147

Tabiiy sharoitlarda Scutellaria comosa senopopulyatsiyasining ontomorfogenez va ontogenetik tuzilmasi o‘rganib chiqilgan. Uning tarqalgan joylariga ekologofitosenotik tavsifnoma berilgan. Turning hayotiy shakli-vegetativ turg‘un aeroksil simpodial o‘sadigan yarim butacha, uning morfogenez fazalari bayon etilgan. Katta yoshdagi o‘simlik tana tuzilmasi tayanch o‘qi shoxlangan tizimining 4 tipdan iborat qisman qurib borayotgan ko‘p yillik novdalardan paydo bo‘lgan.
Scutellaria comosaning ontogenezi oddiy, to‘liq emas, chunki senil tuplar mavjud emas. S. comosa populyatsiyalarining chap tomonlama, markazlashgan va o‘ng tomonlama spektrlari aniqlangan. Ularning turli ekologik-senotik sharoitlardagi turli-tumanligi o‘simliklar rivojlanish sur`atining o‘zgarishi va urug‘ mahsuldorligi davriyligi bilan belgilanadi.

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 07-09-2022
  • O'qishlar soni 147
  • Nashr sanasi 11-08-2020
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar78-87
Ўзбек

Tabiiy sharoitlarda Scutellaria comosa senopopulyatsiyasining ontomorfogenez va ontogenetik tuzilmasi o‘rganib chiqilgan. Uning tarqalgan joylariga ekologofitosenotik tavsifnoma berilgan. Turning hayotiy shakli-vegetativ turg‘un aeroksil simpodial o‘sadigan yarim butacha, uning morfogenez fazalari bayon etilgan. Katta yoshdagi o‘simlik tana tuzilmasi tayanch o‘qi shoxlangan tizimining 4 tipdan iborat qisman qurib borayotgan ko‘p yillik novdalardan paydo bo‘lgan.
Scutellaria comosaning ontogenezi oddiy, to‘liq emas, chunki senil tuplar mavjud emas. S. comosa populyatsiyalarining chap tomonlama, markazlashgan va o‘ng tomonlama spektrlari aniqlangan. Ularning turli ekologik-senotik sharoitlardagi turli-tumanligi o‘simliklar rivojlanish sur`atining o‘zgarishi va urug‘ mahsuldorligi davriyligi bilan belgilanadi.

Русский

природных условиях изучено онтоморфогенез и онтогенетическая структура ценопопуляций Scutellaria comosa. Дана краткая экологофитоценотическая характеристика его местообитаний. Жизненная форма вида вегетативно неподвижный, аэроксильный, симподиально-нарастающий полукустарничек. Описаны фазы морфогенеза.
Побеговая структура взрослой особи представлена системой разветвленных составных скелетных осей (архитектурная единица), образованных четырьмя типами частично отмирающих многолетних побегов. Онтогенез S. comosa простой, неполный, отсутствуют сенильные особи. Выявлены левосторонний, центрированный и правосторонний онтогенетические спектры ценопопуляций. Их разнообразие в разных эколого-ценотических условиях определяется изменением темпов развития особей и периодичностью семенного возобновления.

English

Ontomorphogenesis and the ontogenetic structure of cenopopulations of Scutellaria comosa have been studied under natural conditions. A brief ecological and phytocenotic characteristic of its habitats is given. The life form of the species is a vegetatively immobile aeroxyl sympodially growing shrub. Morphogenesis phases are described.
The shoot structure of an adult is represented by a system of branched composite skeletal axes (an architectural unit) formed by four types of partially dying perennial shoots. Ontogenesis of S. comosa is simple, incomplete, senile individuals are absent. Left-sided, centered, and right-sided ontogenetic spectra of coenopopulations were revealed. Their diversity in different ecological and coenotic conditions is determined by the change in the rate of development of individuals and the frequency of seed renewal.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Akbarova M.K. katta o‘qituvchi Farg‘ona davlat universiteti
2 Obidov M.V. doktorant Farg‘ona davlat universiteti
Havola nomi
1 A new species of Scutellaria (Scutellarioideae, Lamiaceae) from Taiwan. DOI: 10.6165/tai. Taiwania, 58(4): 242-245, 2013.
2 Barthélémy D., Caraglio Y. Plant architecture: a dynamic, multilevel and comprehensive approach to plant form, structure and ontogeny // Ann. Bot. 2007. Vol. 99. Iss. 3. P 375–407.
3 Barthélémy D., Edelin C., Hallé F. Architectural concepts for tropical trees // Tropical forests: botanical dynamics, speciation and diversity / eds. L.B. HoltNielsen, H. Balslev. L., 1989. P. 89–100.
Kutilmoqda