ҚАНҒ МАДАНИЯТИ ҲАҚИДА ХИТОЙЛИК ОЛИМЛАРНИНГ ФИКРЛАРИ

256

Мақола Қанғ маданияти ҳақида бўлиб, унда Хитой ёзма манбаларидаги тарихий маълумотлар ва Ўрта Осиё ҳудудида олиб борилган археологик тадқиқотларда аниқланган қанғ маданияти сақланмалари асосида уларнинг жойлашув ҳудудлари, хитой манбаларидаги номланиши, топилмаларни қиёсий солиштириш натижалари ва турли маданиятларнинг таъсири ёритилган.

Jurnal nomiFarDU Ilmiy Xabarlari
Nashr soni2021-3
Ko'rishlar soni256

Internet havola

DOI

UzSCI tizimida yaratilgan sana12-09-2022

O'qishlar soni0

Nashr sanasi20-06-2021

Asosiy tilO'zbek

Sahifalar30-42

Kalit so'z

Қанғ давлати

Джанг Чиян

Хитой ёзма манбалари

Қанғ давлати ҳудуди

қанғларнинг археологик топилмалари

катакомба

подбой

Ўзбек

Мақола Қанғ маданияти ҳақида бўлиб, унда Хитой ёзма манбаларидаги тарихий маълумотлар ва Ўрта Осиё ҳудудида олиб борилган археологик тадқиқотларда аниқланган қанғ маданияти сақланмалари асосида уларнинг жойлашув ҳудудлари, хитой манбаларидаги номланиши, топилмаларни қиёсий солиштириш натижалари ва турли маданиятларнинг таъсири ёритилган.

Kalit so'z

Қанғ давлати

Джанг Чиян

Хитой ёзма манбалари

Қанғ давлати ҳудуди

қанғларнинг археологик топилмалари

катакомба

подбой

Русский

Статья посвящена культуре Канг, основанной на исторических данных из китайских письменных источников и археологических раскопках в Средней Азии, местонахождении культуры Кангюй, их названиях в китайских источниках, результатах сравнительных сопоставлений находок и влиянии различных культур.

Kalit so'z

Қанғ давлати

Джанг Чиян

Хитой ёзма манбалари

Қанғ давлати ҳудуди

қанғларнинг археологик топилмалари

катакомба

подбой

English

The article is devoted to the culture of Kangyuy on the basis of historical data from Chinese written sources and archaeological excavations in Central Asia, the location of the Kangyuy culture, their names in Chinese sources, comparisons of findings of various cultures and their influences are revealed.

Kalit so'z

Қанғ давлати

Джанг Чиян

Хитой ёзма манбалари

Қанғ давлати ҳудуди

қанғларнинг археологик топилмалари

катакомба

подбой

№ Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi

1 Liang Y.. 1 North-West University of China

2 Kambarov N.S. 2 Fergana State University

№ Havola nomi

1 1. Claude Rapin, Nomads and the Shaping of Central Asia:From the Early Iron Age to the Kushan Period, in Joe Cribb & Georgina Herrmann, eds., After Alexander: Central Asia be fore Islam, Oxford:Oxford University Press, 2007.

2 2. Подушкин А.Н., Арысская Культура Южного Казахстана IV в. до н.э - VI в. н.э., издательский центр МКТУ им. X.A.Яссави, Туркестан. 2000.

3 3. Alexander.Podushkin ,DER STAAT DER KANGJU AUS SICH DER ARCHAOLOGIE, UNBEKANNTES KASACHSTAN ARCHAOLOGIE IM HERZEN ASIENS, BANDⅡ, Bochum 2013.

4 4. Массон М.Е. Ахангаран. Археолого-толографичеокнй очерк .- Т., 1953.

5 5. Дресвянская Я., Типы захоронений курганного могильника у к. Актам (Пскентский район), Материалы по Археологии Средней Азии. -Т., 1983.

6 6. Kazim Abdullaev, Nomad Migration in Central Asia, Proceedings of the British Academy . © The British Academy 2007.

7 7. Пугаченкова Г.А., Орлатскии могильник, древности Мианкаля из работ Узбекистанской искусствоведческой экспедиции. - Т., 1989. .

8 8. Лоховиц В.А., Хазланов А.М., Подбойные и катакомбные погребения могильника Туз-Гыр, Кочевниах Хорезма , М., 1979.

9 9. ЛОХОВИЦ В.А., Подбойно-катакомбные й коллективные погребения могильника Тумек-кичиджик, Кочевники на границах Хорезма , Москва 1979.

10 10. Подушкин А.Н., Об оссобеностях конструкции и обряда некоторых катакомбных погребений Арысской культуры Южного Казахстана III в. до н.э.-II в. н.э.,Труды филиала Института археологии им. Маргулана в г. Астана, Том II, Астана 2013.

11 11. Jeannine Davis-Kimball, Vladimir А. Bashilov, Leonid Т. Yablonsky, nomads of the eurasian steppes in the early iron age, zinat press berkeley, ca, 1995.

12 12. Ludmila Koryakova, Andrej Vladimirovich Epimakhov, the urals and western siberia in the bronze and iron ages, Cambridge University Press, 2006.

13 13. Мандельштам А.М.. (1975). Памятники кочевников кушанского времени в северной Бактрии. Ленинград: издательство Наука Ленинградское отделение.

14 14. Мандельштам А.М.. (1966). Кочевники на пути в Индию. Москва: издательство Наука.

15 15.白鸟库吉《康居粟特考》，山西人民出版社，2015 年.

16 16.松田寿南《古代天山历史地理学研究》，中央民族学院出版社，1987 年.

17 17.岑仲勉《汉书西域传地理校释》，中华书局 1981 年.

18 18.余太山《大宛和康居综考》，《西北民族研究》，1991 年第 1 期.

19 19.林梅村《中亚锡尔河北岸的康居王庭》，《西域研究》，2017 年第 3 期.

20 20.张德芳、郝树声《悬泉汉简研究》，甘肃文化出版社，2009 年；袁延胜《悬泉汉简所见康居与西汉的关系》，《西域研究》，2009 年第 2 期.

21 21.郝树声《简论敦煌悬泉汉简〈康居王使者册〉及西汉与康居的关系》，《敦煌研究》2009 年第 1 期.

22 22. Y.A 扎德尼普罗夫斯基《亚历山大入侵后中亚北部的游牧人》，《中亚文明史》（第 2 卷），中国对外翻译出版公司，2001 年.

23 23.苏河《中亚河间地区出土中国文物的早期铁器时代遗存研究》，西北大学硕士学位论文，2017 年.

24 24.西北大学丝绸之路文化遗产与考古学研究中心、乌兹别克斯坦共和国科学院考古研究所《2015 年度撒扎干遗址发掘报告》，《西部考古》第 12 辑，科学出版社 2017 年.

25 25.如上所述，花拉子模和布哈拉地区墓葬中死者流行头向南。

26 26.如阿克塔姆的 M3-A、M3-B，撒扎干ⅠM11-1、11-2。

27 27.孙机《中国圣火—中国古文物与东西文化交流中的若干问题》，72-73 页，辽宁教育出版社 1996 年.

28 28.程林泉、韩国河《长安汉镜》，第 85-86 页，陕西人民出版社 2002 年 .

29 29.单月英《匈奴墓葬研究》，《考古学报》2009 年第 1 期

30 30.宁夏文物考古研究所、中国社会科学院考古所宁夏考古组、同心县文物管理所《宁夏同心倒墩子匈奴墓地》，《考古学报》1988 年第 3 期.

31 31.钟少异《汉式铁剑综论》，《考古学报》1998 年第 1 期

32 32.库尤马扎墓地遗物系塔什干国立历史博物馆陈展所见。

33 33.李溯源、吴立、李枫《伊犁河谷铜鍑研究》，《文物》2013 年第 6 期.

34 34.见于乌兹别克斯坦国立历史博物馆陈列（塔什干）。

35 35.余太山认为卑阗城在卡拉套山以南、锡尔河北岸的突厥斯坦（见注 4）。但《汉书·西域传》：“大宛国，王治贵山城，……北至康居卑阗城千五百一十里。”贵山城若按余说在苦盏，它与突厥斯坦的距离远小于《汉书》所记。所以此问题还需进一步探讨。

36 36.余太山说：“蕃内地为康居王夏所居，其地应在 Turkestan 西北一千余里处”（注 4）。《汉书·西域传》“乌孙国，大昆弥治赤谷城，……东至都护治所千七百二十一里，西至康居蕃内地五千里。”汉都护治所在今轮台。赤谷城在今伊塞克湖附近，其西“五千里”，约合 2079 公里，已接近里海的东北角。当然汉书中的里程不可能是直线距离，折算下来可能在锡尔河下游、咸海以北的图尔盖草原一带。

Kutilmoqda

№	Muallifning F.I.Sh.	Lavozimi	Tashkilot nomi
1	Liang Y..	1	North-West University of China
2	Kambarov N.S.	2	Fergana State University

№	Havola nomi
1	1. Claude Rapin, Nomads and the Shaping of Central Asia:From the Early Iron Age to the Kushan Period, in Joe Cribb & Georgina Herrmann, eds., After Alexander: Central Asia be fore Islam, Oxford:Oxford University Press, 2007.
2	2. Подушкин А.Н., Арысская Культура Южного Казахстана IV в. до н.э - VI в. н.э., издательский центр МКТУ им. X.A.Яссави, Туркестан. 2000.
3	3. Alexander.Podushkin ,DER STAAT DER KANGJU AUS SICH DER ARCHAOLOGIE, UNBEKANNTES KASACHSTAN ARCHAOLOGIE IM HERZEN ASIENS, BANDⅡ, Bochum 2013.
4	4. Массон М.Е. Ахангаран. Археолого-толографичеокнй очерк .- Т., 1953.
5	5. Дресвянская Я., Типы захоронений курганного могильника у к. Актам (Пскентский район), Материалы по Археологии Средней Азии. -Т., 1983.
6	6. Kazim Abdullaev, Nomad Migration in Central Asia, Proceedings of the British Academy . © The British Academy 2007.
7	7. Пугаченкова Г.А., Орлатскии могильник, древности Мианкаля из работ Узбекистанской искусствоведческой экспедиции. - Т., 1989. .
8	8. Лоховиц В.А., Хазланов А.М., Подбойные и катакомбные погребения могильника Туз-Гыр, Кочевниах Хорезма , М., 1979.
9	9. ЛОХОВИЦ В.А., Подбойно-катакомбные й коллективные погребения могильника Тумек-кичиджик, Кочевники на границах Хорезма , Москва 1979.
10	10. Подушкин А.Н., Об оссобеностях конструкции и обряда некоторых катакомбных погребений Арысской культуры Южного Казахстана III в. до н.э.-II в. н.э.,Труды филиала Института археологии им. Маргулана в г. Астана, Том II, Астана 2013.
11	11. Jeannine Davis-Kimball, Vladimir А. Bashilov, Leonid Т. Yablonsky, nomads of the eurasian steppes in the early iron age, zinat press berkeley, ca, 1995.
12	12. Ludmila Koryakova, Andrej Vladimirovich Epimakhov, the urals and western siberia in the bronze and iron ages, Cambridge University Press, 2006.
13	13. Мандельштам А.М.. (1975). Памятники кочевников кушанского времени в северной Бактрии. Ленинград: издательство Наука Ленинградское отделение.
14	14. Мандельштам А.М.. (1966). Кочевники на пути в Индию. Москва: издательство Наука.
15	15.白鸟库吉《康居粟特考》，山西人民出版社，2015 年.
16	16.松田寿南《古代天山历史地理学研究》，中央民族学院出版社，1987 年.
17	17.岑仲勉《汉书西域传地理校释》，中华书局 1981 年.
18	18.余太山《大宛和康居综考》，《西北民族研究》，1991 年第 1 期.
19	19.林梅村《中亚锡尔河北岸的康居王庭》，《西域研究》，2017 年第 3 期.
20	20.张德芳、郝树声《悬泉汉简研究》，甘肃文化出版社，2009 年；袁延胜《悬泉汉简所见康居与西汉的关系》，《西域研究》，2009 年第 2 期.
21	21.郝树声《简论敦煌悬泉汉简〈康居王使者册〉及西汉与康居的关系》，《敦煌研究》2009 年第 1 期.
22	22. Y.A 扎德尼普罗夫斯基《亚历山大入侵后中亚北部的游牧人》，《中亚文明史》（第 2 卷），中国对外翻译出版公司，2001 年.
23	23.苏河《中亚河间地区出土中国文物的早期铁器时代遗存研究》，西北大学硕士学位论文，2017 年.
24	24.西北大学丝绸之路文化遗产与考古学研究中心、乌兹别克斯坦共和国科学院考古研究所《2015 年度撒扎干遗址发掘报告》，《西部考古》第 12 辑，科学出版社 2017 年.
25	25.如上所述，花拉子模和布哈拉地区墓葬中死者流行头向南。
26	26.如阿克塔姆的 M3-A、M3-B，撒扎干ⅠM11-1、11-2。
27	27.孙机《中国圣火—中国古文物与东西文化交流中的若干问题》，72-73 页，辽宁教育出版社 1996 年.
28	28.程林泉、韩国河《长安汉镜》，第 85-86 页，陕西人民出版社 2002 年 .
29	29.单月英《匈奴墓葬研究》，《考古学报》2009 年第 1 期
30	30.宁夏文物考古研究所、中国社会科学院考古所宁夏考古组、同心县文物管理所《宁夏同心倒墩子匈奴墓地》，《考古学报》1988 年第 3 期.
31	31.钟少异《汉式铁剑综论》，《考古学报》1998 年第 1 期
32	32.库尤马扎墓地遗物系塔什干国立历史博物馆陈展所见。
33	33.李溯源、吴立、李枫《伊犁河谷铜鍑研究》，《文物》2013 年第 6 期.
34	34.见于乌兹别克斯坦国立历史博物馆陈列（塔什干）。
35	35.余太山认为卑阗城在卡拉套山以南、锡尔河北岸的突厥斯坦（见注 4）。但《汉书·西域传》：“大宛国，王治贵山城，……北至康居卑阗城千五百一十里。”贵山城若按余说在苦盏，它与突厥斯坦的距离远小于《汉书》所记。所以此问题还需进一步探讨。
36	36.余太山说：“蕃内地为康居王夏所居，其地应在 Turkestan 西北一千余里处”（注 4）。《汉书·西域传》“乌孙国，大昆弥治赤谷城，……东至都护治所千七百二十一里，西至康居蕃内地五千里。”汉都护治所在今轮台。赤谷城在今伊塞克湖附近，其西“五千里”，约合 2079 公里，已接近里海的东北角。当然汉书中的里程不可能是直线距离，折算下来可能在锡尔河下游、咸海以北的图尔盖草原一带。