115

Мақолада  Туркистонда  совет  ҳокимиятини  мустаҳкамлаш  мақсадида  ўлка  халқлари  тили,  дини, маданиятига  муштарак  бўлган  татарлар  “сафарбарлиги”дан  фойдаланганлиги ёритилган.  Татарлар  дастлаб совет ҳокимияти бошқарувини мустаҳкамлаш мақсадида жўнатилган бўлса, кейинчалик, яъни 1921-1923 йиллари Волгабўйидаги  юз  берган очарчилик туфайли  оила аъзоларини, қариндош-уруғларини  ва  ҳатто  ҳамкасбларини ҳам  турли  баҳоналар  билан  Туркистонга  чақириб  олганликлари  ҳақида  маълумотлар  бериб  ўтилган. Марказ совет  ҳокимияни  мустаҳкамлаш  учун  татарлардан  “кадрлар  таъминоти”да,  хусусан  бошқарув  тизимида  ва ҳарбий-сиёсий муносабаларда ҳам унумли фойдаланганликлари таҳлил қилинади. 

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana24-08-2022
  • O'qishlar soni0
  • Nashr sanasi18-06-2020
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar121-125
Ўзбек

Мақолада  Туркистонда  совет  ҳокимиятини  мустаҳкамлаш  мақсадида  ўлка  халқлари  тили,  дини, маданиятига  муштарак  бўлган  татарлар  “сафарбарлиги”дан  фойдаланганлиги ёритилган.  Татарлар  дастлаб совет ҳокимияти бошқарувини мустаҳкамлаш мақсадида жўнатилган бўлса, кейинчалик, яъни 1921-1923 йиллари Волгабўйидаги  юз  берган очарчилик туфайли  оила аъзоларини, қариндош-уруғларини  ва  ҳатто  ҳамкасбларини ҳам  турли  баҳоналар  билан  Туркистонга  чақириб  олганликлари  ҳақида  маълумотлар  бериб  ўтилган. Марказ совет  ҳокимияни  мустаҳкамлаш  учун  татарлардан  “кадрлар  таъминоти”да,  хусусан  бошқарув  тизимида  ва ҳарбий-сиёсий муносабаларда ҳам унумли фойдаланганликлари таҳлил қилинади. 

Русский

В статье раскрываются факты использования "мобилизизации" татар, для укрепления советской власти в Туркестане, разделявшими с народами края общий язык, религию и культуру. В статье также указывается, что татар первоначально отправляли для усиления советской  власти, но позже, в 1921-1923 годах, из-за голода в Поволжье,  они  приглашали  членов семьи,  родственников  и  даже  коллег  в  Туркестан  под  различными предлогами. Было проанализировано, что Центр эффективно использовал татар в “кадровом обеспечение” и в системе управления и военно-политических отношениях для укрепления Советской власти. 

English

The  article  reveals  the  facts  of  using  the"  mobilization  "  of  the  Tatars  to  strengthen  the  Soviet  power  in Turkestan, who shared a common language, religion and culture with the peoples of the region. The article also States that the Tatars were initially sent to strengthen the Soviet power, but later, in 1921-1923, due to the famine in the Volga region, they invited family members, relatives and even colleagues to Turkestan under various pretexts. It was analyzed that  the  Center  effectively  used  Tatars  in  "  personnel  support”  and  in  the  management  system  and military-political relations to strengthen the Soviet power. 

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Rasulova R.. 1 National University of Uzbekistan
Havola nomi
1 1. Қаранг: Султан-Галиев Мирсаид. Избранные труды. Казань: Издательство “Гасыр”, 1998.
2 2. Хайрутдинов Р.Г. на пуях к советской автономии. –Казань: издательство КГУ, 1972.
3 3. Победа Октябрьской ревалютции в Узбекистане. Сборник документов. Т-2. –Т.: “Фан”.
4 4. Марказнинг “татар сафарбарлиги” бўйича бу кўрсатмаси ҳамма вақт ҳам бажарилавермаган. Айниқса, бу “кўрсатмалар”дан чекиниш, унга риоя қилмаслик ҳоллари Волгабўйидаги оммавий очарчилик йиллари (1921- 1923) кўзга ташланади. – Р.Р.
5 5. Расулов А. Туркстон ва Волгабўйи, Уралолди халқлари ўртасидаги муносабатлар тарихи.-Т.: “Университет”, -2005.
6 6. Ўзбекистон Республикаси Президенти Админстрацияси ҳузуридаги Фарғона вилояти бўлими (ЎзРПА ҳузуридаги ФВБ), 1-фонд, 1 А рўйхат, 32-иш, 217-варақ ва орқаси
7 7. Аслида бу “тасаввур” ҳақиқатдан узоқ эди. Чунки Туркистон халқи ҳам 1917-1919 йиллари даҳшатли очарчиликни бошидан ўтказиб, тўла бўлмаган маълумотларга кўра, 1 млн, 1 млн 200 минг атрофида очликдан ўлганлар бор эди. Қаранг: Режаббоев Н. Совет ҳокимиятининг Туркистондаги озиқ-овқат сиёсати ва унинг оқибатлари(1917-1924 йй.). Тарих фан. фалсафа докт. (PhD) дисс. авторефарати, –Т., 2020.
8 8. Ўзбекистон Миллий Архиви Р-17 фонд, 1-рўйхат, 214-иш, 322-323-варақлар.
9 9. Ўзбекистон Миллий Архиви Р-17 фонд, 1-рўйхат, 930-иш, I том, 376-377 варақлар.
10 10. Мирсаид Султан-Галиев. Избранные труды. –Казань: Гасыр. 1998.
11 11. Нуриллин Р.А. Советы Туркестанской АССР в период гражданской войны. –Ташкент: Фан, 1965.
12 12. Шамсутдинов Р. Истиқлол йўлида шаҳид кетганлар. –Тошкент: Шарқ. 2001.
Kutilmoqda