163

Ушбу мақолада республика миқёсидаги инновацион фаолият ва унга таъсир этувчи омиллар макро даражада таҳлил қилинган. Кўп омилли регрессия тенгламасидан фойдаланиб, инновацион маҳсулот, иш ва хизматлар ҳажми, натижавий белги, инновацион фаолият билан шуғулланадиган тадбиркорлик субъектлари, инновацион фаолиятга сарф қилинган маблағлар қиймати, инновацион фаолият билан шуғулланадиган ходимлар сони ва жорий қилинган инновациялар сони 2015–2020 йиллар кесимида омил белги сифатида олинган. Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳрининг сўнгги 5 йиллик маълумотларидан фойдаланилган. STATA17 дастури “тасодифий таъсир (Random effect)” модели асосида таҳлил қилинган. Олинган натижалар Trend модели асосида график усулда башорат қилинган. Ҳисоб-китоб натижаларига кўра, эконометрик моделдаги ўзгарувчилардан ташқари бошқа омиллар таъсирини ўзгармас (constant) деб қабул қилиб, инфляцияни ҳисобга олмасак, 2025 йилга бориб инновацион маҳсулот, иш ва хизматлар ҳажми 2020 йилга нисбатан 84,1%, инновациялар сони эса 2,2 бараварга ошиши прогноз қилинган.

  • O'qishlar soni163
  • Nashr sanasi29-10-2021
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar16-23
Ўзбек

Ушбу мақолада республика миқёсидаги инновацион фаолият ва унга таъсир этувчи омиллар макро даражада таҳлил қилинган. Кўп омилли регрессия тенгламасидан фойдаланиб, инновацион маҳсулот, иш ва хизматлар ҳажми, натижавий белги, инновацион фаолият билан шуғулланадиган тадбиркорлик субъектлари, инновацион фаолиятга сарф қилинган маблағлар қиймати, инновацион фаолият билан шуғулланадиган ходимлар сони ва жорий қилинган инновациялар сони 2015–2020 йиллар кесимида омил белги сифатида олинган. Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳрининг сўнгги 5 йиллик маълумотларидан фойдаланилган. STATA17 дастури “тасодифий таъсир (Random effect)” модели асосида таҳлил қилинган. Олинган натижалар Trend модели асосида график усулда башорат қилинган. Ҳисоб-китоб натижаларига кўра, эконометрик моделдаги ўзгарувчилардан ташқари бошқа омиллар таъсирини ўзгармас (constant) деб қабул қилиб, инфляцияни ҳисобга олмасак, 2025 йилга бориб инновацион маҳсулот, иш ва хизматлар ҳажми 2020 йилга нисбатан 84,1%, инновациялар сони эса 2,2 бараварга ошиши прогноз қилинган.

Русский

В статье анализируется инновационная активность на национальном уровне и макроэкономические факторы, влияющие на нее. При помощи уравнения многомерной регрессии определяются факторные показатели: объем инновационной продукции, работ и услуг; количество предприятий, осуществляющих инновационную деятельность; стоимость инновационной деятельности; количество сотрудников, занятых инновационной деятельностью; количество занятых в инновационной деятельности; количество нововведений в 2015–2020 гг. Использовались данные Республики Каракалпакстан, областей и города Ташкента за последние 5 лет, т. е. количество наблюдений составило 70. Данные анализировались при помощи программы STATA17 на основе модели «Случайный эффект». Прогнозные показатели представлены графически на основе трендовой модели. Согласно расчетам, если предположить, что влияние факторов, отличных от переменных в эконометрической модели, является постоянным, без учета инфляции, к 2025 году прогнозируется увеличение объема инновационных продуктов, работ и услуг на 84,1% по сравнению с 2020 годом, а также увеличится количество инновационных продуктов, нововведений в 2,2 раза.

English

This article analyzes innovations at the national level and factors influencing it at macro level. Multivariate regression equation was used to take the volume of innovative products and services as well as the numbers of employees and innovations introduced, as a factor indicator for the period of 2015–2020. The recent statistics covering the 5 yearlong period from the Republic of Karakalpakstan, regions and from the city of Tashkent have been reviewed, i.e. the number of observations made 70. STATA17 was analyzed using the “Random effect” model. The results are presented graphically based on the “Trend” model. According to our calculations, assuming that the impact of the factors other than variables in the econometric model is constant, excluding inflation, by the year of 2025, the volume of innovative products and services is being projected to have increased by 84.1% and the number of innovations – by 2.2 times, compared to those of 2020.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Mardonov M.S. “Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika” kafedrasi assistenti Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti Samarqand filiali
Havola nomi
1 Fagerberg J. Innovation: A guide to literature. In J. Fagerberg, D.C. Mowery & R.R. Nelson (Eds.), The Oxford handbook of innovation. Oxford, Oxford University Press, 2006, pp. 1-27. DOI: 10.1093/oxrep/grx001/.
2 Drucker P.F. The discipline of innovation. Harvard Business Review, 1998, no. 76 (6), pp. 149-157.
3 O‘zbekistonda ilm-fan va innovasion faoliyat. Statistik to‘plami [Science and innovation in Uzbekistan. Statistical collection]. Statistics Committee, 2020. Available at: http://www.stat.uz/.
4 Wooldridge J. M. Introducción a la econometría. Un enfoque moderno: un enfoque moderno (In Spanish) [Introduction to econometrics. A modern approach: a modern approach]. Editorial Paraninfo, 2006.
5 Muqumov Z.A. Innovatsion faoliyat xarajatlari hisobi va auditini takomillashtirish masalalari («O‘zneftegazmash» AK korxonalari misolida). Monografiya [Issues of improving the accounting and audit of innovation costs (on the example of Uzneftegazmash). Monograph]. Tashkent, Science and Technology, 2013, 154 p.
6 Mardonov M. Korxonalar innovatsion faoliyati va uning natijalarini ifodalovchi ko‘rsatkichlar tizimi va baholash masalalari [The system of indicators and evaluation of innovative activities of enterprises and their results]. “Servis” ilmiy-amaliy jurnali – Scientific-practical journal «Service». Samarkand, Samarkand institute of economics and services, 2020, 2nd special issue, pp. 23-27.
7 Rizaev N.K. Respublikamizning innovatsion rivojlanishida intellektual mulk obyektlarining roli [The role of intellectual property in the innovative development of the Republic]. Xalqaro moliya va hisob” ilmiy elektron jurnali – Scientific electronic journal «International Finance and Accounting», 2018, June 3, no. 3.
8 Mardonov M. Korxonalarda innovatsion faoliyatni moliyalashtirish manbalari hisobini takomillashtirish [Improving the sources of financing of innovative activities in enterprises]. “Iqtisodiyot va innovasion texnologiyalar” ilmiy jurnali – Scientific journal «Economics and Innovative Technologies», Tashkent, 2021, no. 1, pp. 85-95.
9 Mardonov M., Kyrmizoglou P., Sanaev G. Organizational and methodological aspects of the audit of innovative products. Central European Review of Economics & Finance, Tashkent, 2014, vol. 4, no. 1, pp. 79-87.
10 Mardonov M.Sh. Issues in Accounting Systems Design to Report Innovation in Organizations. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 2021, vol. 24, no. 2, pp. 68-72.
11 Manso G., Balsmeier B., Fleming L. Heterogeneous innovation over the business cycle. Working Paper, University of California at Berkeley, 2017.
12 Rizayev N.K. Intellektual mulk obyektlari hisobi va tahlilini tashkil etish metodologiyasi. Iqtisodiyot fanlari doktori (DSc) dissertatsiyasi avtoreferati [Methodology of the organization of the account and the analysis of objects of intellectual property, the abstract of the dissertation of the doctor of economic sciences (DSc)]. Tashkent, 2019.
13 Po‘latov M.E. Intellektual kapital hisobi va auditi metodologiyasini takomillashtirish. Iqtisodiyot fanlari doktori (DSc) dissertatsiyasi avtoreferati [Improving the methodology of accounting and auditing of intellectual capital. Author’s abstract of the dissertation of the doctor of economic sciences (DSc)]. Tashkent, 2017.
Kutilmoqda