171

Дунё тажрибасидан келиб чиқиб, шуни айтиш мумкинки, мамлакатнинг халқаро бозорларга чиқиши ҳамда экспорт кўламини ривожлантириши йўлида факторингнинг роли беқиёс ҳисобланади. Бу борада ҳар бир мамлакатнинг факторинг билан шуғулланадиган тижорат банклари, компаниялар ва ташқи факторинг Ассоциациялари билан бевосита ҳамкорлик қилиши ички (миллий) ва ташқи факторинг ривожланишидаги муҳим қадамлардан биридир. Мамлакатимизда факторинг операцияларини ривожланти ришда халқаро амалиётнинг роли беқиёс. Хусусан, факторинг бўйича йирик компания (ассоциация)лар билан ҳамкорлик қилиш бу борада мавжуд муаммоларга ечим сифатида хизмат қилиши лозим. Таҳлил натижаларимиз шуни кўрсатмоқдаки, 2007–2009 йиллардаги Жаҳон молиявий инқирози, 2014–2016 йиллардаги нефть нархи ва бошқа иқтисодий кўрсаткичларнинг тушиб кетиши факторинг операцияларининг бутун дунё бўйича ўсишига сезиларли таъсир қилмаган. Лекин 2019 йилда бошланган SARS-Cov-19 пандемияси факторинг операцияларининг кескин пасайишига олиб келган. Мазкур мақолада факторинг бўйича халқаро норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар, қолаверса, мамлакатимиз тижорат банкларининг халқаро факторинг компаниялар билан интеграциялашуви жараёни ва дунё факторинг айланмаси таҳлилий нуқтаи назардан кўриб чиқилди. Мақолада дунёда факторинг ривожланишига ижобий таъсир қилаётган факторинг ассоциациялар, факторинг амалиётининг охирги ўн бир йиллик таҳлилидан келиб чиқиб, Ўзбекистонда факторинг ривожланишига таъсир қилувчи омиллар ва уларнинг ечимлари ҳақида хулоса ва таклифлар келтирилди.

  • O'qishlar soni171
  • Nashr sanasi29-10-2021
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar5-15
Ўзбек

Дунё тажрибасидан келиб чиқиб, шуни айтиш мумкинки, мамлакатнинг халқаро бозорларга чиқиши ҳамда экспорт кўламини ривожлантириши йўлида факторингнинг роли беқиёс ҳисобланади. Бу борада ҳар бир мамлакатнинг факторинг билан шуғулланадиган тижорат банклари, компаниялар ва ташқи факторинг Ассоциациялари билан бевосита ҳамкорлик қилиши ички (миллий) ва ташқи факторинг ривожланишидаги муҳим қадамлардан биридир. Мамлакатимизда факторинг операцияларини ривожланти ришда халқаро амалиётнинг роли беқиёс. Хусусан, факторинг бўйича йирик компания (ассоциация)лар билан ҳамкорлик қилиш бу борада мавжуд муаммоларга ечим сифатида хизмат қилиши лозим. Таҳлил натижаларимиз шуни кўрсатмоқдаки, 2007–2009 йиллардаги Жаҳон молиявий инқирози, 2014–2016 йиллардаги нефть нархи ва бошқа иқтисодий кўрсаткичларнинг тушиб кетиши факторинг операцияларининг бутун дунё бўйича ўсишига сезиларли таъсир қилмаган. Лекин 2019 йилда бошланган SARS-Cov-19 пандемияси факторинг операцияларининг кескин пасайишига олиб келган. Мазкур мақолада факторинг бўйича халқаро норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар, қолаверса, мамлакатимиз тижорат банкларининг халқаро факторинг компаниялар билан интеграциялашуви жараёни ва дунё факторинг айланмаси таҳлилий нуқтаи назардан кўриб чиқилди. Мақолада дунёда факторинг ривожланишига ижобий таъсир қилаётган факторинг ассоциациялар, факторинг амалиётининг охирги ўн бир йиллик таҳлилидан келиб чиқиб, Ўзбекистонда факторинг ривожланишига таъсир қилувчи омиллар ва уларнинг ечимлари ҳақида хулоса ва таклифлар келтирилди.

Русский

Из мирового опыта ясно, что роль факторинга в расширении доступа страны к экспорту и международным рынкам неоценима. В связи с этим прямое сотрудничество компаний, которые непосредственно связаны с факторинговой деятельностью и особенно с внешними факторинговыми ассоциациями, является одним из важных шагов по развитию внутреннего и внешнего факторинга. Неоценима роль международной практики в развитии факторинговых операций в нашей стране. В частности, сотрудничество с крупными факторинговыми компаниями (ассоциациями) послужило бы решением существующих проблем в этой сфере. Результаты нашего анализа показывают, что факторинговые операции не оказали существенного влияния на рост факторинговых операций в мире после мирового финансового кризиса 2007–2009 годов, падения цен на нефть и других экономических показателей в 2014–2016 годах. Но начавшаяся в 2019 году пандемия вируса SARS-Cov-19 привела к резкому сокращению факторинговых операций по всему миру. В данной статье с аналитической точки зрения рассмотрены международные нормативноправовые документы по факторингу, а также процесс интеграции наших коммерческих банков с международными факторинговыми компаниями и мировой факторинговый оборот. В заключении на основе анализа развития факторинга в мире за последние одиннадцать лет представлены выводы и рекомендации по факторам, влияющим на развитие факторинга в Узбекистане, разработаны пути их решения.

English

It is clear from the world global experience that the role of factoring in expanding a country’s access to exports and international markets is invaluable. In this regard, direct cooperation of companies that are not directly related to factoring activities, and especially with external factoring associations, is one of the important steps for the development of internal and external factoring. The role of international practice in the development of factoring operations in our country is also invaluableimmeasurable. In particular, cooperation with large factoring companies (associations) would serve as a solution to existing problems in this area. The results outcomes achieved fromof our analysis show that factoring operations did not have a significant impact on the growth of factoring operations in the world after the global financial crisis of 2007– 2009 and the fall in oil prices and other economic indicators in 2014–2016. But the SARS-CoV-19 pandemic, which began in 2019, led to a sharp reduction in factoring operations around across the world. In this article, we have reviewed international regulatory documents on factoring, as well as the process of integration of our commercial banks with international factoring companies and the global factoring turnover from an analytical point of view. In conclusion, based on the analysis of the development of factoring in the world over the past eleven years, we have presented our conclusions and recommendations on factors affecting the development of factoring in Uzbekistan, and as well as the ways to of solve addressing them.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Bobobekov F.R. tayanch doktorant Toshkent shahridagi Yodju texnika instituti
Havola nomi
1 Sasa Ivanovic, M.Sc.; Suzana Baresa, M.A.; Sinisa Bogdan, M.A., “Factoring: Alternative Model of Financing”. UTMS Journal of Economics., рр-3-4. April 2,2011, 2(2):189-206 Croatia.
2 Wtodarczyk B., Ostrouska A. The Factoring market in Polland and Europen Union. Olstyn Economic Journal, 2017, no. 12 (3), pp. 307-321.
3 Pokamestov I.E. Rynok faktoringa zarubezhnyh stran. [Factoring market of foreign countries]. Bankovskoe kreditovanie – Bank lending, 2007, March 30, pp. 110-117.
4 Bakker M.H.R., Klapper L., Udell G.F. Financing Small and Medium-size Enterprises with Factoring: Global Growth in Factoring and Its Potential in Eastern Europe. The World Bank, Poland, Warsaw, 2004, vol. 1, pp. 1-50. ISBN 83-89188-17.
5 Leora Klapper. “The Role of Reverse Factoring in Supplier Financing of Small and Medium Sized Enterprises”. Development Research Group the World Bank Washington, DC. 2004, pp. 1-32.
6 Pokamestov I.E., Ledenev M.V. Faktoring. Uchebnoe posobie. [Factoring. Tutorial]. Moscow, 2013, INFRA-M, p. 87.
7 FCI Annual review 2017. Available at: https://www. www.fci.nl/en/.
8 Bobobekov F. Puti razvitiya faktoringa v postkovidnom periode. Aaktual’nie problemi razvitiya obshestva v postkovidnom mire: Materiali mejdunarodnoy nauchno-prakticheskoy videokonferensii. [Ways of development of factoring in the postcoid period. Actual problems of the development of society in the post-like world: Materials of the international scientific and practical videoconference]. Tashkent, 2021, pp. 62-67.
9 UNIDROIT Convention on International Factoring (Canada, Ottava 1988).
10 United Nations Convention on the Assignment of Receivables in International Trade (New York, 2001).
11 UK Finance is the collective voice for the banking and finance industry. Available at: http:// www.ukfi nance.org.uk/.
12 Associacija faktoringovyh kompanij (AFK) – professional’noe obshhestvennoe ob#edinenie uchastnikov rynka faktoringa v Rossijskoj Federacii [The Association of Factoring Companies (AFK) is a professional public association of participants in the factoring market in the Russian Federation]. Available at: http://www.asfact.ru/.
13 O‘zbekiston Respublikasining «Nobank kredit tashkilotlari va mikromoliyalash faoliyati to‘g‘risida»gi qonuni loyihasida Nobankkredit tashkilotlari o‘zlarining uyushmalarini tashkil qilishi mumkinligi aytib o‘tilgan [The draft law of the Republic of Uzbekistan «On non-bank credit institutions and microfinance activities» states that non-bank credit organizations may establish their own associations]. Available at: https://www.regulation.gov.uz/.
14 Available at: https://fci.nl/en/organisation
15 Available at: www.fci.nl/en. FCI Annual review 2017. Xalqaro Faktoring Assosiasiyasi (FCI) 2017.
16 Available at: https://databank.worldbank.org/reports
Kutilmoqda