овец данной окраски. В настоящей работе представлены результаты исследований по оценке выраженности расцветки и длины завитков у ягнят, полученных в результате гомогенного и гетерогенного подбора производителей различных цветовых типов. Оценка приплода проводилась в соответствии с «Инструкцией по ведению племенной работы в каракулеводстве и оценке (бонитировке) каракульских ягнят».
Полученные данные свидетельствуют о значительном варьировании степени выраженности окраски в зависимости от типа подбора родителей. Установлено, что гомогенный подбор овец расцветки «Шамчирак» обеспечивает наибольший выход ягнят с ярко выраженной окраской (90,0±3,0%), что на 22,0%, 35,0% и 51,0% превышает показатели других вариантов подбора. Кроме того, выявлена определённая зависимость между длиной завитков и расцветкой родителей: ягнята, полученные от сочетания «Шамчирак × Шамчирак», значительно превосходили остальные группы по числу особей с длинными завитками (60,0±4,89%; Р<0,001). В других вариантах подбора преобладали ягнята со средней длиной завитков (52,0–58,0%).
Полученные результаты указывают на высокую эффективность гомогенного подбора по признаку расцветки при формировании жела-
тельных селекционных качеств у сур каракалпакских овец.

Havola nomi
1 1. Ахметшиев А.С. Селекция каракульских овец каракалпакского сура. // Алма­Ата. “Кайнар”. 1989. 150 с
2 2. Плохинский Н.А. Руководство по биометрии для зоотехников. Москва. 1969. – С.256
3 3. Турганбаев Р. У. Каракалпакский породный тип каракульских овец окраски сур. Монография. Тошкент 2012, 164 с
4 4. Уримбетов А. А. Қорақалпоқ сур қўйларининиг этологияси ва маҳсулдорлиги. Монография. Нукус, 2020,11 бет
5 5. Хатамов А.Х. Адир шаротида турли этологик типдаги қорақалпоқ сур қоракўл қўйларининг био­маҳсулдорлик хусусиятлари. Автреф.қ.­х.ф.н. Самарқанд. ҚЧЭИТИ. 2019. Б.38.
6 6. Юсупов С ва бошқалар. Қоракўлчиликда наслчилик ишларини юритиш ва қўзиларни баҳолаш бўйича қўлланма. – Тошкент, 2015. – Б.31
Kutilmoqda