231

Мазкур мақолада корхоналарнинг инновацион-инвестицион фаолиятини солиқлар воситасида тартибга солиш, хусусан, рағбатлантиришнинг халқаро амалиёти ёритилган. Шунингдек, солиқ имтиёзлари ва преференцияларнинг янги шакллари, уларнинг ижобий ва афзаллик жиҳатлари тадқиқ этилган. Жумладан, солиқ кредити, инвестицион солиқ кредити, тадқиқот солиқ кредити каби преференцияларнинг ўзига хос хусусиятлари ва рағбатлантириш объектлари тадқиқ этилган. Шу билан бирга, мақолада мавзуга оид адабиётлар шарҳи ва инновацион фаолиятни солиқлар воситасида рағбатлантириш дастаклари таснифининг қиёсий таҳлили келтирилган. Бундан ташқари, корхоналарнинг инновацион ва инвестицион фаолиятини солиқлар воситасида рағбатлантиришнинг хориж тажрибасини Ўзбекистонда қўллаш имкониятлари таҳлил қилинган. Хусусан, корхоналарнинг инновацион ва инвестицион фаолиятини солиқ имтиёзлари орқали рағбатлантиришда солиқ имтиёзларининг номуайян муддатга тўлиқ озод қилиш шаклида ва ҳеч қандай шартларсиз тақдим этиш амалиёти ўрнига пасайтирилган ёки табақалаштирилган солиқ ставкаларини қўллаш, солиқларни кейинчалик бўлиб-бўлиб тўлаш, инновацион маҳсулот тижоратлаштирилиши натижасида олинган фойдани камайтириш ҳамда илмий тадқиқот ва инновацион фаолият учун қилинган харажатларни солиқ солиш базасидан чегириш каби енгилликларни татбиқ этиш амалиёти илгари сурилган. Тадқиқотлар натижасида тегишли илмий хулосалар шакллантирилиб, илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.

  • O'qishlar soni231
  • Nashr sanasi28-04-2021
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar23-33
Ўзбек

Мазкур мақолада корхоналарнинг инновацион-инвестицион фаолиятини солиқлар воситасида тартибга солиш, хусусан, рағбатлантиришнинг халқаро амалиёти ёритилган. Шунингдек, солиқ имтиёзлари ва преференцияларнинг янги шакллари, уларнинг ижобий ва афзаллик жиҳатлари тадқиқ этилган. Жумладан, солиқ кредити, инвестицион солиқ кредити, тадқиқот солиқ кредити каби преференцияларнинг ўзига хос хусусиятлари ва рағбатлантириш объектлари тадқиқ этилган. Шу билан бирга, мақолада мавзуга оид адабиётлар шарҳи ва инновацион фаолиятни солиқлар воситасида рағбатлантириш дастаклари таснифининг қиёсий таҳлили келтирилган. Бундан ташқари, корхоналарнинг инновацион ва инвестицион фаолиятини солиқлар воситасида рағбатлантиришнинг хориж тажрибасини Ўзбекистонда қўллаш имкониятлари таҳлил қилинган. Хусусан, корхоналарнинг инновацион ва инвестицион фаолиятини солиқ имтиёзлари орқали рағбатлантиришда солиқ имтиёзларининг номуайян муддатга тўлиқ озод қилиш шаклида ва ҳеч қандай шартларсиз тақдим этиш амалиёти ўрнига пасайтирилган ёки табақалаштирилган солиқ ставкаларини қўллаш, солиқларни кейинчалик бўлиб-бўлиб тўлаш, инновацион маҳсулот тижоратлаштирилиши натижасида олинган фойдани камайтириш ҳамда илмий тадқиқот ва инновацион фаолият учун қилинган харажатларни солиқ солиш базасидан чегириш каби енгилликларни татбиқ этиш амалиёти илгари сурилган. Тадқиқотлар натижасида тегишли илмий хулосалар шакллантирилиб, илмий таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.

Русский

В данной статье приведена международная практика налогового регулирования, в частности стимулирования инновационно-инвестиционной деятельности предприятий. Исследованы новые формы,а также положительные и преимущественные аспекты налоговых льгот и преференций. В частности, изучены особенности преференций, стимулирующих объекты, такие как налоговый кредит, инвестиционный налоговый кредит, исследовательский налоговый кредит. В то же время в статье представлен обзор литературы по данной теме и проведен сравнительный анализ классификации схем стимулирования инновационной деятельности через налогообложение. Кроме этого, проведен анализ возможностей применения зарубежного опыта налогового стимулирования в Узбекистане. Выдвигается на первый план практика применения пониженных или дифференцированных налоговых ставок, уплаты налогов в последующем периоде, уменьшения прибыли, полученной в результате коммерциализации инновационной продукции, стимулирования инновационной и инвестиционной деятельности предприятий посредством налоговых льгот, вместо практики предоставления налоговых льгот в виде полного освобождения на неопределенный срок и без каких-либо условий. В результате исследований сформулированы соответствующие научные выводы и разработаны научные предложения и практические рекомендации.

English

This article describes international practice of tax regulation, viz: promotion of innovative and investment activisms of companies. New forms, positive and preferential aspects of tax benefits and preferences have been studied in the research framework. In particular, such features and stimulating objects of preference as tax credits, investment tax credits, research tax credits, have been closely explored. At the same time, the article presents a review of literature on the topic and a comparative analysis of the classification of schemes designed for stimulating innovation via taxation. Moreover, the feasibility of applying international experience of tax incentives in the context of Uzbekistan has been reviewed. In particular, the practices of applying reduced or differentiated tax rates, paying taxes in the future, reducing profits proceeded from commercialization of innovative produce is being put forward in view to encourage the innovative and investment activisms of companies through tax incentives, in place of the practice of providing tax benefits in the form of a full exemption for an indefinite period and against no conditions. The research has provided relevant scientific conclusions and proposals as well as practical recommendations.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Giyasov S.A. iqticodiyot fanlari bo'yicha falcafa doktori (PhD) Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston milliy universiteti Kredit-modul va masofaviy ta'lim bo'limi boshlig'i
Havola nomi
1 Marmilova E.N. Sovremennye podhody k ocenke jeffektivnosti nalogovyh l’got [Modern approaches to assessing the effectiveness of tax incentives]. Aktual’nye problemy nalogovoj politiki: sb. st. uchastnikov VII Mezhdunar. nauch.-prakt. konf. molodyh uchenyh i studentov (Minsk – Moskva – Ekaterinburg – Har’kov, apr., 2015 g.). M-vo obrazovanija Resp. Belarus’; Belorus. gos. jekon. un-t; sost. E.F. Kireeva. Minsk: BGJeU, 2015, pp. 222-226.
2 Baklykova E.A. Mehanizmy nalogovogo regulirovanija innova-cionnogo razvitija predprijatij v uslovijah chlenstva Rossii v VTO. [Mechanisms of tax regulation of innovative development of enterprises in the context of Russia’s WTO membership] Rosijskoe predprinimatel’stvo. Moscow, 2014, no 20 (266), pp. 158-164.
3 Russkih E.V. Povyshenie ctimulirujushhej roli nalogov v obec-pechenii invecticionnoj aktivnocti predprijatij. [Increasing the incentive role of taxes in ensuring the investment activity of enterprises] Diccertacija na coickanie uchenoj stepeni k.e.n. Moscow, 2005, 247 p.
4 Orlova M.E., Muhametov F.A. Instrumenty nalogovogo stimu-lirovanija innovacionnoj dejatel’nosti. [Tools for tax incentives for innovation]. Centr nauchnogo sotrudnichestva «Interaktiv pljus», 2015, pp. 1-6.
5 Soboleva G.V., Jakovleva V.S. Jeffektivnost’ nalogovyh l’gotv stimulirovanii innovacionnoj dejatel’nosti. [The effectiveness of tax incentives in stimulating innovation] Nalogovaja sistema gosudarstva. Ekonomika. Nalogi. Pravo. Sankt-Peterburgskij gosudarstvennyj universitet, 2014, pp. 84-88.
6 Kostjunina G.M. Mezhdunarodnaja praktika regulirovanija inostrannyh investicij: ucheb. posobie [International practice of foreign investment regulation]. G.M. Kostjunina, N.N. Livencev; MGIMO(U) MID RF, Moscow, Ankil publ., 2001, 126 p. (Vtoroe vysshee obrazovanie). ISBN 5-86476-166-4.
7 Mokina L.S., Sumkina O.V., Shadurskaja M.M. Analiz primenenija investicionnogo nalogovogo kredita kak instrumenta finansirovanija innovacionnoj jekonomikiv rossijskoj praktike. [Analysis of the application of the investment tax credit as a tool for financing innovative economies in Russian practice] Kreativnaja jekonomika, vol. 12, no. 1, janvar’ 2018, pp. 59-72.
8 Abduraxmonov X. Soliq imtiyozlaridan foydalanish samaradorligini oshirish. [Increase the effectiveness of the use of tax benefits]. Soliqlar va soliqqa tortish, Moliya, 2015. no 6, pp. 80-84.
9 Ashurova N. Soliq imtiyozlari va byudjet daromadlarining uzviyligi. [Continuity of tax benefits and budgetary revenues]. Soliqlar va soliqqa tortish, Moliya, 2015, no. 4. pp. 82-86.
10 Orlova M.E., Muhametov F.A. Instrumenty nalogovogo stimu-lirovanija innovacionnoj dejatel’nosti [Tools for tax incentives for innovation]. Centr nauchnogo sotrudnichestva «Interaktiv pljus». Kazan’, 2015, pp. 1-5.
11 Nalogovaja sistema Singapura [The Singapore Tax System]. IRAS. http://www.iras.gov.sg.
12 Lukin A.E. K razrabotke programmy dolgosrochnogo social’no-jekonomicheskogo razvitija Rossii. [To develop a program for long-term socio-economic development of Russia]. Problemy perehoda k innovacionnoj jekonomike Evrazijskij mezhdunarodnyj nauchno-analiticheskij zhurnal. Problemy sovremennoj jekonomiki, Moscow, 2010, no 1 (33).
13 Sheljubskaja N.V. Politika ES po stimulirovaniju innova-cionnoj dejatel’nosti chastnogo biznesa [EU policy to promote private business innovation]. Nauka. Innovacii. Obrazovanie, 2010, no. 9, pp. 120-130.
14 Ivanova N.I. Nalogovoe stimulirovanie innovacionnyh processov [Tax incentives for innovation processes]. Moscow, IMJeMO RAN, 2009, 160 p.
15 Kalacheva O.S. Nalogovoe stimulirovanie innovacionnoj dejatel’nosti v RF na sovremennom jetape. [Tax incentives for innovation in the Russian Federation at the present stage] Jubilejnyj vypusk zhurnala «Biznes. Obrazovanie. Pravo. Vestnik Volgogradskogo instituta biznesa», 2016, no 4 (37), pp. 157-159.
16 Kalashnikov A. Nalogovoe stimulirovanie investicionnoj dejatel’nosti: vozmozhnosti sovershenstvovanija. [Tax incentives for investment activity: opportunities for improvement]. Nalogooblozhenie, no. 47. (350) 2013, pp. 57-61.
17 Nasyrova V.I. Investicionnyj nalogovyj kredit kak faktor investicionnoj aktivnosti regionov. [Investment tax credit as a factor of regional investment activity] Vestnik jekonomiki, prava i sociologii, 2016, no 4, pp. 99-103.
18 Kitajskaja Narodnaja Respublika: Nalog na dohody korporacij. [People`s Republic of China: Tax on Corporate Income.]. PWC. June, 2017, pp. 5-9.
19 Klavdienko V. Nalogovoe stimulirovanie innovacionnoj aktivnosti predprijatij v Kitae [Tax incentives for innovation activity of enterprises in China]. Obshhestvo i jekonomika. Moskovskij gosudarstvennyj universitet im. M.V. Lomonosova, no 7, 2018, pp. 39-50.
20 Obespechenie global’nyh investicionnyh i innovacionnyh stimulov. [Securing of Global Investment and Innovation Incentives] China. Deloitte. UK. October. 2017, pp. 36-39.
21 Kitajskij statisticheskij ezhegodnik. [China Statistical Yearbook]. National Bureau of Statistics of China, 2016.
22 Belorusija Respublikasi Soliq kodeksi. [Tax Code of the Republic of Belarus]. 2016. Еlektron resurs. www.norma.uz
23 Rahimov F.D. Izmenenija v porjadke opredelenija ob#ekta oblozhenija nalogom na dobavlennuju stoimost’ v novoj redakcii Nalogovogo kodeksa Respubliki Uzbekistan. [Changes in the procedure for determining the object of taxation for value added tax ‘in the new edition of the Tax Code of the Republic of Uzbekistan]. Economics and business, Beneficiar, Pluton, 2020, pp. 11-13.
Kutilmoqda