Ушбу мақолада араб тилидаги тасриф (сўз ясалиши) илмининг нозик ва мураккаб жиҳатларини қамраб олганҳодисалардан бири тадқиқ қилинган. Араб тилида сўз ясалиши ўзиги хос услуб – морфологик қолипасосида амалга оширилади. Бу морфологик қолип сўз ясалишининг асоси ҳисобланади ва у икки турли ҳарфлар бирикмасидан иборат бўлади. Араб тилидаги 28та ҳарф сўзҳосил қилишда “асл” ҳарф ёки “зиёда” ҳарф сифатида иштирок этади. Бундан ташқари, бир ҳарф икки турга мансуб бўлишиҳам мумкин. Сўз ҳосилқилишдаги мураккаблик зиёда ҳарфнинг аслҳарфбўлиб келишидир. Зиёдаҳарфнингасл ҳарф бўлиб келиш ўринларинибилиш сўзнинг асл ўзак ҳарфларини белгилашда, бу сўз қайси мофологик қолипдаэканлигини билишда, у қандаймаъноларни қамраб олганлигини аниқлашда муҳимдир. Мақоладаушбу жараёнда энг фаол бўлганкак و[vāv], ل[lām] и م[mīm] ҳарфларинингсўздаги ўринлари ўрганилган, ушбу ҳарфларнингқайси ўринда асл ва қайси ўринда зиёда бўлиб келиши ёритилган. Зиёда бўлиб келганда қандай маъно англатиши борасидагификрлар ёзилган. Муаллиф ўз фикр-мулоҳазаларини асослаш учун илк ўрта асрларда яратилган ва кўпчиликка ҳаммагамаълумбўлган ишончли манбалардан файдаланган.
Ушбу мақолада араб тилидаги тасриф (сўз ясалиши) илмининг нозик ва мураккаб жиҳатларини қамраб олганҳодисалардан бири тадқиқ қилинган. Араб тилида сўз ясалиши ўзиги хос услуб – морфологик қолипасосида амалга оширилади. Бу морфологик қолип сўз ясалишининг асоси ҳисобланади ва у икки турли ҳарфлар бирикмасидан иборат бўлади. Араб тилидаги 28та ҳарф сўзҳосил қилишда “асл” ҳарф ёки “зиёда” ҳарф сифатида иштирок этади. Бундан ташқари, бир ҳарф икки турга мансуб бўлишиҳам мумкин. Сўз ҳосилқилишдаги мураккаблик зиёда ҳарфнинг аслҳарфбўлиб келишидир. Зиёдаҳарфнингасл ҳарф бўлиб келиш ўринларинибилиш сўзнинг асл ўзак ҳарфларини белгилашда, бу сўз қайси мофологик қолипдаэканлигини билишда, у қандаймаъноларни қамраб олганлигини аниқлашда муҳимдир. Мақоладаушбу жараёнда энг фаол бўлганкак و[vāv], ل[lām] и م[mīm] ҳарфларинингсўздаги ўринлари ўрганилган, ушбу ҳарфларнингқайси ўринда асл ва қайси ўринда зиёда бўлиб келиши ёритилган. Зиёда бўлиб келганда қандай маъно англатиши борасидагификрлар ёзилган. Муаллиф ўз фикр-мулоҳазаларини асослаш учун илк ўрта асрларда яратилган ва кўпчиликка ҳаммагамаълумбўлган ишончли манбалардан файдаланган.
В статье была исследована одна из сложных сторон науки тасрифа (словообразования) арабского языка. Словообразование в арабском языке осуществляется на основе морфологической модели, являющейся особым методом. Эта морфологическая модель, являясь основой словообразования, состоит из двухразных буквенных комбинаций. 28 букв в арабском языке участвуют в словообразовании в качестве коренных или некоренных букв. Одна и та же буква может относиться как к коренным, так и некоренным буквам, что усложняет анализ словообразования. Исследование таких закономерностей, где некоренная буква может быть коренной, считается важным для определения коренных букв в слове, выявления морфологической модели слова и понимания того, какие значения включает в себя эта морфологическая модель. В статье исследованароль в словообразовании каждой из самых активно участвующих в этом процессе букв, таких какو [vāv] , ل [lām] م и [mīm]. Произведено исследование участия этих букв в качестве коренных инекоренных в слове. Выражено мнение автора о значении этих букв при их участии в качестве вспомогательного элемента в слове. При подготовке статьи были использованы известные и надежные источники раннего средневековья.
The article discusses one of the most sensitive and complicated aspects of the tasrif (of word formation) in the Arabic language. This event is the starting point of the word in word formation. Creation of words in the Arabic language is made up in a specific method of morphology. This morphological method is the basis of word formation and consists of two different combinations of letters. The 28 letters in the Arabic language are used as the original or lowercase letters. It can also be one letter of both types. Complexity in making words is that additive letters comes as original. Knowing where additive letters come as original letter is essential concept in determining base letters of the word, to understand in which model of morphology, to understand which meanings cover this morphologic model. The article summarizes participation role of most actively used letters such as و («vāv»), ل(«lām»), م(«mīm»). These letters indicated in which way they are original and in which way they are additive. Thoughts about what meaning come when used additives. For the article has been used well-known and reliable sources of early medieval centuries.
№ | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
---|---|---|---|
1 | AKMALKHONOV A.. | Докторант (PhD) | Ўзбекистон халқаро ислом академияси |
№ | Havola nomi |
---|---|
1 | Al–Imamu abu Yaqub Yusuf ibn abu Bakr ibn Muhammad Sakkokiy tahqiq (research) Hamdi Muhammad Qobil. The key to knowledge, Cairo: DAR TAFVIQ, 2000, 828 p. |
2 | Usmon ibn Jinniy tahqiq (research) Milud ibn Abdurahmon. The Short Tasrif, Cairo: MAKTABAT ADAB, 2005, 24 p. |
3 | Ibn Qatton Saqfiy tahqiq (research) Ahmad Muhammad. Formation of Asma, Af’al, Masadir, Cairo: DAR KUTUB, 1999, 528 p. |
4 | Usmon ibn Jinniy. Secrets of Sina’at I’rob, Cairo: MATABI AKHRAM, 1994, 969 p. |
5 | Bahauddin Abdulloh ibn Aqil Aqiliy Hamadoniy Misriy ta’lif Muhammad Muhyiddin Abdulmajid. Sharh Ibn Aqil, Beirut: MAKTABA ASRIYYA, 1979, 686 p. |
6 | Abu Fadl Jamoliddin Muhammad ibn Mukrim ibn Manzur Ifriqiy Misriy. Lisan Arab, Beirut: DAR SADIR, 2000, 305 p. |
7 | Abu Abbos Muhammad ibn Yazid Mubarrad tahqiq (research) Muhammad Abdulxoliq. Kitab Muqtadab, Cairo: MATABI’ AHRAM, 1994, 417 p. |
8 | Ustaz Roji Asmar. Mu’jam Mufassal fi ilm Sarf, Beirut: DAR KUTUB ILMIYYA, 1997, 637 p. |