161

Мақолада ислом динида илм ва имон категорияларининг ўзаро нисбати ўрганилади, ислом динида илм маса-ласи, илмни ўрганиш, илмни ривожлантириш, илм ва имон тушунчаларининг ўзаро боғлиқлиги ҳақида сўз юри-тилади. Бунинг учун Европанинг шарқшунос, исломшунос олимларидан М. Роденсон, А. Мрозек, Е. Фролова, 
Ж.Тимоти, А.Заринкуб, Б.Жонатан, Ш.Блэр, М.Букай ва америкалик олим Ф.Роузентал фикрларига ҳам муро-жаат этилади. Масалан, америкалик олим Ф.Роузентал ўзининг «Илм тантанаси» китобида бу тушунчаларнинг 
ўзаро нақадар яқинлиги ва боғлиқлиги, ислом динида уларнинг бир-бирига зид эмас, аксинча, мувофиқ бўлиб, 
ҳатто бир-биридан алоҳида тасаввур қилинмаслигини кўрсатиб ўтган. 
Шунингдек, мақолада мусулмон оламидаги машҳур аллома Имом Ғаззолийнинг «Иҳёу `улум ад-дин» («Дин 
илмларини жонлантириш») асарида мазкур масаладаги ўзига хос қарашлар, қатор илмий хулосалар атрофлича 
таҳлил қилинган. 
Мақолада ислом динида «илм» тушунчаси жуда муҳим ўринга эга бўлгани, ҳеч бир тарзда инкор қилинма-гани ва ёмон муносабат билдирилмаганлиги очиб берилган. Бундан ташқари исломда илмларни «диний» ва 
«дунёвий» деб ўзаро ажратиш принципи мавжуд эмаслиги, балки фойдали, манфаат келтирадиган ёки фойдасиз, 
зарарли бўлган илмларгагина ажратиш принципи мавжудлиги, яъни инсониятнинг ҳақиқий, яъни ҳар томонлама: 
ҳам маънавий, ҳам моддий тараққиёти, равнақи учун хизмат қиладиган илмлар исломда фойдали деб, қўллаб-қув-ватланиб келинганлиги алоҳида таъкидлаб ўтилган. Шунингдек, илм ва имон мутаносиблиги масаласи доимо 
улуғ аждодларимиз диққат марказида бўлиб, ҳар бир даврда унинг ўзига хос талқинлари ва турли қирралари ўз 
ифодасини топганлигига эътибор қаратилган. 

  • Internet havola
  • DOI
  • UzSCI tizimida yaratilgan sana 14-04-2023
  • O'qishlar soni 161
  • Nashr sanasi 11-04-2023
  • Asosiy tilO'zbek
  • Sahifalar11
Ўзбек

Мақолада ислом динида илм ва имон категорияларининг ўзаро нисбати ўрганилади, ислом динида илм маса-ласи, илмни ўрганиш, илмни ривожлантириш, илм ва имон тушунчаларининг ўзаро боғлиқлиги ҳақида сўз юри-тилади. Бунинг учун Европанинг шарқшунос, исломшунос олимларидан М. Роденсон, А. Мрозек, Е. Фролова, 
Ж.Тимоти, А.Заринкуб, Б.Жонатан, Ш.Блэр, М.Букай ва америкалик олим Ф.Роузентал фикрларига ҳам муро-жаат этилади. Масалан, америкалик олим Ф.Роузентал ўзининг «Илм тантанаси» китобида бу тушунчаларнинг 
ўзаро нақадар яқинлиги ва боғлиқлиги, ислом динида уларнинг бир-бирига зид эмас, аксинча, мувофиқ бўлиб, 
ҳатто бир-биридан алоҳида тасаввур қилинмаслигини кўрсатиб ўтган. 
Шунингдек, мақолада мусулмон оламидаги машҳур аллома Имом Ғаззолийнинг «Иҳёу `улум ад-дин» («Дин 
илмларини жонлантириш») асарида мазкур масаладаги ўзига хос қарашлар, қатор илмий хулосалар атрофлича 
таҳлил қилинган. 
Мақолада ислом динида «илм» тушунчаси жуда муҳим ўринга эга бўлгани, ҳеч бир тарзда инкор қилинма-гани ва ёмон муносабат билдирилмаганлиги очиб берилган. Бундан ташқари исломда илмларни «диний» ва 
«дунёвий» деб ўзаро ажратиш принципи мавжуд эмаслиги, балки фойдали, манфаат келтирадиган ёки фойдасиз, 
зарарли бўлган илмларгагина ажратиш принципи мавжудлиги, яъни инсониятнинг ҳақиқий, яъни ҳар томонлама: 
ҳам маънавий, ҳам моддий тараққиёти, равнақи учун хизмат қиладиган илмлар исломда фойдали деб, қўллаб-қув-ватланиб келинганлиги алоҳида таъкидлаб ўтилган. Шунингдек, илм ва имон мутаносиблиги масаласи доимо 
улуғ аждодларимиз диққат марказида бўлиб, ҳар бир даврда унинг ўзига хос талқинлари ва турли қирралари ўз 
ифодасини топганлигига эътибор қаратилган. 

№ Muallifning F.I.Sh. Lavozimi Tashkilot nomi
1 XIDIRALIYEV H.. International Islamic Academy of Uzbekistan, teacher of Arabic of the Department of Arabic language and literature “al-Azhar” O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi
№ Havola nomi
1 1. Mansurov A. Qur’oni karim ma’nolarining tarjima va tafsiri. – T.: Toshkеnt islom univеrsitеti nashriyot-matbaa birlashmasi, 2017. 2. Mеts A. Musulmanskiy Rеnеssans (Die Renaissance des Islams). Heidelberg, - rus. pеrеvod. - M.: Izdatеlstvo «Nauka». Glavnaya rеdaktsiya vostochnoy litеraturi. 1966. 3. Fon Gryunеbaum G.E. Klassichеskiy islam. (600-1258) (Classical islam. A History 600-1258. London, 1970) - rus.pеrеvod. - M.: “Nauka”, 1988, 4. Baxodirov R.M. Iz istorii klassifikatsii nauk na srеdnеvеkovom musulmanskom Vostokе. - T.: «Akadеmiya», 2000. 5. Imomnazarov M.S. Milliy ma’naviyatimiz asoslari. - T.: TIU, 2001. 6. Byukay Moris. Bibliya, Koran i nauka. (Ilk fransuz tilidagi nashri – Parij), Rеligiovеdеniе, 2008. 7. Islam. Istoriografichеskiе ochеrki. - M.: “Nauka”, 1991. 8. Rouzеntal Frants. Torjеstvo znaniya. Kontsеptsiya znaniya v srеdnе-vеkovom islamе. - M.: Glavnaya rеdaktsiya vostochnoy litеraturi izdatеlstva «Nauka», 1978. 9. Frolova Е.A. Problеmi` vеri` i znaniya v arabskoy filosofii. – M.: Glavnaya rеdaktsiya vostochnoy litеraturi` izdatеlstva «Nauka», 1983. 10. Al-Gazzoliy Imom Abu Homid. «Ihyou ulum iddin». («Din ilmlarini jonlantirish»). 1-kitob. Ilm kitobi. - T.: «Movarounnahr», 2003. 11. J.D. Bernal. The Social Function of Science. London, 1939. 12. «Nauka o naukе». Sbornik statеy.(Pеr. s angl.). - M.: «Progrеss», 1966. 13. Dobrov G.M. Aktualni`е problеmi` naukovеdе-niya. - M.: «Znaniе», 1968. 14. Volkov G.I. Sotsiologiya nauki. - M.: «Politizdat», 1968. 15. Vvеdеniе (fragmеnti`). Izbranni`е proizvеdеniya mi`slitеlеy Stran Blijnеgo i Srеdnеgo Vostoka. - M.:, 1961. 16. O‘zbеkiston milliy ensiklopеdiyasi. 4-jild.- T.: «O‘zbеkiston milliy ensiklopеdiyasi» Davlat ilmiy nashriyoti., 2001. 17. Milliy istiqlol g‘oyasi: asosiy tushuncha va tamoyillar. - T.: «O‘zbеkiston». 2001. 18. Timoti J. XXI asrda islom (postmodеrn dunyoda qiblani topish). - T.: “Sharq” NMAK, 2005. 19. Zarrinkub A.X. Islamskaya sivilizatsiya. Vеlikiе otkritiya i dostijеniya chеlovеchеstva - SPB.: “Izdatеlstvo “Dilya”, 2011. 20. Blum D., Bler Sh. Islam. Tisyacha lеt vеri i moguhеstva. / Pеr. s angl. - SPB.: “Izdatеlstvo “Dilya”, 2010.
Kutilmoqda