190

Мақолада Алишер Навоийнинг “Ҳайрат ул-аброр” достонидаги ҳайратлар, шунингдек, Фарҳод ва Ширин, Лайли ва Мажнун  муносабатлари асосидаги шоир важдий-ирфоний (онтологик-гносеологик) кечинмалари, англанмаларининг бадиий инъикоси таҳлил этилган. Мажозийлик замирида ифодаланган маърифат даражалари, руҳий юксалишлар натижасида англанган Тавҳид ғояси, шоҳид образи  шоирнинг онтологик тафаккури тизимини белгилайди. Шоирнинг исломий Низомга асосланган шахсий-индивидуал кечинмаларини, унинг илоҳиёт, Ягона борлиқ ҳақидаги ўзига хос  идрокиётини талқин ва таҳлил этишнинг ирфоний-важдий асослари тадқиқ этилган.  Ҳайратларда маърифат ҳосил қилишнинг муҳим синергетик стратегияси акс этади: бу ўзаро зид икки олам муносабатларига бир нарсанинг икки томони сифатида ёндашишдир.

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana18-08-2022
  • O'qishlar soni0
  • Nashr sanasi15-12-2019
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar70-74
Ўзбек

Мақолада Алишер Навоийнинг “Ҳайрат ул-аброр” достонидаги ҳайратлар, шунингдек, Фарҳод ва Ширин, Лайли ва Мажнун  муносабатлари асосидаги шоир важдий-ирфоний (онтологик-гносеологик) кечинмалари, англанмаларининг бадиий инъикоси таҳлил этилган. Мажозийлик замирида ифодаланган маърифат даражалари, руҳий юксалишлар натижасида англанган Тавҳид ғояси, шоҳид образи  шоирнинг онтологик тафаккури тизимини белгилайди. Шоирнинг исломий Низомга асосланган шахсий-индивидуал кечинмаларини, унинг илоҳиёт, Ягона борлиқ ҳақидаги ўзига хос  идрокиётини талқин ва таҳлил этишнинг ирфоний-важдий асослари тадқиқ этилган.  Ҳайратларда маърифат ҳосил қилишнинг муҳим синергетик стратегияси акс этади: бу ўзаро зид икки олам муносабатларига бир нарсанинг икки томони сифатида ёндашишдир.

Русский

В статье анализируется поэтика поэмы Алишера Навои «Хайрат ул-аброр» в онтологическом и гносеологическом аспекте, основанной на отношениях Фархада и Ширин, Лейли и Меджнун. Идея единобожия, выраженная в сущности образного, идея таухида как следствия степени познания, образа свидетеля (шахид) определяет онтологическую систему поэта. Изучаются  теологические основы художественного текста как личного опыта поэта на основе исламского учения, его трансперсональные переживания и восприятия богословия и Вселенной. Изумление (хайрат) суфийского путешественника отражает важную синергетическую стратегию познания:  подход к отношениям двух взаимосвязанных миров, феноменального и духовного, как двум сторонам единого бытия.

English

The article analyzes the poetics of Alisher Navoi’s poem “Hayrat ul-Abror” in the ontological and epistemological aspect , based on the relations of Farhad and Shirin, Layli and Majnun. The idea of monotheism, expressed in the essence of the figurative, the idea of tawhid as a result of the degree of knowledge, the image of a witness (shahada) determines the poet’s ontological system. The philosophical and theological foundations of the interpretation and analysis of a literary text as a personal experience of the poet based on the Islamic charter, its unique perception of theology and the Universe are studied. The amazement of the Sufi traveler reflects an important synergetic strategy of cognition: an approach to the relations of two interconnected worlds, phenomenal and spiritual, as two sides of one.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Toshniyozova R.. 1 Fergana State University
Havola nomi
1 1. Сирожиддинов Ш. Навоий ақидалари (Биринчи суҳбат). –Т.: «Navoiy universiteti», 2018.
2 2. Жабборов Н. Алишер Навоийнинг ижод табиати ва ижодкор масъулиятига доир қарашлари. “Алишер Навоий ва XXI аср” мавзуидаги республика илмий-назарий анжумани материаллари. –Т., 2018.
3 3. Столетов А.И.Онтология художественного творчества. Автореферат дис.на соискание ученой степенидоктора философских наук. –Уфа, 2009
4 4. Навоий Алишер. Фарҳод ва Ширин. МАТ. 20 жилдлик. -Т. 8. – Т.: Фан, 1991.
5 5. Сирожиддинов Ш. Ўзбек мумтоз адабиётининг фалсафий сарчашмалари. –Т., 2011.
6 6. Ғаззолий, Абу Ҳомид ибн Муҳаммад. Иҳёи улум ад-дин. –Т.: Ислом университети, 2014.
7 7. Сирожиддинов Ш. Шеъриятда инсон руҳий камолоти талқини. −Самарқанд, 1992.
8 8. Кушайрий. Латоиф ал ишорат.;иқт.: Насыров И.Р.Основания (онтологические и гносеологические) исламского мистицизма (генезис и эволюция).−М.: Языки слаянских культур, 2009.
9 9. Сирожиддинов Ш. Шеъриятда инсон руҳий камолоти талқини. −Самарқанд, 1992.
10 10. Насыров И.Р.Основания (онтологические и гносеологические) исламского мистицмзма (генезис и эволюция).−М.: Языки слаянских культур, 2009.
11 11. Аль-Джанаби, Майсем Мухаммед. Теология и философия ал-Газали = Al-Ghazali's Theology and Philosophy: [труды] / М. М. Аль-Джанаби. − М. : Марджани, 2010.
12 12. Кушайрий. Латоиф ал ишорат.;иқт.: Насыров И.Р.Основания (онтологические и гносеологические) исламского мистицизма (генезис и эволюция).−М.: Языки слаянских культур, 2009.
13 13. СмирновС.А. Великий шейх суфизма. −М., Наука, 1993.
14 14. Сирожиддинов Ш. Шеъриятда инсон руҳий камолоти талқини. −Самарқанд, 1992.
15 15. Қуръони Карим. Таржима ва изоҳлар муаллифи. Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. –Т.,1998.
16 16. Навоий Алишер. Ҳайрат ул-аброр. МАТ. 20 жилдлик. -Т. 7. – Т.: Фан, 1991.
17 17. Ширазий. Ишкнаме (Книга любви) // Мухаммад Дабир Сийаки.Тегеран, бахман/1339 г. с. х. / январь- февраль 1961 г. С. 269−273 (глава четвертая «Об истинности земной любви»); Ираки, Фахр ад-Дин Ибрахим Хамадани.Куллиййат (Полное собрание сочинений) 2-е изд. Саид Нафиси.Тегеран, 1336/1957: Ас-Суйути, Джала лад-Дин Абдар-Рахман.Ал-Джами ас-сагир фи aхадис ал-башир ан-назир (Маленький сборник преданий сподвижников пророка и пророка) −Т. 1.Каир, 1321/1903 −С. 116; В.А.Дроздов. Учение о шахиде в средневековой суфийской литературе. ООО «Садра». 2015.
18 18. Хожа Аҳрори Валий. Табаррук рисолалар. −Т.: Адолат, 2004.
19 19. Навоий Алишер. Садди Искандарий. МАТ. 20 жилдлик. -Т. 11. – Т.: Фан, 1993.
20 20. Ас-Суламий. Табақот ас-суфия. –Т.,1998.
Kutilmoqda