312

Тузли стресс ўсимлик тўқималарида кислороднинг фаол шакллари ҳосил бўлишини кучайтириб, ҳужайра макромолекулалари структурасини шикастлайди ва жиддий метаболик ўзгаришларга сабаб бўлади. Ғўзанинг тузлар таъсирига мослашувида табиий асосли ДАГ-1 ва ДАГ-2 препаратлари самарали бўлиши мумкин. Чигитларига ДАГ-1 ва ДАГ-2 препаратлари билан ишлов берилиб, NaCl нинг турли концентрацияларидаги (100 мМ, 200 мМ, 300 мМ) эритмаларида ўстирилган етти кунлик ғўза ниҳолларида про-/антиоксидант тизими фаоллиги ўрганилди. Муҳим антиоксидант фермент – суперокиддисмутаза фаоллиги табиий асосли ДАГ-1 ва ДАГ препаратлари билан ишловланган ғўза навларида юқори бўлиб, туз таъсирига чидамли бўлиши, уларда липидларнинг пероксидли оксидланишининг охирги маҳсулоти – малондиальдегиди миқдорининг камайиши ҳамда осмопротекторлик хусусиятига эга бўлган эркин пролин аминокислотасининг тўпланиши аниқланди.

  • O'qishlar soni312
  • Nashr sanasi29-05-2020
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar52-59
Ўзбек

Тузли стресс ўсимлик тўқималарида кислороднинг фаол шакллари ҳосил бўлишини кучайтириб, ҳужайра макромолекулалари структурасини шикастлайди ва жиддий метаболик ўзгаришларга сабаб бўлади. Ғўзанинг тузлар таъсирига мослашувида табиий асосли ДАГ-1 ва ДАГ-2 препаратлари самарали бўлиши мумкин. Чигитларига ДАГ-1 ва ДАГ-2 препаратлари билан ишлов берилиб, NaCl нинг турли концентрацияларидаги (100 мМ, 200 мМ, 300 мМ) эритмаларида ўстирилган етти кунлик ғўза ниҳолларида про-/антиоксидант тизими фаоллиги ўрганилди. Муҳим антиоксидант фермент – суперокиддисмутаза фаоллиги табиий асосли ДАГ-1 ва ДАГ препаратлари билан ишловланган ғўза навларида юқори бўлиб, туз таъсирига чидамли бўлиши, уларда липидларнинг пероксидли оксидланишининг охирги маҳсулоти – малондиальдегиди миқдорининг камайиши ҳамда осмопротекторлик хусусиятига эга бўлган эркин пролин аминокислотасининг тўпланиши аниқланди.

Русский

Солевой стресс усиливает образование активных форм кислорода в растительных тканях, связанное с повреждением структуры макромолекул в клетках, приводящего к нарушению клеточного метаболизма. Применение препаратов природного происхождения ДАГ-1 и ДАГ-2 может быть эффективно при адаптации хлопчатника к воздействию солей. Изучена активность про-/антиоксидантной системы в семидневных проростках хлопчатника, семена которых были обработаны препаратами ДАГ-1 и ДАГ-2 и пророщены в растворе NaCl различной концентрации (100 мМ, 200 мМ, 300 мМ). Устойчивость к воздействию солей проявляется в сортах хлопчатника, обработанных природными препаратами ДАГ-1 и ДАГ-2, у которых выявлена: высокая активность ключевого фермента антиоксидантной системы – супероксиддисмутазы, низкое содержание конечного продукта перекисного окисления липидов – малонового диальдегида и накопление свободной аминокислоты пролина, обладающей осмопротекторным свойством.

English

Salt stress enhances the formation of reactive oxygen species in plant tissues associated with damage to the structure of cell macromolecules, leading to disruption of cellular metabolism. The use of drugs of natural origin DAG-1 and DAG-2 can be effective in adapting cotton to the effects of salts. The activity of the pro- / antioxidant system in 7-day-old cotton seedlings, seeds of which were treated with DAG-1 and DAG-2 drugs and germinated in various concentrations of NaCl solution (100 mM, 200 mM, 300 mM) has been studied. Salinity resistance is manifested in cotton varieties treated with natural drugs DAG-1 and DAG-2, in which a high activity of the key enzyme of antioxidant system - superoxide dismutase, low content of final product of lipid peroxidation – malondialdehyde and the accumulation of free proline amino acid with osmoprotective property have been identified.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Navruzov S.B. doktorant (PhD) O‘zR FA A.S. Sodiqov nomidagi Bioorganik kimyo instituti
2 Babayeva D.T. biologiya fanlari nomzodi, katta ilmiy xodim O‘zR FA A.S. Sodiqov nomidagi Bioorganik kimyo instituti
3 Xashimova N.R. biologiya fanlari doktori, yetakchi ilmiy xodim O‘zR FA A.S. Sodiqov nomidagi Bioorganik kimyo instituti
4 Axunov A.A. biologiya fanlari doktori, professor O‘zR FA A.S. Sodiqov nomidagi Bioorganik kimyo instituti
Havola nomi
1 Birben E., Sahiner U.M., Sackesen C., Erzurum S., Kalayci O. Oxidative Stress and Antioxidant Defense // World Allergy Organization Journal. – 2012. – 5 (9-19).
2 Rahal A., Kumar A., Singh V., Yadav B., Tiwari R., Chakraborty S., Dhama K. Oxidative stress, prooxidants, and Antioxidants: The Interplay // BioMed Research International. – 2014. – (19-б). http:// dx.doi.org/10.1155/2014/761264.
3 Hayat S., Hayat Q., Alyemeni M. N., Wani A. S., Ahmad J. P. Role of proline under changing environments // Plant Signaling & Behavior. – 2012. – 7 (1456–1466).
4 Ayala A., Muñoz M. F., and Argüelles S. Lipid peroxidation: production, metabolism, and signaling mechanisms of malondialdehyde and 4-hydroxy-2-nonenal // Oxidative medicine and cellular longevity. – 2014. – (31-б). http://dx.doi.org/10.1155/2014/360438.
5 Lowry O.H., Rosebrough N.J., Farr A.L., Randall R.J. Protein measurement with Folin phenol reagent // J. Biol. Chem. – 1951. – №1 (265-275).
6 Борисова Г.Г. и др. Методы оценки антиоксидантного статуса растений: учеб.-метод. пособие / под ред. Н.В. Чукина. – Екатеринбург: Урал ун-та, 2012. – (72 с). ISBN 978-5-7996-0738-8.
7 Рогожин В.В. Практикум по биологической химии / В.В. Рогожин. – СПб.: ГИОРД. – 2006. – 256 с.
8 Bates L, Waldren R.P. Teare I.D. Rapid determination of free proline for water-stress studies // Plant and Soil. – 1973. – 39 (205-207).
9 Sumer A. Evidence of sodium toxicity for the vegetative growth of maize during the first phase of salt stress // J. App. Bot. – 2004. – 78 (135-139).
10 Ashraf, M.A., M. Ashraf and Q. Ali. Response of two genetically diverse wheat cultivars to salt stress at different growth stages: Leaf lipid peroxidation and phenolic contents // Pak. J. Bot. – 2010. – 42 (559- 565).
11 Marin J.A., Andreu P., Carrasco A., Arbeloa A. Determination of proline concentration, an abiotic stress marker, in root exudates of excised root cultures of fruit tree rootstocks under salt stress / 3ème Meeting International Aridoculture et Cultures Oasisennes: Gestion et Valorisation des Ressources et Applications Biotechnologiques dans les Agrosystèmes Arides et Sahariens. Jerba (Tunisie). – 2009. – (722-727).
12 Dar M.I., Naikoo M.I, Rehman F., Naushin F., and Khan F.A. Proline accumulation in plants: roles in stress tolerance and plant development. N. Iqbal et al. (eds.), Osmolytes and Plants Acclimation to Changing Environment:Emerging Omics Technologies. – 2016. – (155-166) DOI 10.1007/978-81-322-2616-1_9.
13 Полесская О.Г., Каширина Е.И., Алехина Н.Д. Влияние солевого стресса на антиоксидантную систему растений в зависимости от условий азотного питания // Физиология растений. – 2006. – 53 (207-214).
14 Meloni D.A., Oliva M.A., Martinez C., Cambraia J. Photosynthesis and activity of superoxide dismutase, peroxidase and glutathione reductase in cotton under salt stress // Environ. Exp. Bot. – 2003. – 49 (69–76).
15 Chaves M.M., Flexas J., and Pinheiro C. Photosynthesis under drought and salt stress: regulation mechanisms from whole plant to cell // Ann Bot. – 2009. – 103 (551–560).
Kutilmoqda