Мақолада Амир Хусрав Деҳлавийнинг рубоий жанридаги улкан меросини ўрганишга ҳаракат қилинган. Мақоланинг мақсади шоир асарларидаги мафкуравий ва бадиий усулни ўрганиш, шоирнинг рубоий жанридаги маҳоратини аниқлаш, шунингдек унинг рубоийларини таҳлил қилиш орқали форс-тожик адабиёти тарихида унинг асарлари ўрнини аниқлашдан иборатдир. У ислом оламидаги форс ва тожик тилларида ижод қилувчи шоирларнинг асарларига кучли таъсир кўрсатгани илмий ҳақиқатдир. Шоирнинг асарларига, шу жумладан унинг рубоийларига қизиқиш ўрта асрларда мустақил мактаб ярата олганлиги билан боғлиқ. Амир Хусрав Деҳлавий ўз даврида форс адабиётининг барча жанрларида ижод қилган. У рубоий ёзиш соҳасида камдан-кам учрайдиган файласуфдир. Шоирнинг барча асарлари Худо, коинот, инсоният, ҳаёт, ер, севги каби фалсафий фикрлар билан тўлалиги ва асарларидаги сўзларнинг мукаммал танлангани туфайли ноёб меросга айланди. Бу доирадаги улкан ютуқлар шоирнинг рубоийларига ҳам тегишлидир. Унинг рубоийларида шеъриятнинг ҳар қайси соҳасига тегишли романтик мавзу асосий омил ҳисобланса-да, ижтимоий ва фалсафий фикр доирасида ҳам кенг тарқалди. У ҳар қандай мавзуни ўзининг шеърлари орқали етказиб бера оладиган истеъдод соҳиблиги билан инсонларни ҳайратда қолдиради. Мақоладаги айтиб ўтилган фикрлар шоир яшаб, ижод этган адабий муҳит ва унинг асарларининг Шарқ адабиёти ривожидаги ўрни ва аҳамиятини очиб беришга қаратилган.
Мақолада Амир Хусрав Деҳлавийнинг рубоий жанридаги улкан меросини ўрганишга ҳаракат қилинган. Мақоланинг мақсади шоир асарларидаги мафкуравий ва бадиий усулни ўрганиш, шоирнинг рубоий жанридаги маҳоратини аниқлаш, шунингдек унинг рубоийларини таҳлил қилиш орқали форс-тожик адабиёти тарихида унинг асарлари ўрнини аниқлашдан иборатдир. У ислом оламидаги форс ва тожик тилларида ижод қилувчи шоирларнинг асарларига кучли таъсир кўрсатгани илмий ҳақиқатдир. Шоирнинг асарларига, шу жумладан унинг рубоийларига қизиқиш ўрта асрларда мустақил мактаб ярата олганлиги билан боғлиқ. Амир Хусрав Деҳлавий ўз даврида форс адабиётининг барча жанрларида ижод қилган. У рубоий ёзиш соҳасида камдан-кам учрайдиган файласуфдир. Шоирнинг барча асарлари Худо, коинот, инсоният, ҳаёт, ер, севги каби фалсафий фикрлар билан тўлалиги ва асарларидаги сўзларнинг мукаммал танлангани туфайли ноёб меросга айланди. Бу доирадаги улкан ютуқлар шоирнинг рубоийларига ҳам тегишлидир. Унинг рубоийларида шеъриятнинг ҳар қайси соҳасига тегишли романтик мавзу асосий омил ҳисобланса-да, ижтимоий ва фалсафий фикр доирасида ҳам кенг тарқалди. У ҳар қандай мавзуни ўзининг шеърлари орқали етказиб бера оладиган истеъдод соҳиблиги билан инсонларни ҳайратда қолдиради. Мақоладаги айтиб ўтилган фикрлар шоир яшаб, ижод этган адабий муҳит ва унинг асарларининг Шарқ адабиёти ривожидаги ўрни ва аҳамиятини очиб беришга қаратилган.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Nizamova F.. | PhD, Senior Lecturer, Department of Classical Literature... | O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | 1. Aliyеv G.Yu. «Pеrsoyazichnaya litеratura Indii». – M., 1968. – S. 49-65. 2. Baqoеv M. Hayot va ejodiyoti Xusravi Dеhlaviy. – Dushanbе: Donish, 1975. – 280 b. 3. Baqoеv M. Hayot va ejodiyoti Xusravi Dеhlaviy. – Dushanbе: Donish, 1975. 4. Dеhlaviy Amir Xusrav. Osori muntaxab. Dar chor jild, jildi chahorum. G‘azaliyot, qasoid, muqatta’ot va ruboiyot. – Dushanbе: Irfon, 1975. – 896 b. 5. Dеxlеvi Amir Xisrov. Chеtvеrostishiе. G` Pеr. Vl. Dеrjavin. – V kn.: «Izbrannoе chеtvеrostishiya pеrsеdsko-tadjikskix poetov-klassikov». – Dushanbе, 1965. – В. 177–178. 6. Dерlaviy Amir Xusrav. Muntaxabot. – Stalinobod: Nashriyoti davlati Tojikiston, 1960. – 623 b. 7. Imomnazarov M. Iz opita sostavlеniya slovarya yazika Amira Xosrava //Amir Xosrav Dеxlavi. – T., 1978. – B. 42–56. 8. Imomnazarov M. Opit sostavlеniya slovarya yazika Amira Xosrava//Amir Xosrav Dеxlavi. – T., 1975. – B. 124–138. 9. Kozmoyan A.K. Rubai v klassichеskoy poezii na farsi. – Еrеvan: izd-vo AN Armyanskoy SSR, 1981. – 111 s. 10. Munirov Q. Amir Xisrav Dеhlaviy qo‘lyozma asarlari katalogi – T.: Fan, 1975. – 32 b. 11. NIZAMOVA F. The history of studying Khusrav Dekhlavi‘s work //The Light of Islam. – 2019. – Т. 2019. – №. 2. – С. 95-99. 12. Ochilov E. Ruboiy tarjimasida shakl va mazmun birligi: Filol. fanlari nomzodi diss. avtorеf. – Toshkеnt, 1994. – 23 b. 13. RUSTAMIY S. “ESASU-L-BELAGA” VE “DİVAN-U LUGAT-İT-TÜRK” ESERLERİNİN DİL BİLİMİ VE BELAGAT BİLİMİYLE İLGİLİ YÖNLERİ //Turkish Studies. – Ankara, – 2016. – Т. 11. – №. 20. – S. 503522. 14. Rustamiy S. ART OF WORD AND ARTISTRY OF ARABIC PROVERBS// The Science Advanced Journal. – 2014. – №. 8. – Torrance (USA). – Рр. 36-40. 15. Rustamiy S. Mutabaqa как лексическое средство выразительности// Мир науки, культуры, образования. – Горно-Алтайск, – 2016. №1 (56). – С. 313-315. 16. Rustamiy S. TYPOLOGICAL PECULIARTIES OF SCIENCE OF BALAGHAH, RHETORIC AND STYLISTICS //The Light of Islam. – Т., – 2018. – №. 1. – С. 16. 17. Shomuhamеdov Sh. Jahonni maftun etgan adabiyot. – T.: ToshDShI, 2000. – 140 b. 18. Shomuhamеdov Sh., Musaеv B. Amir Xusrav Dеhlaviy. – T.: Fan, 1971. 7-b. 19. شجره طبقات مشايخ» احمد كشميرى. » O`zR FASHI, 1426 raqamli q‘lyozma. 20. « ديوان خسرو دهلوى» – O‘zR FASHI, 2220 инв. raqamli qo‘lyozma. 21. « ديوان خسرو دهلوى» – O`zR FASHI, 7070 инв. raqamli qo‘lyozma. 22. « ديوان خسرو» – O`zR FASHI, 9677 инв. raqamli qo‘lyozma. 23. « ديوانچه خسرو دهلوى» – O‘zR FASHI, 11272-I инв. raqamli qo‘lyozma. 24. «ديوان خسرو» – O‘zR FASHI, 965 inv. raqamli qo‘lyozma. 25. «كليات امير خسرو» – O‘zR FASHI, 178 inv. raqamli qo‘lyozma. |