226

Til murakkab, poyoni yo‘q, cheksiz hodisadir. Uning atrofida olib borilayotgan ishlarning soni yanada ko‘paymoqda. O‘zbek tili  tarixidagi muammoli masalalar asta-sekin yechimini topmoqda, bu yo‘nalish bo‘yicha ko‘plab tadqiqotlar yaratildi. Tadqiqotning maqsadi okkazional birliklarning o‘rganilishi masalasini ochib berishdir. Maqolada qiyosiy,  komponent  tahlil  metodlaridan foydalalanilgan.
Maqolada okkazional birliklarning o‘zbek  tilshunosligida o‘rganilishi, bu sohada erishilgan yutuqlar, tadqiqini topmagan masalalar, ularning o‘ziga xos xususiyatlari, neologizmdan farqi, potensial so‘zlar va okkazionallarning o‘zaro qiyosi, ijodkorlarning o‘ziga xos yangi so‘z yaratish mahorati, okkazional birliklarning badiiy adabiyotga ta’siri  kabi masalalar aks etgan.
Okkazionalizmlar  har bir davrda har bir ijodkor tomonidan  o‘z  uslubidan kelib chiqqan holda yaratiladi  va  ular noodatiy, g‘ayritabiiyligi bilan o‘ziga xosdir. Okkazionalizmlar ijodkorning ma’lum maqsadi uchun yaratiladi va adabiyotlarda o‘ziga xos vazifani bajaradi. Okkazional birliklarga doir ko‘plab tadqiqotlaryaratildi va yaratilmoqda.

  • Web Address
  • DOI10.56292/SJFSU/vol28_iss4/a29
  • Date of creation in the UzSCI system 10-11-2022
  • Read count 209
  • Date of publication 08-11-2022
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages134-138
Ўзбек

Til murakkab, poyoni yo‘q, cheksiz hodisadir. Uning atrofida olib borilayotgan ishlarning soni yanada ko‘paymoqda. O‘zbek tili  tarixidagi muammoli masalalar asta-sekin yechimini topmoqda, bu yo‘nalish bo‘yicha ko‘plab tadqiqotlar yaratildi. Tadqiqotning maqsadi okkazional birliklarning o‘rganilishi masalasini ochib berishdir. Maqolada qiyosiy,  komponent  tahlil  metodlaridan foydalalanilgan.
Maqolada okkazional birliklarning o‘zbek  tilshunosligida o‘rganilishi, bu sohada erishilgan yutuqlar, tadqiqini topmagan masalalar, ularning o‘ziga xos xususiyatlari, neologizmdan farqi, potensial so‘zlar va okkazionallarning o‘zaro qiyosi, ijodkorlarning o‘ziga xos yangi so‘z yaratish mahorati, okkazional birliklarning badiiy adabiyotga ta’siri  kabi masalalar aks etgan.
Okkazionalizmlar  har bir davrda har bir ijodkor tomonidan  o‘z  uslubidan kelib chiqqan holda yaratiladi  va  ular noodatiy, g‘ayritabiiyligi bilan o‘ziga xosdir. Okkazionalizmlar ijodkorning ma’lum maqsadi uchun yaratiladi va adabiyotlarda o‘ziga xos vazifani bajaradi. Okkazional birliklarga doir ko‘plab tadqiqotlaryaratildi va yaratilmoqda.

English

Language is a complex, bottomless, infinite phenomenon. The number of works being carried out around it, is increasing. Problematic issues in the history of the Uzbek language are gradually being solved, many studies have been created in this direction. The purpose of the research is to reveal the issue of the study of occasional units. Comparative, component analysis methods are used in the article.
In this article it is reflected the study of occasional units in Uzbek linguistics, achievements based on them, issues that have not been researched, their characteristics, differences from neologisms, and the ability of creators to create new words.
Occasionalisms are created by each artist in each period based on his own style, and they are unique in their unusualness and abnormality. Occasionalisms are created for a certain purpose of the creator and perform a specific task in literature. Researches on occasional units have been created and carried out continuously.

Русский

Язык сложное, бездонное, бесконечное явление. Количество работ, проводимых вокруг него, увеличивается. Проблемные вопросы истории ўзбекского языка постепенно решаются, в этом направлении создано множество исследований. Цель исследования –раскрыть проблему изучения окказиональных единиц.
В статье использованы методы сравнительного, компонентного анализа.
В статье рассматриваются вопросы изучения окказиональных единиц в ўзбекском языкознании, достижения на их основе,  неизученные вопросы, их особенности, отличия от неологизмов, а также умения создавать новые слова специфичные для художников слова.
Окказионализмы создаются каждым творцом в каждый период на основе собственного стиля, и они уникальны своей необычностью и неестественностью. Окказионализмы создаются для определенной цели творца и выполняют определенную задачу в литературе. Создано и создается множество исследований по окказиональным единицам.

Author name position Name of organisation
1 Qurbonova M.A. 1 Fergana State University
Name of reference
1 1. Ўзбек тилининг изоҳли луғати. – Т., 2005. (An explanatory dictionary of the Uzbek language. – Т., 2005.)
2 2. Ҳожиев.A Тилшунослик терминларининг изоҳли луғати. – Т., 1985. (Hojiev.A Explanatory dictionary of linguistic terms. – Т., 1985.)
3 3. Фельдман Н.И. Окказиональные слова и лексикография // Вопросы языкознания. ─ 1957. ─ № 4. (Feldman N.I. Occasional words and lexicography // Questions of linguistics. ─ 1957. ─ № 4.)
4 4. Ханпира Эр. Окказиональное словообразование В.В. Маяковского (отыменные глаголы и причастия): Автореф. дис. .. канд. филол. наук. – М., 1956.( Khanpira Er. Occasional word formation of V.V. Mayakovsky (nominative verbs and participles): Abstract of the thesis. .. Candidate of Philology. – М., 1956.)
5 5. Мўминов С. Окказионал нутқий номинацияда мотивациянинг роли: Филол. фанлари номзоди ....дис. ─Т., 1990.( Mominov S. The role of motivation in occasional speech nomination: Candidate of Philological Sciences . ─Т., 1990.)
6 6. Маматов А.Э. Ҳозирги замон ўзбек адабий тилида лексик ва фразеологик норма муаммолари: Филол. фанлари д-ри ... дис.─ Т., 1991. (Mamatov A.E. Problems of lexical and phraseological norms in modern Uzbek literary language: Philol. Doctor of Sciences . ─ Т., 1991.)
7 7. Тошалиева С. Ўзбек тилида окказионал сўз ясалиши: Филол. фанлари номзоди ... дис. –Т.,1998. (Toshalieva S. Occasional word formation in the Uzbek language: Candidate of Philological Sciences. –Т.,1998.)
8 8. Тошалиева С.И. Маромсиз ясамалар ҳакида // Ўзбек тили ва адабиёти. – 1993. - №3. (Toshalieva S.I. About immoral creations // Uzbek language and literature. – 1993. - №3.)
9 9. Тўхтасинова O. Ўзбек тилида лексик окказионализмлар ва уларнинг бадиий-эстетик хусусиятлари: Филол. фанлари номзоди ... дис. –Т.,2007. (Tokhtasinova O. Lexical occasionalisms in the Uzbek language and their artistic and aesthetic features: Candidate of Philological Sciences. –Т.,2007.)
10 10. Абдупаттоев М. Ўзбек тилининг поэтик синтаксиси: Филол. фанлари д-ри … дис.автореф. – Фар. 2021.( Abdupattoev M. Poetic syntax of the Uzbek language: Dissertation of the doctor of philological sciences. – Fergana 2021.)
11 11. Умурқулов.Б Поэтик нутқ лексикаси – Т., Фан, 1990. (Umurkulov.B Poetic speech lexicon - T., Science, 1990. )
12 12. Фитрат Танланган асарлар. – Т., 2000.( Fitrat - Selected works. – Т., 2000.)
13 13. Юлдашев Ж.У Усмон Носир ижодида аффиксация усулида ҳосил қилинган окказионал ясалмаларининг лингвопоэтик хусусиятлари//Хоразм Маъмун Академияси ахборотномаси. – 2020, № 9.( Yuldashev J.U.: The linguopoetic features of occasional formations formed by the affixation method in Usman Nasir's works // Bulletin of the Khorezm Ma'mun Academy. – 2020, № 9.)
14 14. Розиқова Г. Oкказионал лисoний бирликлар ҳақида // Тил ва адабиёт таьлими // – 2014. № 6.( Rozikova G. About occasional linguistic units // Language and literature education // – 2014. № 6.)
15 15. Jamolxonov H. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. – T.: 2005.( Jamolkhanov H: Modern Uzbek literary language. – T.: 2005.)
16 16. Mиртожиев M. Ўзбек тилида полисемия. – T.: Фан,1984.( Mirtojiev M: Polysemy in the Uzbek language. – T.: Science, 1984.)
17 17. Маматов Э.А. Ўзбек тили фразеологияси – Т., 2019.( Mamatov E.A.: Phraseology of the Uzbek language – Т., 2019.)
Waiting