Maqolada Farg‘ona viloyati etnotoponimlarining qanday asosga ko‘ra nomlanganligi va bunday nomlanishiga qaysi omillar sabab bo‘lganligi haqida fikr yuritiladi. Etnonimlar o‘tmishda Farg‘ona viloyati hududida istiqomat qilgan va hozirgi kunda ham yashab kelayotgan turli elatlar tarkibidagi etnik guruh, qabila haqida ma’lumot bersa, etnotoponimlar bu etnik guruh yashab kelgan o‘rinlar, hududlarni muayyanlashtirish va aniqlashga xizmat qiladi. Shu sababli etnonim va etnotoponimlarni tadqiq etish o‘zbek tilidagi atoqli otlar tizimining shakllanish bosqichlari xususida qimmatli ma’lumotlar beribgina qolmay, madaniyat va ma’naviyatni turli yo‘nalishi bo‘yicha izlanishlar olib borishda muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolada etnotoponimlarning atalish motivlariga ko‘ra turlari lingvistik tavsiflash va tasniflash, statistik va etimologik tahlil usullaridan foydalanilgan holda tadqiq etildi.
Maqolada Farg‘ona viloyati etnotoponimlarining qanday asosga ko‘ra nomlanganligi va bunday nomlanishiga qaysi omillar sabab bo‘lganligi haqida fikr yuritiladi. Etnonimlar o‘tmishda Farg‘ona viloyati hududida istiqomat qilgan va hozirgi kunda ham yashab kelayotgan turli elatlar tarkibidagi etnik guruh, qabila haqida ma’lumot bersa, etnotoponimlar bu etnik guruh yashab kelgan o‘rinlar, hududlarni muayyanlashtirish va aniqlashga xizmat qiladi. Shu sababli etnonim va etnotoponimlarni tadqiq etish o‘zbek tilidagi atoqli otlar tizimining shakllanish bosqichlari xususida qimmatli ma’lumotlar beribgina qolmay, madaniyat va ma’naviyatni turli yo‘nalishi bo‘yicha izlanishlar olib borishda muhim ahamiyat kasb etadi. Maqolada etnotoponimlarning atalish motivlariga ko‘ra turlari lingvistik tavsiflash va tasniflash, statistik va etimologik tahlil usullaridan foydalanilgan holda tadqiq etildi.
В статье рассматриваются причины номинации этнотопонимов Ферганской области и факторы, обусловившие такую номинацию. Если этнонимы дают информацию об этносе и племени различных народов, проживавших на территории Ферганской области в прошлом и проживающих в настоящее время, то этнотопонимы служат для уточнения и идентификации мест и районов проживания этого этноса. Поэтому изучение этнонимов и этнотопонимов не только дает ценную информацию об этапах формирования узбекской местоименной системы, но и становится важным при проведении исследований в различных направлениях культуры и духовности. В статье изучены типы этнотопонимов по мотивам их названий с использованием методов лингвистического описания и классификации, статистического и этимологического анализа.
The article discusses the reasons for the naming of the ethnotoponyms of the Fergana region and the factors that led to such naming. If the ethnonyms provide information about the ethnic group and tribe of different peoples who lived in the territory of Fergana region in the past and are still living in the present, the ethnotoponyms serve to specify and identify the places and regions where this ethnic group lived. Therefore, the study of ethnonyms and ethnotoponyms not only provides valuable information about the stages of formation of the Uzbek pronoun system, but also becomes important in conducting research in various directions of culture and spirituality. In the article, the types of ethnotoponyms according to the naming motives were studied using the methods of linguistic description and classification, statistical and etymological analysis.
№ | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
---|---|---|---|
1 | Joʻraboyeva G.S. | 1 | Fergana State University |
2 | Tursunov A.S. | 2 | Fergana State University |
№ | Havola nomi |
---|---|
1 | 1. Бегматов Э., Улуқов Н. Ўзбек ономастикаси терминларининг изоҳли луғати. – Наманган 2006. – Б. 60. (Begmatov E., Ulukov N. Explanatory dictionary of Uzbek onomastics terms. – Namangan, 2006. – B. 60.) |
2 | 2. Нафасов Т. Қашқадарё қишлоқномаси. – Тошкент: Муҳаррир, 2009. (Nafasov T. Kashkadarë village register. – Tashkent: Muharrir, 2009.) |
3 | 3. Дўсимов З., Эгамов Х. Жой номларининг қисқача изоҳли луғати. – Тошкент: Ўқитувчи, 1977. (Dosimov Z., Egamov Kh. A brief annotated dictionary of place names. – Tashkent: Teacher, 1977.) |
4 | 4. Отажонова А. Хоразм этнотопонимлари ва уларнинг луғавий асослари: Филол.фанлари номзоди ...дисс. автореф. – Тошкент, 1997. (Otajonova A. Khorezm ethnotoponyms and their lexical bases: Ph.D. ... diss. autoref. - Tashkent, 1997; That author. Khorezm ethnotoponyms. - Tashkent: Science, 1997.) |
5 | 5. Туробов А. Самарқанд вилояти этноним ва этноойконимларининг таҳлили: Филол.фанлари номзоди ... дисс. автореф. – Тошкент, 1999 (Turobov A. Analysis of ethnonyms and ethnonyms of Samarkand region: Candidate of Philology ... diss. autoref. – Toshken t, 1999.) |
6 | 6. Марқаев К. Ўзбек тили этнонимларининг таҳлили (Жанубий Ўзбекистон вилоятлари мисолида): Филол.фанлари номзоди ... дисс. автореф. – Тошкент, 2004 (Markaev K. Analysis of the ethnonyms of the Uzbek language (on the example of the regions of Southern Uzbekistan): Candidate of Philology ... diss. autoref. – Tashkent, 2004.) |
7 | 7. Эргашев А. Андижон вилояти этнотопонимларининг ареал-ономастик тадқиқи: Филол. фанлари номзоди ... дисс. – Тошкент, 2012. – 135 б. ( Эргашев А. Ареало-ономастическое изучение этнотопонимов Андижанской области: Филол. Кандидат наук ... дисс. – Ташкент, 2012. – 135 с. // Ergashev A. Areal-onomastic study of ethnotoponyms of Andijan region: Philol. Ph.D. ... diss. - Tashkent, 2012. - 135 p. ) |
8 | 8. Mirzo Ulug‘bek. To‘rt ulus tarixi. – Toshkent: Yosh kuch, 2019. – 421 b. Barcha misollar ushbu manbadan olindi. (Mirzo Ulugbek. History of four nations. – Tashkent: Yosh Kuch, 2019. – 421b. All examples are taken from this source.) |
9 | 9. Шукуров Р., Жўрабоева Г. Фарғона водийси топонимларининг қисқача изоҳли луғати – Фарғона: Classic, 2021 – Б. 86. (Shukurov R., Jo‘raboyeva G. Brief explanatory dictionary of Fergana Valley toponyms – Fergana: Classic, 2021 – B 86.) |
10 | 10. Охунов Н. Жой номлари таъбири. – Тошкент: Ўзбекистон, 1994, – Б. 58. (Okhunov N. Definition of place names. – Tashkent: Uzbekistan, 1994, – B. 58.) |