Ushbu maqolada 4-(2-piridilazo)-rezorsin (PAR) reagentidan foydalanib rux ionlarini spektrofotometrik usulda aniqlash sharoitlari ilmiy jihatdan o‘rganildi. Rux bilan hosil bo‘ladigan kompleks birikmaning optik zichligi turli to‘lqin uzunliklarida (λ), eritmaning pH qiymatlarida, bufer eritma tarkibida hamda komponentlarning qo‘shilish ketma-ketligida tekshirildi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, maksimal optik zichlik λ=550 nm da, pH=5,08 bo‘lgan atsetatli bufer eritmasida va komponentlar rux–bufer–reagent–distillangan suv ketma-ketligida qo‘shilganda kuzatiladi. Ushbu optimal sharoitlar rux ionlarini yuqori sezuvchanlik va aniqlik bilan aniqlash imkonini beradi. Shuningdek, ishlab chiqilgan usul ekologik jihatdan xavfsiz bo‘lib, analitik kimyoda tezkor va samarali usullardan biri sifatida tavsiya etilishi mumkin.
Ushbu maqolada 4-(2-piridilazo)-rezorsin (PAR) reagentidan foydalanib rux ionlarini spektrofotometrik usulda aniqlash sharoitlari ilmiy jihatdan o‘rganildi. Rux bilan hosil bo‘ladigan kompleks birikmaning optik zichligi turli to‘lqin uzunliklarida (λ), eritmaning pH qiymatlarida, bufer eritma tarkibida hamda komponentlarning qo‘shilish ketma-ketligida tekshirildi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, maksimal optik zichlik λ=550 nm da, pH=5,08 bo‘lgan atsetatli bufer eritmasida va komponentlar rux–bufer–reagent–distillangan suv ketma-ketligida qo‘shilganda kuzatiladi. Ushbu optimal sharoitlar rux ionlarini yuqori sezuvchanlik va aniqlik bilan aniqlash imkonini beradi. Shuningdek, ishlab chiqilgan usul ekologik jihatdan xavfsiz bo‘lib, analitik kimyoda tezkor va samarali usullardan biri sifatida tavsiya etilishi mumkin.
В данной статье исследованы оптимальные условия спектрофотометрического определения ионов цинка с использованием реагента 4-(2-пиридилазо)-резорцина (ПАР). Изучено изменение оптической плотности образующегося комплекса цинка с реагентом в зависимости от длины волны (λ), значения pH раствора, состава буферной системы, а также порядка внесения компонентов. Экспериментальные результаты показали, что максимальная оптическая плотность достигается при λ=550 нм, в ацетатном буферном растворе с pH=5,08и при последовательном добавлении компонентов в порядке: цинк – буфер – реагент – дистиллированная вода. Установленные условия обеспечивают высокую чувствительность и точность определения ионов цинка. Предложенный метод является экологически безопасным и может быть рекомендован для применения в аналитической химии как быстрый и эффективный способ анализа.
This article investigates the optimal conditions for the spectrophotometric determination of zinc ions using the reagent 4-(2-pyridylazo)-resorcinol (PAR). The optical density of the zinc–PAR complex was studied under various conditions, including wavelength (λ), solution pH, buffer composition, and the order of reagent addition. The results revealed that maximum absorbance is observed at λ=550 nm in an acetate buffer solution with pH=5.08, when the components are added in the following sequence: zinc – buffer – reagent – distilled water. These optimized conditions provide high sensitivity and accuracy in zinc determination. Furthermore, the proposed method is environmentally safe and can be recommended as a rapid and effective analytical tool in modern analytical chemistry.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Turabov N.T. | professor | Mirzo Ulug‘bek nomidagi Oʻzbekiston Milliy universiteti |
| 2 | Todjiyev J. . | dotsent | Mirzo Ulug‘bek nomidagi Oʻzbekiston Milliy universiteti |
| 3 | Xayrullayeva .L. | talaba | Mirzo Ulug‘bek nomidagi Oʻzbekiston Milliy universiteti |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | Islam, M. T., & Ahmed, M. J. (2013). A simple spectrophotometric method for the trace determination of zinc in some real, environmental, biological, pharmaceutical, milk and soil samples using 5,7-dibromo-8-hydroxyquinoline. Pak. J. Anal. Environ. Chem., 14(1), 1–15. |
| 2 | Карибьянц, М. А., и др. (2014). Исследование равновесий в растворах системы м крезолфталексон S-цинк в присутствии метоклопрамида. Инновации в науке, (38), 11–17. |
| 3 | Todjiyev, J. N., Turabov, N., Xusanov, B. M., Turaeva, G. S., Lakaev, Sh. S., Razzoqova, S. R., Sagdillayeva, Z. A., Yuldasheva, U. A., Muhammedova, B. I., Sapaev, I. B., & Yunusov, Kh. E. (2024). Determination of Ni(II) ions in natural objects and industrial alloys via a spectrophotometric method with 4,5-dihydroxy-3,6-dinitrosonaphthalene-2,7-disulfoxic acid. Chemical Review and Letters, 10, 895–911. |
| 4 | Todjiyev, J. N., Turabov, N., Turaeva, G. S., Xusanov, B. M., Yunusov, Kh. E., Tuliyev, B. A., Gazieva, A. S., Pulatova, G. U., & Smanova, Z. A. (2024). Spectrophotometric determination of microconcentrations of zinc(II) and copper(II) in water and industrial alloys using a new chromogenic reagent naphthyl]sulfonyloxysodium. [4-amino-5-hydroxy-6-[(5-methyl-2-pyridyl)azo]-3-sulfo-1 Chemical Review and Letters, 3, 388–403. https://doi.org/10.22034/CRL.2024.457689.1338 |
| 5 | Иванова, Ю. Б., Семейкин, А. С., Мамардашвили, Н. Ж., & Койфман, О. И. (2015). Спектрофотометрическое исследование кислотных и комплексообразующих свойств производных октаметилпорфирина. Известия высших учебных заведений. Химия и химическая технология, 58(9), 15–21. |
| 6 | Антонова, Т. В., Черненко, С. А., & Шацаускас, А. Л. (2017). Производные 1,7-нафтиридина как аналитические реагенты для спектрометрического определения переходных металлов. Молодёжь третьего тысячелетия, 1619–1623. |
| 7 | Гамов, Г. А., Завалишин, М. Н., Хохлова, А. Ю., Гашникова, А. В., & Шарнин, В. А. (2018). Устойчивость комплексов Cu(II), Zn(II) с пиридинкарбогидразонами пиридоксаль-5-фосфата в водном растворе. Журнал общей химии, 88(7), 1144–1148. |
| 8 | Иванова, Ю. Б., Разгоняев, О. В., Семейкин, А. С., & Мамардашвили, Н. Ж. (2015). Спектрофотометрическое исследование основных и координационных свойств 5,10,15,20 тетракис-(тиен-2-ил)-2,3,7,8,12,13,17,18-октаметилпорфирина. Журнал общей химии, 85(4), 635–640. |
| 9 | Safaa, S. N., Maha, A. Al-H. H., Mundher, A. Al-Sh., & Tahseen, S. F. (2020). Spectrophotometric determination of zinc in pharmaceutical medication samples using 8-hydroxyquinoline reagent. International Journal of Chemistry, 12(1), 28–36. https://doi.org/10.5539/ijc.v12n1p29 |
| 10 | Alabidi, H. M., Farhan, A. M., & Al-Rufaie, M. M. (2021). Spectrophotometric determination of Zn(II) in pharmaceutical formulation using a new azo reagent as derivative of 2-naphthol. Current Applied Science and Technology, 1, 176–187. |
| 11 | Нуранеева, Е. Н., Гусева, Г. Б., & Антина, Е. В. (2017). Влияние особенностей галогенирования на устойчивость координационных соединений цинка(II) с моноиод- и дибромдипиррометенами. Журнал общей химии, 87(7), 1157–1163. |
| 12 | Mammadov, P. R. (2020). Simple spectrophotometric method for the determination of zinc (II) using 4,4'-bis-(2,3,4-trihidroksifenilazo)-difenil. Transactions of Pedagogical University. Təbiət elmləri, 68(1), 48–57. |