246

Ўзбек тилидаги тиббий эвфемизмларни кузатиш натижасида улар турли социал қатлам ва касб эгалари нутқига хосланишига кўра фарқланиши аниқланди. Тиббий эвфемизмларни социал қатлам нутқига хосланиши асосида қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин. Мулоқот жараёнида эвфемизмни танлаш ва қўллаш кўп ҳолларда ижтимоий омилларга боғлиқ. Бунга, асосан, ижтимоий синф, ижтимоий роль, ижтимоий мавқе, ижтимоий вазият, жинсий мансублик каби омиллар таъсир этади.
Ўзбек тилида тиббий эвфемизмлар ёшга оидлик хусусиятига кўра фарқланса ҳам, нутқ субъектининг ёш хусусиятларини фарқламайди. Эвфема маъносида ёшга оид дифференциал белгиларга кўра, 1) “болаликка оид” белгили; 2) “ўсмирликка оид” белгили; 3) “ўрта ёшга оид” белгили; 4) “кексаликка оид” белгили; 5) “ёшга оидлик” нейтрал тиббий эвфемизмлар ажратилади.

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana14-09-2022
  • O'qishlar soni0
  • Nashr sanasi15-07-2021
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar138-144
Ўзбек

Ўзбек тилидаги тиббий эвфемизмларни кузатиш натижасида улар турли социал қатлам ва касб эгалари нутқига хосланишига кўра фарқланиши аниқланди. Тиббий эвфемизмларни социал қатлам нутқига хосланиши асосида қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин. Мулоқот жараёнида эвфемизмни танлаш ва қўллаш кўп ҳолларда ижтимоий омилларга боғлиқ. Бунга, асосан, ижтимоий синф, ижтимоий роль, ижтимоий мавқе, ижтимоий вазият, жинсий мансублик каби омиллар таъсир этади.
Ўзбек тилида тиббий эвфемизмлар ёшга оидлик хусусиятига кўра фарқланса ҳам, нутқ субъектининг ёш хусусиятларини фарқламайди. Эвфема маъносида ёшга оид дифференциал белгиларга кўра, 1) “болаликка оид” белгили; 2) “ўсмирликка оид” белгили; 3) “ўрта ёшга оид” белгили; 4) “кексаликка оид” белгили; 5) “ёшга оидлик” нейтрал тиббий эвфемизмлар ажратилади.

Русский

Наблюдение за медицинскими эвфемизмами в узбекском языке показало, что они различаются по особенностям речи разных социальных слоев и профессий. Медицинские эвфемизмы можно разделить на следующие группы в зависимости от их адаптации к речи социальных слоев. Выбор и применение эвфемизмов в процессе общения часто зависит от социальных факторов. На это в основном влияют такие факторы, как социальный класс, социальная роль, социальный статус, пол.
Хотя медицинские эвфемизмы в узбекском языке различаются по возрасту, они не различают возрастных особенностей предмета речи. По дифференциальным признакам возраста в смысле эвфемизма: 1) признак «детство»; 2) отметка «подростковый возраст»; 3) с пометкой «средний возраст»; 4) с пометкой «старость»; 5) выделяются «соответствующие возрасту» нейтральные медицинские эвфемизмы.

English

The observation of medical euphemisms in the Uzbek language revealed that they differ according to the specifics of speech of different social strata and professions. Medical euphemisms can be divided into the following groups based on their adaptation to social stratum speech. The choice and application of euphemisms in the communication process often depends on social factors. This is mainly influenced by factors such as social class, social role, social status, sex. Although medical euphemisms in the Uzbek language differ in the nature of age, they do not distinguish the age characteristics of the subject of speech. According to the differential signs of age in the sense of euphemism, 1) the sign of "childhood"; 2) marked "belonging to adolescence"; 3) marked "middle-aged"; 4) marked "old age"; 5) “age-appropriate” neutral medical euphemisms are distinguished.

Havola nomi
1 1. Ахманова О.С. Лингвистический энциклопедический словарь /под ред. –2-е изд., стер. – М.: УРСС: Едиториал УРСС, 2004.
2 2. Шмелёв Д. Н. Эвфемизмы // Русский язык: энциклопедия // под ред. Ф.П.Филина. – Москва: Советская энциклопедия, 1979
3 3. Миразизов А. Ўзбек нутқий этикетига доир айрим кузатишлар // Тошкент давлат педагогика университети илмий ахборотлари, 2016. − № 4 (9).
4 4. Лузина Л.Г. Социальный аспект лингвистических исследований (Обзор) // Социолингвистика вчера и сегодня. – Москва: 2004; Беликов В.И., Крысин Л.П. Социолингвистика. – М., 2001.
5 5. Омонтурдиев А.Ж. Профессионал нутқ эвфемикаси (чорвадорлар нутқи мисолида): Филол. фан. док-ри... дисс. – Т., 2009.
6 6. Исматуллаев Н. Эвфемизмы в современном узбекском языке: Автореф. дисс...канд. филол. наук. – Т., 1963.
7 7. Малыгина Е.Н. Средства смягчения высказывания в медицинской речи: Автореф. …. дис. канд. филол. наук. -Самара, 2007.
8 8. Мухамедьянова Г. Н. Эвфемия в общественно-политической лексике (на материале современного немецкого, русского и башкирского языков): дисс. … канд. филол. наук. Уфа, 2005. –170 с.
9 9. Кацев А.М. Эвфемизмы и просторечие. Семантический аспект. Актуальные проблемы семасиологии. – Л., 1991.
10 10. Никитина А.М. Эвфемизмы в речи учителя как средство гармонизации педагогического дискурса: диссер. ... канд. пед. наук. – М., 2015.
11 11. Потапова Н.М. Влияние социальных факторов на употребление эвфемизма//Язык, сознание, коммуникация: Сб. статей / Отв. ред. В.В.Красных, А.И.Изотов. − М.:МАКС Пресс, 2009. –Вып. 39.
12 12. Khaydarova Nodirabegim Ahtamjonovna. (2021). Significance of Phraseological Units application in Medical Discourse of English and Uzbek Language. Middle European Scientific Bulletin, 11(1). https://doi.org/10.47494/mesb.2021.11.471
13 13. Gaybullayeva, N. I. (2018). The usage of euphemisms in the speech of doctors. International journal of research in humanities, Arts and literature.
14 14. Gaybullayeva N. I. "Classification of thematic groups of medical euphemeralism." European Journal of Business &Social Sciences (2019): 1721-1733.
Kutilmoqda