51

Узбекистан қишлоқ хўжалигида 1960-1980-йилларда хлорорганик пестицидлар кенг миқёсда қўлланилган. Бу пестицидлар ва улар метаболитларининг қолдиқлари атроф муҳитда (атмосфера ҳавосида, сувда, тупроқда) юқори миқдорларда аниқланган. Мақолада Ўзбекистон дарёлари сувининг сўнгги 30 йилда (1990-2019 йй.) тургун хлорорганик пестицидлар билан ифлосланганлиги урганилган. Дарёлар сувида сунгги 20 йилда ДДТ ва унинг метаболитлари учрамаётганлиги аник,ланган. Дарёлар сувида 1990-йиллар бошларида рухсат этилган концентрацияга нисбатан юқори миқдорда кузатилган ГХЦГ изомерлари (гексахлоран ва линдан) сунгги йилларда кам аник, ланмоқда.

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 06-03-2024
  • Read count 51
  • Date of publication 19-03-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages103-108
Русский

В 1960-1980-х годах в сельском хозяйстве Узбекистана широко применялись различные хлорорганические пестициды. Остаточные количества этих пестицидов и их метаболитов в больших количествах обнаруживались в окружающей среде (в атмосферном воздухе, воде, почве). В статье изучено загрязнение воды рек Узбекистана стойкими хлорорганическими пестицидами за последние 30 лет (1990-2019 гг.). Выявлено, что за последние 20 лет ДДТ и его метаболиты в воде рек не обнаруживаются. Изомеры ГХЦГ (гексахлоран и линдан), часто обнаруживаемые в начале 1990-х годов в концентрациях, превышающих ПДК, в последние годы редко обнаруживаются в воде рек. 

Ўзбек

Узбекистан қишлоқ хўжалигида 1960-1980-йилларда хлорорганик пестицидлар кенг миқёсда қўлланилган. Бу пестицидлар ва улар метаболитларининг қолдиқлари атроф муҳитда (атмосфера ҳавосида, сувда, тупроқда) юқори миқдорларда аниқланган. Мақолада Ўзбекистон дарёлари сувининг сўнгги 30 йилда (1990-2019 йй.) тургун хлорорганик пестицидлар билан ифлосланганлиги урганилган. Дарёлар сувида сунгги 20 йилда ДДТ ва унинг метаболитлари учрамаётганлиги аник,ланган. Дарёлар сувида 1990-йиллар бошларида рухсат этилган концентрацияга нисбатан юқори миқдорда кузатилган ГХЦГ изомерлари (гексахлоран ва линдан) сунгги йилларда кам аник, ланмоқда.

English

ln 1960s-1980s, various organochlorine pesticides were widely used in agriculture in Uzbekistan. Residual amounts of these pesticides and their metabolites were found in large quantities in the environment (in atmospheric air, water, soil). In the article water pollution ofUzbekistan's rivers with persistent organochlorine pesticides over the past 30 years (1990-2019) has Ьееп studied. lt was revealed that over the past 20 years, DDT and its metabolites are not found in river water. НСН isomers (hexachlorane and lindane), often found in the early 1990s at concentrations higher than МАС, have rarely Ьееп found in river water in recent years. 

Name of reference
1 Беспамятнов Г.П., Кротов Ю. А. ПДК химических веществ в окружающей среде. - М.: Химия, 1985. -550 с.
2 Ежегодники качества поверхностных вод на территории деятельности Узгидромета за 1990-2019 гг. Ташкент: Узгидромет.
3 Лунев МИ Пестициды и охрана агрофитоценозов.- М.: Колос, 1992. -269 с.
4 Охрана окружающей природной среды и использование природных ресурсов Республики Узбекистан. Доклад. - Ташкент: Укитувчи, 1993. - 90 с.
5 РД 52.24.66-88. Методические указания по определению содержания галогенорганических пестицидов и их метаболитов в поверхностных водах. Ростов-на-Дону, 1988. - 40 с.
6 Стокгольмская конвенция о стойких органических загрязнителях. Женева: ЮНЕП, 2001. -53 с.
7 Waddel Т.Е., Bower В.Т. // J. Soil Water Conserv. 1988. V. 43. No.3. - Р. 241.
Waiting