251

Maqolada zamonaviy o‘zbek nasrida rangning g‘oyaviy yo‘nalishni tashkillashdagi ahamiyati masalasi Shoyim Bo‘taevning “Qora tuman” hikoyasi misolida ko‘riladi. Tadqiqot davomida tarixiy-adabiy, genetik, qiyosiy-tarixiy, badiiy tahlil, tavsiflash usullaridan foydalaniladi. Hikoya syujetida to‘rt epizod o‘zaro qora rang vositasida bog‘lanadi. Muallif tomonidan “tanishtirilayotgan” qahramonning taqdiri tumanning rang ifodasi bilan bog‘lanishi orqali sodir bo‘lishi muqarrar fojiali taqdiridan darak beradi. Ta’kid orqali u tasavvurda yanada qat’iy o‘rinlasha boradi: birikmalarida qora rangning orttirma darajasi bilan birga takroriy, ta’kidiy qo‘llanishi leytmotiv sifatida keyingi fojiaviy manzaralardan darakchi bo‘lib keladi. Qora rangning ramziy – salbiy ifodasi psixologik dramatizmda aks eta boradi. Asarda qora rang nafaqat salbiy ifodada, balki ijobiy ramzni ham ifodalaydi. Shuningdek, qora rang timsolidagi ikki xil tushuncha qahramon ruhiyatidagi qarama-qarshiliklarga parallel ko‘chadi. Hikoyada rang yozuvchi g‘oyaviy mantig‘ini shakllantiruvchi muhim omil bo‘lib kelishi, bunda rangning ramziy ifodasi asardagi obraz va detallarni o‘z xususiyatiga xos ravishda badiiy makonda harakatlantirilishi aniqlanadi

  • Web Address
  • DOIhttps://doi.org/10.56292/SJFSU/vol28_iss3/a23
  • Date of creation in the UzSCI system03-10-2022
  • Read count234
  • Date of publication23-09-2022
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages122-126
Ўзбек

Maqolada zamonaviy o‘zbek nasrida rangning g‘oyaviy yo‘nalishni tashkillashdagi ahamiyati masalasi Shoyim Bo‘taevning “Qora tuman” hikoyasi misolida ko‘riladi. Tadqiqot davomida tarixiy-adabiy, genetik, qiyosiy-tarixiy, badiiy tahlil, tavsiflash usullaridan foydalaniladi. Hikoya syujetida to‘rt epizod o‘zaro qora rang vositasida bog‘lanadi. Muallif tomonidan “tanishtirilayotgan” qahramonning taqdiri tumanning rang ifodasi bilan bog‘lanishi orqali sodir bo‘lishi muqarrar fojiali taqdiridan darak beradi. Ta’kid orqali u tasavvurda yanada qat’iy o‘rinlasha boradi: birikmalarida qora rangning orttirma darajasi bilan birga takroriy, ta’kidiy qo‘llanishi leytmotiv sifatida keyingi fojiaviy manzaralardan darakchi bo‘lib keladi. Qora rangning ramziy – salbiy ifodasi psixologik dramatizmda aks eta boradi. Asarda qora rang nafaqat salbiy ifodada, balki ijobiy ramzni ham ifodalaydi. Shuningdek, qora rang timsolidagi ikki xil tushuncha qahramon ruhiyatidagi qarama-qarshiliklarga parallel ko‘chadi. Hikoyada rang yozuvchi g‘oyaviy mantig‘ini shakllantiruvchi muhim omil bo‘lib kelishi, bunda rangning ramziy ifodasi asardagi obraz va detallarni o‘z xususiyatiga xos ravishda badiiy makonda harakatlantirilishi aniqlanadi

Русский

В данной статье вопрос о значении цвета в организации идейной направленности в современной узбекской прозе рассматривается на примере повести Шоима Бутаева «Чёрный туман». В ходе исследования используются историко-литературный, генетический, сравнительно-исторический, художественный анализ, методы описания. В сюжете рассказа четыре эпизода связаны между собой посредством черного цвета. Тот факт, что судьба «представленного» автором героя произойдет через связь с цветовым выражением местности, свидетельствует о неизбежности трагической судьбы. Посредством акцентирования он прочнее закрепляется в воображении: многократное, подчеркнутое использование черного цвета в его сочетаниях, как лейтмотив, становится предзнаменованием дальнейших трагических сцен. Символически-негативное выражение черного цвета находит свое отражение в психологической драме. В произведении черный цвет является не только отрицательным выражением, но и положительным символом. Также два разных понятия в символе черного цвета движутся параллельно противоречиям в психике героя. В повести цвет является важным фактором, формирующим идейную логику писателя, в которой символическое выражение цвета по-своему перемещает образы и детали произведения в художественном пространстве.

English

In this article, the question of the meaning of color in the organization of the ideological orientation in modern Uzbek prose is considered on the example of Shoim Butaev's story "Black Fog".In the course of the research, historical-literary, genetic, comparative-historical, artistic analysis, description methods are used. In the plot of the story, four episodes are interconnected by means of black. The fact that the fate of the hero “represented” by the author will occur through a connection with the color expression of the area indicates the inevitability of a tragic fate. Through accentuation, it is more firmly fixed in the imagination: the repeated, emphasized use of black in its combinations, as a leitmotif, becomes an omen of further tragic scenes. The symbolic-negative expression of black is reflected in the psychological drama. In the work, black is not only a negative expression, but also a positive symbol. Also, two different concepts in the black symbol move parallel to the contradictions in the hero‘s psyche. In the story, color is an important factor that forms the ideological logic of the writer, in which the symbolic expression of color in its own way moves the images and details of the work in the artistic space.

Author name position Name of organisation
1 Abduraxmonov A.A. 1 Fergana State University
Name of reference
1 1. Гёте И.В.. К учению о цвете. Хроматика.//Очерк учения о цвете (отрывки). Чувственно-нравственное действие цветов.//Гете И.В. Об искусстве.–М.: 1975. // Goethe I.V. To the doctrine of color. Chromatics.//Essay on the doctrine of color (excerpts). Sensually-moral action of flowers.//Goethe I.V. On Art.–M.: 1975.
2 2. Суздальцева С.Н. Значение черного цвета в европейской эстетико-хроматической традиции. Дисс...канд. философских наук, – М.: 2010. // Suzdaltseva S.N. The meaning of black in the European aesthetic-chromatic tradition. Diss...cand. philosophical sciences, - M .: 2010.
3 3. Shoyim Bo‘taev. Qora tuman. Hikoya. ziyouz.uz/ozbek-nasri // Shoyim Botaev. Black fog. The story. ziyouz.uz/uzbek-nasri
Waiting