Мақолада Самарқанд вилоятининг XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида қишлоқ хўжалиги ва ер-сув муносабатлари бир қатор манбалар, адабиётлар ҳамда илмий-тадқиқот ишлари асосида очиб берилган. Мақолада вилоятнинг асосий суғориш манбаи ҳисобланган Зарафшон дарёси, унинг ирмоқлари ва бошқа сув тармоқлари ҳақида маълумотлар бериб ўтилган. Вилоят ҳудудидаги суғорма деҳқончилик анъаналари, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг турлари, уларни экиш қоидалари, суғориш тартиблари, ҳосил йиғиб олиш вақти ва унинг кўрсаткичлари келтирилган. Шунингдек, мақолада Россия империясининг Самарқанд вилоятида ўзининг мустамлакачилик манфатларидан келиб чиққан холда олиб борган аргар сиёсати ва унинг оқибатлари таҳлил қилинди.
Мақолада Самарқанд вилоятининг XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида қишлоқ хўжалиги ва ер-сув муносабатлари бир қатор манбалар, адабиётлар ҳамда илмий-тадқиқот ишлари асосида очиб берилган. Мақолада вилоятнинг асосий суғориш манбаи ҳисобланган Зарафшон дарёси, унинг ирмоқлари ва бошқа сув тармоқлари ҳақида маълумотлар бериб ўтилган. Вилоят ҳудудидаги суғорма деҳқончилик анъаналари, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг турлари, уларни экиш қоидалари, суғориш тартиблари, ҳосил йиғиб олиш вақти ва унинг кўрсаткичлари келтирилган. Шунингдек, мақолада Россия империясининг Самарқанд вилоятида ўзининг мустамлакачилик манфатларидан келиб чиққан холда олиб борган аргар сиёсати ва унинг оқибатлари таҳлил қилинди.
В данной статье на основе ряда источников, литературы и научных исследований раскрыты сельскохозяйственные и земельно-водные отношения в Самаркандской области во второй половине XIX - начале XX веков. В статье приводится информация о реке Зарафшан, ее притоках и других водных системах, являющихся основным источником орошения в регионе, о традициях поливного земледелия в регионе, видах сельскохозяйственной продукции, правилах их возделывания, процедурах полива и сроках сбора урожая. В статье также проанализирована аграрная политика Российской империи в Самаркандской области, основанная на ее колониальных интересах.
This article analyzes agricultural and land-water relations in the second half of the 19th and early 20th centuries of Samarkand province on the basis number of sources, literature and research studies. The article provides information about the Zarafshan River, which was the region's main source of irrigation, its tributaries and other water systems. There were presented traditions of irrigated agriculture in the region, types of agricultural products, rules of their cultivation, irrigation procedures and harvest time. The article also analyzes the agrarian policy of the Russian Empire which is connected with colonial interests in the Samarkand region and its consequences.
№ | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
---|---|---|---|
1 | Usarov U.. | 1 | Oʻzbekiston Milliy universiteti |
№ | Havola nomi |
---|---|
1 | 1. Вирский Н.М. Виноградарство в Самаркандском уезде. Самаркандскаго областного Статистическаго Комитета. – Самарканд, 1893. |
2 | 2. Маевъ Н.М. От Ташкента до Катты-Кургана // Туркестанская сборник. -Т. 34.– СПб, 1870. |
3 | 3. Курахмедов А.Э. XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Самарқанд вилоятида иқтисодий ва маданий ҳаёт ( “Туркестанский сборник” маълумотлари асосида). т.ф.н. дисс... – Самарқанд. 2001. |
4 | 4. Мухаммаджонов А.Р. Қуйи Зарафшон водийсининг суғорилиш тарихи (Қадимги даврдан то ХХ аср бошларигача). – Т.: Фан, 1972. |
5 | 5. Ўша жой. – Б. 203. |
6 | 6. Тошев Х. XIX асрнинг охири – ХХ аср бошларида Зарафон ўзбекларининг хўжалиги ва ижтимоий турмуши. – Т.: Фан, 1987. |
7 | 7. Слуцкий И.М. Очерк хлопководства в Самаркандской области // Туркестанский сборник. -Т. 527. – Т.: 1909. |
8 | 8. Курахмедов А.Э. XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Самарқанд вилоятида иқтисодий ва маданий ҳаёт (“Туркестанский сборник” маълумотлари асосида). т.ф.н. дисс... – Самарқанд, 2001. |
9 | 9. Зиёев Х.З. Тарих – ўтмиш ва келажак кўзгуси. – Т.: Адабиёт ва санъат, 2000. |
10 | 10. Юлдашев А. Аграрные отношения в Туркестане (конец XIX – начало ХХ вв.). – Т.: Узбекистан. |
11 | 11. Зиёев Ҳ.З. Тарих - ўтмиш ва келажак кўзгуси. – Т.: Адабиёт ва санъат, 2000. |
12 | 12. Социально-экономическое и политическое положение Узбекистана накануне Октября. – Т.: Фан, 1973. |
13 | 13. Зиёев Ҳ.З. Тарих − ўтмиш ва келажак кўзгуси. – Т.: Адабиёт ва санъат, 2000. |
14 | 14. Ўша жой... |
15 | 15. Ўзбекистоннинг янги тарихи. Туркистон чор Россияси мустамлакачилиги даврида. –Т.: Шарқ, 2000. |
16 | 16. Мухаммаджонов А.Р. Қуйи Зарафшон водийсининг суғорилиш тарихи (Қадимги даврдан то ХХ аср бошларигача). – Т.: Фан, 1972. |
17 | 17. Бродовский М. Заметки о земледелии в Самаркандском районе // Туркестанский сборник. – СПб., 1873. Т.57. |
18 | 18. Зиёев Ҳ.З. Тарих - ўтмиш ва келажак кўзгуси. – Т.: Адабиёт ва санъат, 2000. |
19 | 19. Тошев Х. XIX асрнинг охири – ХХ аср бошларида Зарафшон ўзбекларининг хўжалиги ва ижтимоий турмуши. – Т.: Фан, 1987. |
20 | 20. Пардаев К.К. Ўрта Зарафшон (Миёнқол) воҳасининг XIX – ХХ аср бошларида ижтимоий-сиёсий, иқтисодий ва маданий ҳаёти. .т.ф.н.дисс... – Т.: 2003. |
21 | 21. Мухаммаджонов А.Р. Қуйи Зарафшон водийсининг суғорилиш тарихи (Қадимги даврдан то ХХ аср бошларигача). – Т.: Фан, 1972. |
22 | 22. Курахмедов А.Э. XIX асрнинг иккинчи ярми – ХХ аср бошларида Самарқанд вилоятида иқтисодий ва маданий ҳаёт (“Туркестанкий сборник” маълумотлари асосида). т.ф.н. дисс... – Самарқанд. 2001. |
23 | 23. Культура риса и её экономическое значение в Самаркандкой области // Справочная книжка Самаркандской области. Выпуск IX. – Самарканд: 1907. |
24 | 24. Шахназаров А.И. Сельское хозяйство в Туркестанском крае. – С-Пб. 1908. |
25 | 25. Тарих шоҳидлиги ва сабоқлари: чоризм ва совет мустамлакачилиги даврида Ўзбекистон миллий бойликларининг ўзлаштирилиши. – Т.: Шарқ, 2001. |