88

Мақола ҳудудлар иқтисодиёти тармоқларининг кластерлаштириш салоҳиятини баҳолаш масаласига бағишланган. Мақолада ҳудудларнинг кластерлаштириш салоҳиятини баҳолаш бўйича АҚШ, Ғарбий Европа ва Россия Федерацияси олимлари томонидан ишлаб чиқилган усуллар ўрганилган. Хорижий тажрибани ўрганиш асосида муаллиф томонидан Ўзбекистон ҳудудлари иқтисодиёти тармоқларининг кластерлаштириш салоҳиятини баҳолашнинг такомиллаштирилган усули ишлаб чиқилган. Таклиф этилган усул асосида Бухоро вилояти иқтисодиётида нисбатан юқори улушга эга бўлган тўқимачилик ва кийим-кечак, озиқ-овқат маҳсулотлари, ичимликлар ҳамда тери ва унга тегишли маҳсулотлар ишлаб чиқариш тармоқларининг кластерлаштириш салоҳияти баҳоланган. Тадқиқотнинг ахборот манбаси сифатида Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси тақдим этган маълумотлар олинган. Баҳолаш натижаларига кўра, вилоятнинг тўқимачилик ва кийим ишлаб чиқариш тармоғининг кластерлаштириш салоҳияти бошқа тармоқларга нисбатан юқори эканлиги аниқланган ва ҳудудда шу тармоққа мансуб кластерлар фаолиятини ривожлантириш тавсия этилган. Таклиф этилган усулдан ҳудудий бошқарув органлари томонидан минтақавий иқтисодий сиёсат йўналишларини аниқлашда фойдаланиш тавсия этилган.

  • O'qishlar soni21
  • Nashr sanasi21-07-2022
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar83-96
Ўзбек

Мақола ҳудудлар иқтисодиёти тармоқларининг кластерлаштириш салоҳиятини баҳолаш масаласига бағишланган. Мақолада ҳудудларнинг кластерлаштириш салоҳиятини баҳолаш бўйича АҚШ, Ғарбий Европа ва Россия Федерацияси олимлари томонидан ишлаб чиқилган усуллар ўрганилган. Хорижий тажрибани ўрганиш асосида муаллиф томонидан Ўзбекистон ҳудудлари иқтисодиёти тармоқларининг кластерлаштириш салоҳиятини баҳолашнинг такомиллаштирилган усули ишлаб чиқилган. Таклиф этилган усул асосида Бухоро вилояти иқтисодиётида нисбатан юқори улушга эга бўлган тўқимачилик ва кийим-кечак, озиқ-овқат маҳсулотлари, ичимликлар ҳамда тери ва унга тегишли маҳсулотлар ишлаб чиқариш тармоқларининг кластерлаштириш салоҳияти баҳоланган. Тадқиқотнинг ахборот манбаси сифатида Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси тақдим этган маълумотлар олинган. Баҳолаш натижаларига кўра, вилоятнинг тўқимачилик ва кийим ишлаб чиқариш тармоғининг кластерлаштириш салоҳияти бошқа тармоқларга нисбатан юқори эканлиги аниқланган ва ҳудудда шу тармоққа мансуб кластерлар фаолиятини ривожлантириш тавсия этилган. Таклиф этилган усулдан ҳудудий бошқарув органлари томонидан минтақавий иқтисодий сиёсат йўналишларини аниқлашда фойдаланиш тавсия этилган.

Русский

Статья посвящена вопросу оценки потенциала кластеризации отраслей экономики регионов. В статье были изучены методы оценки потенциала организации и развития кластерной деятельности (потенциала кластеризации) регионов, разработанные учеными из США, Западной Европы и Российской Федерации. На основе изучения зарубежного опыта автором разработана усовершенствованная методика оценки потенциала кластеризации отраслей экономики регионов Узбекистана. На основе предложенного метода был оценен потенциал кластеризации отраслей текстильного и швейного производства, производства продуктов питания, производства напитков и производства кожи и сопутствующих товаров, которые имеют относительно высокую долю в экономике Бухарской области. В качестве источника информации для исследования была использована информация, предоставленная Государственным департаментом статистики Республики Узбекистан. По результатам оценки было установлено, что потенциал кластеризации отрасли по производству текстиля и одежды в регионе выше, чем в других отраслях, и было рекомендовано развивать деятельность кластеров этой же отрасли в регионе. Предложенный метод был рекомендован к использованию региональными органами управления при определении направлений региональной экономической политики.

English

The article is devoted to the issue of assessing the potentials of clustering of economic sectors of regions. The article reviews methods developed by scientists from the United States, Western Europe and the Russian Federation, on assessing the potential of regions for organization and development of cluster activities (potential of clustering). Based on the study of the foreign experience, the author has elaborated a method for assessing potentials of clustering of economic sectors of the regions of the Republic of Uzbekistan. The proposed method was used for assessing potentials of clustering the textile, food, beverage, leather and related industries having relatively high share in the economy of the Bukhara region. The data provided by the State Statistics Department of the Republic of Uzbekistan, was used as a source of information for the study. The assessment showed that the clustering potential of the textile and clothing industry in the region is higher than of other sectors, thence it was recommended to develop clustering activities belonging to this sector in the region. The proposed method was recommended for use by regional authorities in determining directions of their economic policy.

Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 Sodikov A.M. iqtisodiyot fanlari doktori, “Mintaqaviy iqtisodiyot va menejment” kafedrasi professori Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti
2 Begimova D.K. “Mintaqaviy iqtisodiyot va menejment” kafedrasi tayanch doktoranti Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy universiteti
Havola nomi
1 Rahmatov M.A., Zaripov B.Z. Klaster – integratsiya, innovatsiya va iqtisodiy о‘sish [Cluster – integration, innovation and economic growth]. Tashkent, Zamin, 2018, p. 18.
2 U.S. Cluster Mapping Project. Institute for Strategy & Competitiveness. Available at: https://www. isc.hbs.edu/about-michael-porter/affiliated-organizations-institutions/pages/us-cluster-mappingproject.aspx/.
3 Porter M.E. The economic performance of regions. Regional Studies, 2003, vol. 37, no. 6/7.
4 Markov L.S., Markova V.M. Vyyavleniye etalonnykh klasterov: metodicheskiye voprosy i prakticheskoye prilozheniye k otechestvennoy promyshlennosti [Identification of reference clusters: methodological issues and practical application to the domestic industry]. Vestnik NSU. Series: Social and economic sciences, 2012, vol. 12, iss. 1.
5 Lindqvist G., Ketels C., Solvell O. The cluster initiative Greenbook. 1st ed. Bromma tryck AB, Stockholm, 2003. Available at: https://www.hhs.se/contentassets/f51b706e1d644e9fa6c4d232abd09e63/ greenbooksep03.pdf/.
6 Dirnova A.N. Metodicheskiye podkhody k vyyavleniyu i otsenke klasterov v ekonomike regiona [Methodological approaches to identifying and evaluating clusters in the regional economy]. Regional Economics: Theory and Practice, 2010, no. 28, pp. 23-30.
7 Delgado M., Stern S. US Cluster mapping project: a new tool for regional economic development. 2014. Available at: http://www2.hhh.umn.edu/uthinkcache/slpp/regionalities/SS%20MD%20 USCMP%20Launch%20Minneapolis%2009%2029%2014_FINAL_V2.pdf/.
8 European Cluster Panorama 2014. Available at: https://ec.europa.eu/growth/smes/cluster/ observatory/cluster-mapping-services/cluster-panorama_en/.
9 Franco S., Murciego A., Salado J.P., Sisti E., Wilson J. European Clusters Panorama 2021: towards a resilient economy. Available at: https://clustercollaboration.eu/sites/default/files/2021-12/T1.1_ D1.02_European_Cluster_Panorama_Report_final.pdf/.
10 Prazdnichnih A. Opredeleniye territorialʹnykh zon potentsialʹnogo razvitiya klasterov v Rossiyskoy Federatsii [Definition of territorial zones of potential development of clusters in the Russian Federation]. Moscow, ANX, 2006.
11 Battalova A.A. Informatsionno-logicheskaya skhema sozdaniya toplivno-energeticheskogo klastera [Information and logical scheme for creating a fuel and energy cluster]. Russian Entrepreneurship, 2015, no. 3 (273), pp. 415-426.
12 Pechatkin V.V. Metodika otsenki i analiza potentsiala klasterizatsii ekonomiki regionov [Methodology for assessing and analyzing the potential for clustering the economy of regions]. Economic Analysis: Theory and Practice, 2010, no. 28, pp. 42-48.
13 Markov L.S. Problemy realizatsii klasternoy politiki [Problems of cluster policy implementation]. Scientific Expert, 2007, no. 4, pp. 20-31.
14 Vinokurova M.V. Konkurentosposobnostʹ i potentsial klasterizatsii otrasley ekonomiki Irkutskoy oblasti [Competitiveness and clustering potential of economic sectors of the Irkutsk region]. ECO, 2006, no. 12, pp. 78-88.
15 Trofimova O.M. Metodicheskiye rekomendatsii po viyavleniyu i analizu klasterov v ekonomike staropromishlennogo regiona [Guidelines for identifying and analyzing clusters in the economy of an old industrial region]. Management Issues, 2011, no. 2 (15), pp. 48-54.
16 Lavrikova Yu.G. Klastery: strategiya formirovaniya i razvitiya v ekonomicheskom prostranstve regiona [Cluster: strategy formation and development in economic regions]. Yekaterinburg, Institute of Economics, Ural Branch of the Russian Academy of Sciences , 2008, 232 p.
17 Yermishina A.V. Konkurentosposobnost regiona [Regional Competitiveness]. Available at: http:// www.cfin.ru/management/strategy/competitiveness.shtm/.
18 Rastvorseva S.N., Cherepovskaya N.A. Identifikatsiya i otsenka regionalnyh klasterov [Identification and evaluation of regional clusters]. Economy of the Region, 2013, no. 4, pp. 123-133.
19 Salova M.S. Razvitiye sistem i modeley kooperatsii v agropromishlennom komplekse [Development of systems and models of cooperation in the agro-industrial complex]. Moscow, Dashkov i K° Publ. and trading house, 2011.
20 Strekozov N.I., Konopelko Ye.I., Chinarov A.V. Metodicheskiye prinsipi otsenki, formirovaniya i prognozirovaniya razvitiya vnutrennego rynka myasa v Rossiyskoy Federatsii [Methodological principles for assessing, forming and forecasting the development of the domestic meat market in the Russian Federation]. Dubrovitsi, Federal Research Center for Animal Husbandry named after Academy Member L.K. Ernst, 2010, 60 p.
21 Vasilev K.A., Shamin A.Ye. Metodicheskiye podhody k otsenke potentsiala klasterizatsii agrarnoy sferi regiona [Methodological approaches to assessing the potential for clustering the agrarian sector of the region]. Bulletin NGIEI, 2016, no. 5 (60), pp. 7-18.
22 Zubova T.A. Upravleniye razvitiyem regionalnyh agropromyshlennyh klasterov [Management of the development of regional agro-industrial clusters]. Abstract of PhD thesis. 08.00.05. Voronezh, Voronezh State University of Engineering Technologies, 2018, 31 p.
23 Navruz-zoda Z.B. Turistik hududlar negizida ziyorat klasterlarini shakllantirishning tashkiliyiqtisodiy mexanizmlari [Organizational and economic mechanisms of formation of pilgrimage clusters on the basis of tourist areas]. Abstract of PhD thesis. 08.00.17. Urganch, 2021.
Kutilmoqda