Сўнгги йилларда ижтимоий жараёнларни ўрганишга қаратилган мамлакатимиздаги тадқиқотларнинг самарадорлик даражаси паст бўлиб қолаётгани ҳақиқат. Бунга кўплаб омиллар ўз таъсирини ўтказаётганини таъкидлаш жоиз. Бир томондан, жаҳон ҳамжамиятининг фаол ўзаро ҳамкорлиги ва глобаллашув тўлқинлари ижтимоий тадқиқотлардаги диагностик хулосаларни ишлаб чиқиш ва профилактик чора-тадбирларни амалиётга татбиқ этишдан олдинда кетаётгани, иккинчи томондан эса, жорий тадқиқотларда умумилмий аниқ ёндашув ва парадигмаларнинг етишмаслиги сабаб бўлаяпти. Амалга оширилаётган тадқиқотлардан конкрет парадигмал ёндашувни ОАК талаб қилаётганини ҳисобга олмаганда, илмий жамоатчилик орасида бунга интилиш сустлигича қолмоқда. Бизнингча, айнан шу сабабли ҳам тадқиқотларнинг реал амалиётни изоҳлаш ва самарали чора-тадбирларни мақсадга мувофиқ равишда ишлаб чиқишдаги аҳамияти деярли сезилмаяпти. Ижтимоий ҳаётда илмий жамоатчиликдан кўра, публицистик-блогерлик фаолиятининг ўрни кўпроқ бўлаётгани ҳам шу билан изоҳланади. Шундай экан, ижтимоий жараёнларни теран тасаввур этиш, уларни маданий тараққиётга мувофиқ йўналишда ташкил этиш, кузатилаётган муаммоларнинг илмий ечимларини топиш имкониятларини ошириш учун «маданият»нинг фалсафий-концептуал таҳлилини амалга ошириш тақозо этилади. Мазкур мақола «маданият» тушунчасига оид турли ёндашувларнинг ўзаро детерминистик муносабатларини аниқлаш ва шу асосда, маданий тараққиётнинг замонавий меритологик парадигмасини ишлаб чиқишга бағишланади.
Сўнгги йилларда ижтимоий жараёнларни ўрганишга қаратилган мамлакатимиздаги тадқиқотларнинг самарадорлик даражаси паст бўлиб қолаётгани ҳақиқат. Бунга кўплаб омиллар ўз таъсирини ўтказаётганини таъкидлаш жоиз. Бир томондан, жаҳон ҳамжамиятининг фаол ўзаро ҳамкорлиги ва глобаллашув тўлқинлари ижтимоий тадқиқотлардаги диагностик хулосаларни ишлаб чиқиш ва профилактик чора-тадбирларни амалиётга татбиқ этишдан олдинда кетаётгани, иккинчи томондан эса, жорий тадқиқотларда умумилмий аниқ ёндашув ва парадигмаларнинг етишмаслиги сабаб бўлаяпти. Амалга оширилаётган тадқиқотлардан конкрет парадигмал ёндашувни ОАК талаб қилаётганини ҳисобга олмаганда, илмий жамоатчилик орасида бунга интилиш сустлигича қолмоқда. Бизнингча, айнан шу сабабли ҳам тадқиқотларнинг реал амалиётни изоҳлаш ва самарали чора-тадбирларни мақсадга мувофиқ равишда ишлаб чиқишдаги аҳамияти деярли сезилмаяпти. Ижтимоий ҳаётда илмий жамоатчиликдан кўра, публицистик-блогерлик фаолиятининг ўрни кўпроқ бўлаётгани ҳам шу билан изоҳланади. Шундай экан, ижтимоий жараёнларни теран тасаввур этиш, уларни маданий тараққиётга мувофиқ йўналишда ташкил этиш, кузатилаётган муаммоларнинг илмий ечимларини топиш имкониятларини ошириш учун «маданият»нинг фалсафий-концептуал таҳлилини амалга ошириш тақозо этилади. Мазкур мақола «маданият» тушунчасига оид турли ёндашувларнинг ўзаро детерминистик муносабатларини аниқлаш ва шу асосда, маданий тараққиётнинг замонавий меритологик парадигмасини ишлаб чиқишга бағишланади.
| № | Muallifning F.I.Sh. | Lavozimi | Tashkilot nomi |
|---|---|---|---|
| 1 | Sultonov A.F. | PhD, senior teacher at the department of «Social and humanitarian sciences» | O'zbekiston xalqaro islom akademiyasi |
| № | Havola nomi |
|---|---|
| 1 | . Alimardonov, Tŭlqin Turdievich (2005). _Siësat Va Akhloq_. Fan. 2. Ravshanov, Fazliddin (2018) “TOLERANCE: HISTORY AND DEVELOPMENT,” The Light of Islam: Vol. 2018: Iss. 1, Article 17. Available at: https:// uzjournals.edu.uz/iiau/vol2018/iss1/17 3. Singer, Milton. (1968). «The concept of Culture». In International Encyclopedia of the Social Sciences. New York: Macmillan Press. 4. Ғарб фалсафаси (2004). Тузувчи ва масъул муҳаррир Қ.Назаров. – Т.: «Шарқ». 5. Гидденс Энтони. (2002). Социология: Олий ўқув юртлари учун ўқув қўлланма / Тарж. Н.Маматов ва Ж.Бегматов. – Тошкент: «Шарқ» НМИАК Бош таҳририяти. 6. Горкий М. (1949). Собрание сочинений в 30 томах. Том 2. – М.: Художественная литература. – Б. 535. 7. Калила ва Димна: Ҳикматнома. (1994). С.Ғаниева таржимаси; Нашр учун масъул: Х.Назиров. – Тошкент: Истиқлол. 8. Каримов И.А. (2006). Инсон, унинг ҳуқуқ ва эркинликлари – олий қадрият. – Т.14. – Тошкент: «Ўзбекистон». 9. Каримов И.А. (2008). Юксак маънавият – енгилмас куч. – Тошкент: Маънавият. 10. Маврулов А.А. (1993). Ҳозирги босқичда Ўзбекистон маданияти: умумий ҳолати, муаммолар, тараққиёт йўналишлари (70-йилларнинг ўрталари – 1990 йил). Т.ф.д. ... диссертация. – Тошкент, Фан. 11. Отамуратов С. (2015). Ёшлар сиёсий маданиятини ривожлантириш омиллари. – Тошкент, «Ўзбекистон» НМИУ. 12. Очилдиев А. (2010). Маданият фалсафаси. – Тошкент: «Муҳаррир нашриёти». 13. Скирбекк Г., Гиле Н. (2002). Фалсафа тарихи: олий ўқув юртлари учун ўқув қўлланма / Рус тилидан таржима В.Кузнесов. – Тошкент: «Шарқ» НМИАК Бош таҳририяти. 14. Султонов, А. Ф. (2015). Амир Темур бошқарув маданиятини таъминлашда толерантликнинг аҳамияти. Ўзбекистон Республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги Мирзо Улуғбек номидаги ЎзМУ фуқаролик жамияти шаклланишини мониторинг қилиш мустақил институти Мирзо Улуғбек номидаги ЎзМУ ижтимоий фанлар факультети, 461. 15. Тайлор Э.Б. (1989). Первобытная култура. – Москва, Издательство политической литературы. 16. Туйчиева, Х. Н. (2014). Основы повышения правовой культуры в Республике Узбекистан. In Педагогическое мастерство (pp. 139-141). 17. Фалсафа: қомусий луғат. (2004). – Тошкент: «Шарқ» НМИАК Бош таҳририяти. 18. Цицерон. (2017). Тускуланские беседы. - Зотова А. М., перевод, комментарии. – Москва, «РИПОЛ классик». |