104

Республика қишлоқ хўжалигида амалга оширилаётган аграр ислоҳотлар маҳсулот ишлаб чиқариш тармоқларини ривожлантириш билан биргаликда, маҳсулотлар таркибини диверсификациялаш, янги йўналишларни ривожлантириш, аввал эътибордан четда қолган, аммо ҳозирда дунё бозорида талаб ортиб бораётган соҳаларни кенгайтиришни ҳам кўзда тутмоқда. Бунда деҳқон хўжаликлари ва оила томорқа имкониятларидан унумли фойдаланиш катта аҳaмиятга эга. Дунё бозорида талаб юқори бўлган грек ёнғоғининг аҳамиятини ҳисобга олган ҳолда, республикамизнинг лалми ерларидан фойдаланишни рағбатлантириш ва самарадорлигини янада ошириш, ички ва ташқи бозорларда рақобатбардош бўлган грек ёнғоғи ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтиришда замонавий ёнғоқ плантацияларини барпо қилиш ҳамда ёнғоқ етиштириш бўйича илмий асосланган усуллар ва интенсив технологияларни кенг жорий этиш замон талабларидан бири бўлиб қолмоқда. Тадқиқотларимиз давомида, асосан, Паркент туманидаги деҳқон хўжалиги ва оилавий томорқалар ўрганилганда, хонадонлардаги грек ёнғоғи сони 3 минг 612 туп эканлиги аниқланди. Тумандаги деҳқон хўжалиги ва хонадонларда янги грек ёнғоғи навларини жойлаштириш орқали яхши даромад келиши, сарфланган маблағ узоқ вақтгача қайтиб туриши, кам харажат эканлиги сўровнома ўтказилганда айтиб ўтилди. Мақолада деҳқон хўжаликларида грек ёнғоғи етиштиришни ривожлантиришнинг бугунги босқичи хусусиятларидан келиб чиқиб, муҳим йўналишлари бўйича тадқиқотлар натижалари баён этилган.

  • O'qishlar soni30
  • Nashr sanasi24-06-2022
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar143-151
Ўзбек

Республика қишлоқ хўжалигида амалга оширилаётган аграр ислоҳотлар маҳсулот ишлаб чиқариш тармоқларини ривожлантириш билан биргаликда, маҳсулотлар таркибини диверсификациялаш, янги йўналишларни ривожлантириш, аввал эътибордан четда қолган, аммо ҳозирда дунё бозорида талаб ортиб бораётган соҳаларни кенгайтиришни ҳам кўзда тутмоқда. Бунда деҳқон хўжаликлари ва оила томорқа имкониятларидан унумли фойдаланиш катта аҳaмиятга эга. Дунё бозорида талаб юқори бўлган грек ёнғоғининг аҳамиятини ҳисобга олган ҳолда, республикамизнинг лалми ерларидан фойдаланишни рағбатлантириш ва самарадорлигини янада ошириш, ички ва ташқи бозорларда рақобатбардош бўлган грек ёнғоғи ишлаб чиқариш ҳажмини кўпайтиришда замонавий ёнғоқ плантацияларини барпо қилиш ҳамда ёнғоқ етиштириш бўйича илмий асосланган усуллар ва интенсив технологияларни кенг жорий этиш замон талабларидан бири бўлиб қолмоқда. Тадқиқотларимиз давомида, асосан, Паркент туманидаги деҳқон хўжалиги ва оилавий томорқалар ўрганилганда, хонадонлардаги грек ёнғоғи сони 3 минг 612 туп эканлиги аниқланди. Тумандаги деҳқон хўжалиги ва хонадонларда янги грек ёнғоғи навларини жойлаштириш орқали яхши даромад келиши, сарфланган маблағ узоқ вақтгача қайтиб туриши, кам харажат эканлиги сўровнома ўтказилганда айтиб ўтилди. Мақолада деҳқон хўжаликларида грек ёнғоғи етиштиришни ривожлантиришнинг бугунги босқичи хусусиятларидан келиб чиқиб, муҳим йўналишлари бўйича тадқиқотлар натижалари баён этилган.

Русский

Аграрные реформы, осуществляемые в сельском хозяйстве республики, наряду с развитием отраслей производства продукции, предусматривают диверсификацию продукции, развитие новых направлений, а также расширение ранее не востребованных на мировом рынке сфер, но спрос на которые сегодня растет. При этом большое значение имеет эффективное использование возможностей дехканских хозяйств и семейных приусадебных участков. Учитывая значение грецкого ореха, пользующегося высоким спросом на мировом рынке, одним из современных требований становится дальнейшее стимулирование и повышение эффективности использования богарных земель в республике, широкое внедрение научно обоснованных методов и интенсивных технологий выращивания грецкого ореха и создание современных ореховых плантаций при увеличении производства конкурентоспособного на внутреннем и внешнем рынках грецкого ореха. В данном монографическом исследовании при изучении дехканских хозяйств и семейных приусадебных участков Паркентского района было установлено, что количество деревьев грецкого ореха, имеющихся в подворьях, составляет 3 612 ед. В ходе проведенного опроса владельцев дехканских хозяйств и приусадебных участков района выявлено, что посредством размещения новых сортов грецкого ореха возможно получение хорошего дохода, долгосрочная отдача затраченных средств, малозатратность. В статье описаны результаты исследований по важным направлениям, исходя из особенностей современного этапа развития выращивания грецких орехов в дехканских хозяйствах.

English

Agrarian reforms carried out in the agriculture of the republic, along with the development of production sectors, provide diversification of products, development of new areas, as well as expansion of previously unclaimed areas on the world market, but today the demand for which is growing. At the same time, the effective use of opportunities of dehqan farms and family household plots is of great importance. Given the importance of the walnut, which is in high demand on the world market, one of the modern requirements is to further stimulate and increase the efficiency of the use of rain fed lands in the republic, the widespread introduction of scientifically based methods and intensive technologies for growing walnuts and the creation of modern walnut plantations with an increase in production competitive in the domestic and foreign markets for walnuts. In our monographic study, when studying dehqan farms and family household plots in the Parkent district, it was found that the number of walnuts available in the farmsteads is 3 612 pieces. In the course of a survey of dehqan farms and household plots of the district, it was noted that by placing new varieties of walnut, it is possible to obtain a good income, long-term return on investment, low cost. The article describes the results of research in important areas, based on the characteristics of the current stage of development of walnut cultivation in dehqan farms.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Inobatov A.B. mustaqil tadqiqotchisi, “Agroiqtisodiyot va turizm” kafedrasi katta o‘qituvchisi Toshkent davlat agrar universiteti
Havola nomi
1 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Oliy Majlisga Murojaatnomasi [Address of the President of the Republic of Uzbekistan to the Oliy Majlis]. 2020, January 24.
2 Butkov Ye.A. O‘zbekistonda yong‘oqning bog‘ tipida plantatsiyalarini barpo qilish bo‘yicha tavsiyalar [Recommendations for the establishment of garden plantations of walnut in Uzbekistan]. Tashkent, 2009, pp. 32-50.
3 Mirzayev M.M. Mevali daraxtlardan yuqori hosil yetishtirish [Growing high yields from fruit trees]. Tashkent, R.R. Shreder ITI, 2006, p. 100.
4 Xushmatov N.S., Inobatov A.B. Dehqon xo‘jaliklarida grek yong‘og‘i yetishtirishning iqtisodiy samaradorligini oshirish yo‘nalishlari [Directions for increasing the economic efficiency of walnut cultivation on farms]. Innovatsion rivozhlanish Publ. house, 2021, 130 p.
5 Inobatov A.B. Grek yong‘og‘i yetishtirishda istiqbolli navlardan foydalanish samaradorligi [The effectiveness of the use of promising varieties in the cultivation of walnuts]. Agroiqtisodiyot – Agroeconomics, 2021, no. 1, pp. 77-80.
6 Inobatov A.B. O‘zbekiston yetishtirayotgan grek yong‘og‘ini dunyo bozorlariga eksport qilishda raqobatbop navlardan foydalanish [Use of competitive varieties of walnuts grown in Uzbekistan for export to world markets]. Ilm-fan va innovatsion rivojlanish – Science and innovative development, 2021, no. 3, pp. 73-83.
7 Inobatov A.B. Mamlakat aholisini oziq-ovqat bilan ta’minlashda dehqon xo‘jaliklarining o‘rni va ahamiyati [The role and importance of farms in providing the population of the country with food]. The role of youth in agricultural science. Proceedings of the Republican Scientific-Practical Conference. 2020, August 14-15, vol. 2, pp. 447-452.
8 Inobatov A.B. Dehqon xo‘jaliklarida grek yong‘og‘ini yetishtirishda yer resurslaridan oqilona va samarali foydalanishni tashkil etish yo‘llari [Ways to organize the rational and efficient use of land resources in the cultivation of walnuts on farms]. Current problems in the theory and practice of agricultural science and their solutions. Proceedings of the International Conference. 2020, December 14-15, pp. 427-433.
9 Inobatov A. Organizational and economic mechanism of increasing efficiency of industrial processing of nuts in Uzbekistan. 2019, pp. 124-128. Available at: https://ijrcs.org/wpcontent/uploads/IJRCS201911023.pdf/.
10 Inobatov A.B., Khushmatov N.S. Pricing formation and market variability characteristics in walnut cultivation and its delivery to consumers. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 2021, April 16, vol. 12, no. 7, pp. 294-301. Available at: https://www.turcomat.org/index.php/turkbilmat/article/ view/2582/.
11 Inobatov A.B. Evaluation of opportunities for the cultivation of greek nuts in peasant and dekhkan farms of Uzbekistan. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 2021 July 22, no. BHS2014984225487, pp. 550-558. Available at: https://ijmmu.com/index.php/ijmmu/article/view/2923/. DOI: 10.18415/ijmmu.v8i7.2923/.
12 Achilov M.U. The stateand trends in the development of fruit and vegetable growing in Uzbekistan. International Journal for Innovative Research Multidisciplinary Field Monthly, 2019, Jan., vol. 5, iss. 1, pp. 9-12. ISSN: 2455-0620.
13 Association of Walnut Producers and Exporters of Uzbekistan. Available at: https://www.uznuts.uz/.
14 Sadullaevich K.N., Boshlarovich A.I. Resource-saving technologies in the cultivation of walnuts in terms of conomic evaluation methodological approaches. Journal of Contemporary Issues in Business & Government, 2021, vol. 27, no. 1. Available at: https://scholar.google.com/scholar?hl=ru&as_sdt=0,5&clust er=2761761011152792925/.
15 Rodina T.Ye., Shepelev S.I. Mirovoy opyt obespecheniya ustoychivogo razvitiya rynka prodovol’stviya [World experience in ensuring sustainable development of the food market]. Nikon Readings, no. 19, 2014, pp. 329-330. Available at: https://cyberleninka.ru/article/n/mirovoy-opyt-obespecheniya-ustoychivogo-razvitiyarynka-prodovolstviya/.
16 Which EU countries have grown the most fruits and vegetables. 31.07.2017. Available at: https:// lt.sputniknews.ru/world/20170731/3573886/strany-lidery-po-proizvodstvu-ovoshchej-i-fruktov-v-es.html/.
17 World and Russian trends in the processing of fruits and vegetables. Available at: https://www.agroxxi.ru/ analiz-rynka-selskohozjaistvennyh-tovarov/mirovye-i-rossiiskie-trendy-v-pererabotke-plodov-i-ovoschei.html/.
Kutilmoqda