20

Мақолада Тошкент вилоятининг 14 та ҳамда тадқиқот объектига яқин бўлган 4 та метеорология станцияларида маҳаллий вақт бўйича соат 14.00 да қайд этилган  10 йиллик (2011-2020 йиллар) метеорологик кузатиш маълумотлари таҳлил этилди. Йилнинг совуқ даври (октябрь-март) учун ҳаво қурғоқчилигининг термогигрометрик коэффициенти асосида ҳисобланган иссиқлик ҳиссиёти шароитларига шамол тезлиги таъсирини ҳисобга олган ҳолда кўп йиллик ўртача биоиқлимий шароитларнинг вақт бўйича ўзгариш хусусиятлари аниқланди. Тадқиқот объектининг турли баландлик минтақларида биоқлимий шароитлар декадалик тақсимотининг ГАТ карталари ArgGIS 10.8 дастури муҳитида IDW интерполяциялаш усули ёрдамида яратилди. 

  • Web Address
  • DOI
  • Date of creation in the UzSCI system 30-05-2024
  • Read count 20
  • Date of publication 28-12-2022
  • Main LanguageO'zbek
  • Pages29-38
Ўзбек

Мақолада Тошкент вилоятининг 14 та ҳамда тадқиқот объектига яқин бўлган 4 та метеорология станцияларида маҳаллий вақт бўйича соат 14.00 да қайд этилган  10 йиллик (2011-2020 йиллар) метеорологик кузатиш маълумотлари таҳлил этилди. Йилнинг совуқ даври (октябрь-март) учун ҳаво қурғоқчилигининг термогигрометрик коэффициенти асосида ҳисобланган иссиқлик ҳиссиёти шароитларига шамол тезлиги таъсирини ҳисобга олган ҳолда кўп йиллик ўртача биоиқлимий шароитларнинг вақт бўйича ўзгариш хусусиятлари аниқланди. Тадқиқот объектининг турли баландлик минтақларида биоқлимий шароитлар декадалик тақсимотининг ГАТ карталари ArgGIS 10.8 дастури муҳитида IDW интерполяциялаш усули ёрдамида яратилди. 

Русский

В статье проанализированы данные 10-летних (2011-2020 гг.) метеорологических наблюдений в срок 14.00 по местному времени на 14 метеорологических станциях Ташкентской области и 4 метеорологических станциях, расположенных вблизи объекта исследования. Выявлены особенности временного изменения средних многолетних биоклиматических условий для холодного периода года (октябрь-март) с учетом влияния скорости ветра на условия теплоощущения, рассчитанные на основе термогигрометрического коэффициента сухости воздуха. Созданы ГИС карты декадного распределения биоклиматических условий в различных высотных зонах объекта исследования с использованием метода интерполяции IDW в программной среде ArgGIS 10.8. 

English

 The article analyzes the data of 10-year (2011-2020) meteorological observations at 14.00 local time at 14 meteorological stations of the Tashkent region and 4 meteorological stations located near the object of study. Based on the calculation of the thermohygrometric coefficient of air dryness, the features of the temporal change in the average long-term bioclimatic conditions for the cold period of the year (October-March) are revealed, taking into account the influence of wind speed on the conditions of heat sensation. GIS maps of the ten-day distribution of bioclimatic conditions in different altitudinal zones of the object of study were created using the IDW interpolation method in the ArgGIS 10.8 software environment. 

Name of reference
1 Абдулахатов Э.И., Халматжанов Ф.М. Оҳангарон дарё ҳавзаси ландшафтларининг иқлимий характеристикаси ҳамда табиий ва рекреацион салоҳияти / Иқлим ўзгариши шароитида гидрометеорологик тадқиқотлар. Халқаро илмий-амалий конференция материаллари тўплами. ЎзМУ. – Тошкент: 2022. – Б. 31-36.
2 Абдулаҳатов Э.И., Халматжанов Ф.М. Инсон организми иссиқлик ҳиссиётига шамолнинг таъсирини баҳолаш / Географик тадқиқотлар: “Инновацион ғоялар ва ривожланиш истиқболлари” мавзусидаги II Халқаро илмий-амалий конференция тўплами. ЎзМУ. – Тошкент: 2022. – Б. 555-558.
3 Абдулахатов Э.И., Халматжанов Ф.М., Ярашев Д.У. Тошкент вилоятининг иқлимий тавсифи / Фундаментал ва амалий географик тадқиқотларда инновациялар. Республика илмий-амалий конференцияси. 2022 йил 14-15 октябрь. ЎзМУ. – Тошкент: 2022. – Б. 224-227.
4 Абдиқулов Ф.И. Самарқанд вилояти биоиқлимий шароитлари ва улардан туризмни ривожлантиришда фойдаланиш имкониятлари. Геогр. фан. бўй. фалс. докт. (PhD) дисс. автореф. – Тошкент, 2022. – 44 б.
5 Айзенштат Б.А. Рекомендации по описанию климата большего города – Л.: Гидрометеоиздат, 1978. – 109 с.
6 Айзенштат Б.А. Лукина Л.П. Биоклимат и микроклимат Ташкента – Л.: Гидрометеоиздат, 1982. – 128 с.
7 Андреев С.С. Интегральная оценка климатической комфортности на примере территории Южного федерального округа России. – С-Пб.: Изд. РГГМУ, 2011. – 304 с.
8 Арнольди И.А. Акклиматизация человека на Севере и Юге. – М.: Медгиз, 1962. – 71 с.
9 Заитов Ш.Ш., Абдулахатов Э.И., Ярашев Д.У. Ўзбекистоннинг шимоли-шарқий дарё ҳавзаларида 2010-2019 йилларда кузатилган қурғоқчилик хавфини баҳолаш // Гидрометеорология ва атроф-муҳит мониторинги, 2021. №4. – С. 30-43.
10 Петров Ю.В., Абдуллаев А.К. К вопросу оценки сухости воздуха // Метеорология и гидрология. – М.: НИЦ «Планета», 2010. – № 10, – С. 90-95.
11 Попов А.М. Расчетные профили метеорологических характеристик в планетарном пограничном слое атмосферы. – Л.: ЛГМИ, 1975. – 98 с. м
12 Холматжанов Б.М., Петров Ю.В., Абдикулов Ф.И., Абдикулова М.Р., Сайпиддинов З.Ф., Махмудов М.М., Халматжанов Ф.М. Условия теплового комфорта города Ташкент / Илм-фан ва инновацион ривожланиш, 2020. №2. – Б. 74-82.
13 Холматжанов Б.М., Петров Ю.В., Абдикулов Ф.И. Имом ал-Бухорий мажмуаси ҳудудининг биоиқлимий шароитлари // Гидрометеорология ва атроф-муҳит мониторинги, 2021. №2. – Б. 19-31.
14 Холматжанов Б.М., Бегматов С.У. Бухоро шаҳрининг биоиқлимий шароитлари // Гидрометеорология ва атроф-муҳит мониторинги, 2022. №2. – Б. 21-32.
15 Blazejczyk K., Epstein Y., Jendritzky G., Staiger H., Tinz B. Comparison of UTCI to selected thermal indices // International Journal of Biometeorology, 2012. Vol.56, No.3. – PP. 515-535.
16 Brake R., Bates G. A valid method for comparing rational and empirical heat stress indices // The Annals of Occupational Hygiene, 2002.Vol.46, No.2. – PP. 165-174.
17 De Freitas C.R., Scott D., McBoyle G. A second generation climate index for tourism (CIT): specification and verification // International Journal of Biometeorology, 2008. Vol.52, No.5. – PP. 399-407.
18 Houghton F.C., Yaglo C.P. Determining equal comfort lines // Journal of the American Society of Heating and Ventilating Engineers, 1923.Vol.29. – PP. 165-176.
19 Ho’ppe P.R. The physiological equivalent temperature – a universal index for the biometeorological assessment of the thermal environment // International Journal of Biometeorology, 1999. Vol.39. – PP.71-75.
20 Kholmatjanov B.M., Petrov Yu.V., Abdikulov F.I., Abdikulova M.R., Saypiddinov Z.F., Makhmudov M.M., Khalmatjanov F.M., Safarov F.B. Bioclimatic Resources and Their Consideration for Tourism Development in Selected Destinations of Uzbekistan // Indonesian Journal of Law and Economics Review (IJLER). 7 (0). doi: 10.21070/ijler.2020.V7.481.
21 Lo C.P., Yeung A.K.W. Concepts and Techniques of Geographic Information Systems Prentice Hall, New Jersey. 2007. – 532 р.
22 Matallah M.E., Alkama D., Ahriz A., Attia S. Assessment of the Outdoor Thermal Comfort in Oases Settlements // Atmosphere, 2020. 11(2):185 – РР. 1-17. doi.org/10.3390/atmos11020185.
23 Matzarakis A. Transfer of climate data for tourism applications – The Climate-Tourism/Transfer-Information-Scheme // Sustain. Environ. Res., 2014.24(4). – PP. 273-280.
24 Mieczkowski Z. The tourism climatic index: a method of evaluating world climates for tourism // The Canadian Geographer/ Le G’eographe Canadien, 1985. Vol.29, No.3, – PP. 220-233.
25 Sharif Sh.H., Oguz H. Assesment of bioclimatic comfort zones using the Rayman model: A case study of Sulaimani – Iraq // Turkish Journal of Forest Science, 2020. 4(2). – PP. 408-423.
26 Terjung W.H. Physiolog climates of the conterminous United States: a bioclimatic classification based on man// Annals of the Association of American Geographers, 1966. Vol.56, No.1. – PP.141-179.
27 Thom E.C. A New Concept for Cooling Degree Days // Weather Bureau, Silver Spring, MA, USA. 1957.
28 Yan Y.C., Yue S.P., Liu X.H., Wang D.D., Chen H. Advances in assessment of bioclimatic comfort conditions at home and abroad // Advances in Earth Science, 2013. Vol.28, No.10. – PP. 1119-1125.
29 Электрон манбалар: https://lex.uz/ru/docs/4673605 https://lex.uz/docs/4971096
Waiting