34

Мақолада Самарқанд шаҳрида қайд этилган иссиқлик ҳиссиёти шароитлари билан ҳаво ҳарорати ва намлиги орасидаги боғланишларни объектив меъёрлаштириш усули асосида баҳолаш натижалари ҳавола қилинди. Таҳлилларнинг кўрсатишича, йилнинг ўтиш мавсумларида иссиқлик ҳиссиёти шароитларининг ўзгаришида ҳаво ҳарорати ўзгаришларининг қўшган ҳиссаси 75,0% дан пасаймайди. Декабрь, январь ва май ойларида ҳаво ҳароратининг ҳиссаси 50,0% ва ундан ортиқни ташкил этади. Июлда иссиқлик ҳиссиёти шароитларининг ўзгаришида ҳаво намлигининг аҳамияти ошиб, ҳаво ҳароратининг қўшган ҳиссаси 50,0% дан кичик қийматларни ташкил этиши аниқланди. Ҳисоблаш натижалари аниқланган боғланишлар 0,688-0,993 оралиғидаги юқори корреляция коэффициентларига эга эканлигини кўрсатди. 

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 18-04-2024
  • Read count 34
  • Date of publication 29-12-2021
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages44-51
Ўзбек

Мақолада Самарқанд шаҳрида қайд этилган иссиқлик ҳиссиёти шароитлари билан ҳаво ҳарорати ва намлиги орасидаги боғланишларни объектив меъёрлаштириш усули асосида баҳолаш натижалари ҳавола қилинди. Таҳлилларнинг кўрсатишича, йилнинг ўтиш мавсумларида иссиқлик ҳиссиёти шароитларининг ўзгаришида ҳаво ҳарорати ўзгаришларининг қўшган ҳиссаси 75,0% дан пасаймайди. Декабрь, январь ва май ойларида ҳаво ҳароратининг ҳиссаси 50,0% ва ундан ортиқни ташкил этади. Июлда иссиқлик ҳиссиёти шароитларининг ўзгаришида ҳаво намлигининг аҳамияти ошиб, ҳаво ҳароратининг қўшган ҳиссаси 50,0% дан кичик қийматларни ташкил этиши аниқланди. Ҳисоблаш натижалари аниқланган боғланишлар 0,688-0,993 оралиғидаги юқори корреляция коэффициентларига эга эканлигини кўрсатди. 

Русский

В статье представлены результаты оценки связи условий теплового ощущения с температурой и влажностью воздуха в Самарканде на основе метода объективного нормирования. Анализ показал, что вклад изменения температуры воздуха в изменение тепловых ощущений в переходные сезоны года не опускается ниже 75,0%.    В декабре, январе и мае вклад температуры воздуха составляет 50,0% и более. Выявлено, что в июле роль влажности воздуха в изменении условий теплового ощущения возрастает, и, вклад температуры воздуха составляет менее 50,0%. Результаты расчетов показали, что выявленные связи имеют высокие коэффициенты корреляции в диапазоне 0,688-0,993. 

English

The article presents the results of assessing the relationship between the conditions of thermal sensation and air temperature and humidity in Samarkand based on the objective normalization method. The analysis showed that the contribution of air temperature change to the change in thermal sensations in the transitional seasons of the year does not fall below 75.0%. In December, January and May, the contribution of air temperature is 50.0% or more. It was revealed that in July the role of air humidity in changing the conditions of thermal sensation increases, and the contribution of air temperature is less than 50.0%. The calculation results showed that the identified relationships have high correlation coefficients in the range of 0.688-0.993. 

Name of reference
1 Алексеев Г.А. Объективные методы выравнивания и нормализации корреляционных связей. – Л.: Гидрометеоиздат, 1971. – 363 с.
2 Бобровицкая Н.Н. Зависимость среднего многолетнего стока взвешенных наносов рек ЕТС от физико-географических факторов // Тр. ГГИ. – 1972. – Вып. 191. – С. 68-84.
3 Зияев Р.Р. Зарафшон ҳавзаси дарёлари сув режими фазаларининг иқлим ўзгариши шароитидаги силжишлари. Геогр. фан. бўй. фалс. докт. (PhD) ... диссертацияси. – Тошкент, 2021. – 154 б.
4 Рахмонов К.Р. Ўзбекистон тоғ дарёлари муаллақ оқизиқлари ва улар ҳавзаларидан тупроқ-грунтлар ювилиши жадаллигини баҳолаш. Геогр. фан. бўй. фалс. докт. (PhD) ... дисс. автореферати. – Тошкент, 2018. – 46 б.
5 Турғунов Д.М. Ўрта Осиё тоғ дарёларида кам сувли йиллар ва уларни шакллантирувчи иқлимий шароитлар. Геогр. фан. бўй. фалс. докт. (PhD) ... дисс. автореферати. – Тошкент, 2019. – 45 б.
6 Хайдаров С.А. Зарафшон ҳавзаси дарёлари сув ресурсларининг шаклланишига иқлимий омилларнинг таъсирини баҳолаш. Геогр. фан. бўй. фалс. докт. (PhD) ... дисс. автореферати. – Тошкент, 2018. – 45 б.
7 Хикматов Ф.Х. Водная эрозия и сток взвешенных наносов горных рек Средней Азии. – Ташкент: «Fan va texnologiya», 2011. – 248 с.
8 Холматжанов Б.М., Петров Ю.В., Абдикулов Ф.И., Абдикулова М.Р., Сайпиддинов ЗФ., Махмудов М.М., Халматжанов Ф.М. Условия теплового комфорта города Ташкент // Илм-фан ва инновацион ривожланиш. №2. 2020. – Б. 74-82.
9 Ҳикматов Ф.Ҳ., Айтбоев Д.П. Гидрометеорологияда статистик усуллар. – Тошкент: Университет, 2007. – 88 б.
10 Kholmatjanov B.M., Petrov Yu.V., Abdikulov F.I., Abdikulova M.R., Saypiddinov Z.F., Makhmudov M.M., Khalmatjanov F.M., Safarov F.B. Bioclimatic Resources and their Consideration for Tourism Development in Selected Destinations of Uzbekistan // Indonesian Journal of Law and Economics Review. 9 (2020): November. DOI: https://doi.org/10.21070/ijler.2020.V7.481
11 Petrov Yu.V., Abdullaev A.K. On the problem of air dryness estimation // Russian Meteorology and Hydrology, Vol. 35, Issue 10. 2010. – PP. 715-719.
12 Xolmatjanov B.M., Petrov Yu.V., Аbdiqulov F.I. Sаmаrqаnd shаhrining iqlimiy vа biometeorologik shаroitlаri // SamDU ilmiy axborotnomasi. 3-son (127), 2021. – B. 124-134.
Waiting