175

Ушбу мақолада Ўзбекистон банкларининг монопол кучини баҳолашда Лернер индексидан фойдаланилди. Лернер индекси жами харажатларнинг транслог функцияси асосида маржинал харажатлар ҳисобланган ҳолда баҳоланди. Таҳлил учун 1999–2018 йилларда Ўзбекистонда фаолият юритган банклар танлаб олинди. Таҳлил йиллар кесимида ҳамда банкларнинг мулкчилик шаклига кўра амалга оширилди. Вақт ўтган сари банкларнинг монопол кучи камайганлиги эмпирик исботланди. Мулкчилик шаклига кўра банклар давлат банклари, акциядорлик тижорат банклари, хусусий банклар ҳамда хорижий банкларга ажратилган ҳолда таҳлил қилинди. Таҳлил натижаларига кўра, давлат банклари кўпроқ монопол кучга эга бўлган бўлса, хусусий банкларнинг монопол кучи эса энг паст даражада эканлиги аниқланди. Давлат билвосита эгалик қилувчи банкларнинг ҳам монопол кучи вақт ўтиши билан пасайган. Хорижий банкларнинг ўртача Лернер индекси ҳам вақт ўтиши билан тушган. Аммо бошқа мулкчилик шаклига эга банкларга қараганда хорижий банкларнинг монопол мавқеи ошган.

  • O'qishlar soni175
  • Nashr sanasi29-05-2020
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar16-23
Ўзбек

Ушбу мақолада Ўзбекистон банкларининг монопол кучини баҳолашда Лернер индексидан фойдаланилди. Лернер индекси жами харажатларнинг транслог функцияси асосида маржинал харажатлар ҳисобланган ҳолда баҳоланди. Таҳлил учун 1999–2018 йилларда Ўзбекистонда фаолият юритган банклар танлаб олинди. Таҳлил йиллар кесимида ҳамда банкларнинг мулкчилик шаклига кўра амалга оширилди. Вақт ўтган сари банкларнинг монопол кучи камайганлиги эмпирик исботланди. Мулкчилик шаклига кўра банклар давлат банклари, акциядорлик тижорат банклари, хусусий банклар ҳамда хорижий банкларга ажратилган ҳолда таҳлил қилинди. Таҳлил натижаларига кўра, давлат банклари кўпроқ монопол кучга эга бўлган бўлса, хусусий банкларнинг монопол кучи эса энг паст даражада эканлиги аниқланди. Давлат билвосита эгалик қилувчи банкларнинг ҳам монопол кучи вақт ўтиши билан пасайган. Хорижий банкларнинг ўртача Лернер индекси ҳам вақт ўтиши билан тушган. Аммо бошқа мулкчилик шаклига эга банкларга қараганда хорижий банкларнинг монопол мавқеи ошган.

Русский

В статье для оценки монопольного влияния узбекских банков используется индекс Лернера. Этот индекс рассчитывался как предельные издержки на основе функции транслога общих затрат. Для анализа были отобраны банки, действовавшие в Узбекистане в 1999-2018 годы. Анализ проводился по годам и формам собственности банков. Было эмпирически доказано, что монопольная власть банков с течением времени уменьшилась. По форме собственности анализировались банки: государственные, акционерные коммерческие, частные и иностранные. В результате выяснилось, что государственные банки обладают большей монопольной властью, частные банки – в меньшей степени. Монопольная власть банков, косвенно государственных, со временем уменьшилась. Средний индекс Лернера иностранных банков также снизился с течением времени. Однако монопольное положение иностранных банков возросло по сравнению с банками других форм собственности.

English

In this article, the Lerner index was used to assess the monopoly power of Uzbek banks. The Lerner index was estimated by calculating marginal costs based on the translog function of total costs. Banks operating in Uzbekistan in 1999-2018 were selected for the analysis. The analysis was conducted over the years based on the form of ownership of banks. It has been empirically proven that the monopoly power of banks has decreased over time. According to the form of ownership, banks were analyzed by state banks, joint-stock commercial banks, private banks and foreign banks. The analysis showed that the state-owned banks had more monopoly power, while the private banks to a limited extent. The monopoly power of indirectly state-owned banks declined over time, as well as the average Lerner index of foreign banks has also declined. However, the monopoly position of foreign banks has increased compared to banks with other forms of ownership.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Xannayev S.Q. «Investitsiyalar» kafedrasi katta o‘qituvchisi O‘zbekiston Respublikasi Bank-moliya akademiyasi
Havola nomi
1 Panzar J.C., Rosse J.N. Testing for «monopoly» equilibrium //J. Ind. Econ. – 1987. – Pp. 443-456.
2 Panzar J.C., Rosse J.N. Structure, conduct, and comparative statistics // Bell Telephone Laboratories. – 1982.
3 Lerner A.P. Economic theory and socialist economy // Rev. Econ. Stud. –1934. – Vol. 2. – No. 1. – Pp. 51-61.
4 Chamberlin E.H. Measuring the degree of monopoly and competition in Monopoly and competition and their regulation // Springer. – 1954. – Pp. 255-267.
5 Leon F. Measuring Competition in Banking: A Critical Review of Methods // CERDI Work. Pap. – 2014.
6 Kasman A., Carvallo O. Financial stability, competition and efficiency in Latin American and Caribbean banking // J. Appl. Econ. – 2014.
7 Kasman S., Kasman A. Bank competition, concentration and financial stability in the Turkish banking industry // Econ. Syst. – 2015.
8 Diallo B. Bank competition and crises revisited: New results // Econ. Lett. – 2015.
9 Leon F. Does bank competition alleviate credit constraints in developing countries // J. Bank. Financ. – 2015.
10 Love I., Martínez Pería M.S. How bank competition affects firms’ access to finance // World Bank Econ. Rev. – 2015.
11 Tan Y., Floros C. Risk, competition and efficiency in banking: Evidence from China // Glob. Financ. J. – 2018. – Vol. 35.
12 Arrawatia R., Misra A., Dawar V., Maitra D. Bank Competition in India: Some New Evidence Using Risk-Adjusted Lerner Index Approach // Risks. – 2019. – Vol. 7. – No. 2. – Pp. 44.
13 Horvath R., Seidler J., Weill L. How bank competition influences liquidity creation // Econ. Model. –2016. – Vol. 52. – Pp. 155-161.
14 Huang T.-H., Liu N.-H., Kumbhakar S.C. Joint estimation of the Lerner index and cost efficiency using copula methods Empir // Econ. –2018. – Vol. 54, – No. 2. – Pp. 799-822.
15 Liu T.H.N. Joint estimation of the Lerner index and cost efficiency // Empir. Econ. – 2017. – No. 64.
16 Spierdijka L., Zaourasa M. Measuring banks market power in the presence of economies of scale: A scale-corrected Lerner index // J. Bank. Financ. – 2018. – Vol. 87. – Pp. 40-48.
17 Coccorese P. Estimating the Lerner index for the banking industry: a stochastic frontier approach // Appl. Financ. Econ. – 2014. – Vol. 24. – No. 2. – Pp. 73-88.
18 Berg S.A., Kim M. Oligopolistic interdependence and the structure of production in banking: an empirical evaluation // J. Money, Credit Bank. –1994. – Vol. 26. – No. 2. – Pp. 309-322.
19 Berger A.N., Klapper L.F., Turk-Ariss R. Bank competition and financial stability in Handbook of Competition in Banking and Finance // Edward Elgar Publishing. – 2017.
20 Fernandez de Guevara J., Maudos J., Perez F. Market Power in European Banking Sectors // J. Financ. Serv. Res. – 2005. – Vol. 27. – No. 2.
21 Shaffer S. A test of competition in Canadian banking // J. Money, Credit Bank. – 1993. – Vol. 25. – No. 1. – Pp. 49-61.
Kutilmoqda